17.5 Genregulatie 6V 2425

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

1 / 44

Slide 1: Slide

BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

This lesson contains 44 slides, with text slides.

Lesson duration is: 50 min

Items in this lesson

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Slide 1 - Slide

Doel 17.5

☐ Je kunt beschrijven hoe prokaryote cellen selectief genen (de)activeren om hun eiwitproductie te regelen.

☐ Je kunt beschrijven hoe eukaryote cellen selectief genen (de)activeren om hun eiwitproductie te regelen.

EXAMENBUNDEL? GRAAG MEENEMEN MORGEN

Slide 2 - Slide

Genexpressie

Genexpressie: welke genen staan aan/uit in welke cel -> welke eiwitten worden gemaakt in welke cel.

Genen activeren/silencen.

Bepaalt de celdifferentiatie/celspecialisatie.

Bepaalt welke eigenschappen tot uiting komen.

Slide 3 - Slide

Genexpressie regelen:

-> Regelen van transcriptie door

Chromatinestructuur wijzigen
DNA-structuur wijzigen
Regulatorgenen (prokaryoten)
Regulatorgenen (eukaryoten)

-> Regelen van translatie

Slide 4 - Slide

Voorwaarde transcriptie:

RNA polymerase bindt aan een promotor

Slide 5 - Slide

Genexpressie regelen:

Regelen van transcriptie door

Chromatinestructuur
DNA-structuur
Regulatorgenen (prokaryoten)
Regulatorgenen (eukaryoten)

Regelen van translatie

Slide 6 - Slide

Chromatinestructuur

DNA (1 molecuul is bijna 2

meter lang) zit met eiwitten

(histonen) opgekruld tot een

chromatinedraad.

Goed kijken naar tabel

70A.

Slide 7 - Slide

Spiralisatie

Donkere plekken in de kern:

sterk gespiraliseerd DNA

= heterochromatine

nucleolus (kernlichaampje)

Slide 8 - Slide

Spiralisatie

heterochromatine

-> geen transcriptie want

RNA-polymerase kan niet

binden

Slide 9 - Slide

Spiralisatie

Lichte plekken in de kern:

weinig gespiraliseerd DNA

= euchromatine

-> wel transcriptie want

RNA-polymerase kan wel

binden

Slide 10 - Slide

Spiralisatie

De mate van

spiralisatie wordt

bepaald door de

histonen aan te

passen.

Slide 11 - Slide

Methylering en acetylering histonen

Acetylering (toevoeging van een -COCH3 groep) van een histonstaart zorgt voor minder spiralisatie.

Slide 12 - Slide

Methylering en acetylering histonen

Methylering (toevoeging van een -CH3 groep) van een histonstaart zorgt voor meer spiralisatie.

Slide 13 - Slide

Spiralisatie

Methylering en

acetylering

in tabel 70A

Slide 14 - Slide

Genexpressie

Regelen van transcriptie door

Chromatinestructuur
DNA-structuur
Regulatorgenen (prokaryoten)
Regulatorgenen (eukaryoten)

Regelen van translatie

Slide 15 - Slide

Methylering DNA

Methylering (toevoeging van een -CH3 groep) van de Cytosine-base bij de promotor (aanhechtingsplaats van RNA polymerase) voorkomt de transciptie

Slide 16 - Slide

Methylering DNA

Methylering van Cytosine wordt beïnvloed door invloeden van buitenaf (stress/ eetpatroon).

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

Epigenetica

Het methyleren/acetyleren van histonen en het methyleren van DNA zijn voorbeelden van epigenetica.

De genexpressie (en dus eigenschap van een individu) wordt dan beïnvloed door wijzigingen in het chromatine (DNA + eiwitten) zonder dat de nucleotidevolgorde verandert.

Slide 19 - Slide

Epigenetica

Deze wijzigingen zijn deels overerfbaar, dit komt doordat de methylering van DNA bij de DNA-replicatie kan worden overgenomen.

Genomische imprinting: als de eigenschappen van een kind recessief zijn doordat het dominante gen is uitgeschakeld door epigenetische factoren.

Slide 20 - Slide

Genexpressie

Regelen van transcriptie door

Chromatinestructuur
DNA-structuur
Regulatorgenen (prokaryoten)
Regulatorgenen (eukaryoten)

Regelen van translatie

Slide 21 - Slide

Regeling transcriptie - prokaryoten

Voorbeeld: regulatie van genen voor de aanmaak van enzymen om lactose te verteren (bron 21)

- in afwezigheid van lactose staat het gen uit

- in aanwezigheid van lactose staat het gen aan

Slide 22 - Slide

Regeling transcriptie - prokaryoten

Structuurgenen coderen voor de eiwitten die lactose kunnen verteren

Slide 23 - Slide

Regeling transcriptie - prokaryoten

Regulatorgen codeert voor een repressoreiwit

Slide 24 - Slide

Regeling transcriptie - prokaryoten

Repressoreiwit bindt aan de operator van de structuurgenen en voorkomt de binding van RNA polymerase aan de promotor.

Slide 25 - Slide

Regeling transcriptie - prokaryoten

Bij aanwezigheid van lactose bindt lactose aan het respressoreiwit en inactiveert het -> het laat los.

Slide 26 - Slide

Regeling transcriptie - prokaryoten

Zonder repressoreiwit kan RNA polymerase binden aan de promotor en worden de structuurgenen afgelezen.

Slide 27 - Slide

Genexpressie

Regelen van transcriptie door

Chromatinestructuur
DNA-structuur
Regulatorgenen (prokaryoten)
Regulatorgenen (eukaryoten)

Regelen van translatie

Slide 28 - Slide

Regeling transcriptie - eukaryoten (71F)

Luister naar de uitleg en kijk mee in de BINAS.

Meeschrijven hoeft niet, alle termen staan in de BINAS.

Zorg dat je het begrijpt.

Slide 29 - Slide

Regeling transcriptie - eukaryoten (71F)

Regulatorgenen coderen voor eitwitten die de binding van RNA-polymerase aan de promotor van het gen regelen.

Sommige eiwitten zijn noodzakelijk voor de binding van RNA polymerase aan de promotor (voor elk gen hetzelfde)

Sommige eiwitten stimuleren de binding van RNA polymerase - activatoreiwitten (gen specifiek)

Sommige eiwitten blokkeren de binding van RNA polymerase - repressoreiwitten (gen specifiek)