9.2 Goed geregeld

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

9.2 Goed geregeld

Leerdoelen 9.2 

- Je kunt uitleggen hoe je lichaam regelt dat je bloed de juiste hoeveelheid stoffen bevat.

- Je kunt opnoemen welke organen afvalstoffen uit je lichaam verwijderen.

- Je kunt beschrijven wat er gebeurt als je te veel of te weinig glucose in je bloed hebt.

- Je kunt uitleggen wat er aan de hand is bij iemand met suikerziekte.

- Je kunt uitleggen wat de lever allemaal doet in je lichaam.

- Je kunt de ligging en functie van je nieren beschrijven. 

Even herhalen....

In Hoofdstuk 8 heb je geleerd over de verbranding.
a) Welke stof verbrand je?
b) Welke 2 afvalstoffen ontstaan bij verbranding?
c) Hoe raakt je lichaam deze afvalstoffen kwijt?

Wat gebeurt er in je lichaam?

Er gebeurt van alles in je lichaam, de omstandigheden veranderen in je lichaam.

Je lichaam reageert hierop op 2 manieren:

1.  Je lichaam verwijdert stoffen waarvan er teveel in je bloed zitten
2. Je lichaam vult de stoffen aan waarvan er te weinig in je bloed zitten

Zo houdt je lichaam de hoeveelheid stoffen constant (= gelijk/ hetzelfde)

Uitscheiding

Door:

• Huid: zout en water
• Nieren: water, zouten, vitamines (B en C) en afvalstoffen
• Lever: Kleurstoffen, alcohol, andere afvalstoffen
• Longen: koolstofdioxide en water

Hoe regel je de hoeveelheid glucose in je bloed?

Je lichaam heeft glucose nodig!!

(voor verbranding)

Glucose haal je uit je voedsel, maar je hoeft niet de hele dag te eten. 

Je lichaam regelt zelf dat je de juiste hoeveelheid glucose in je bloed hebt. Hoe?

Glucoseregeling

Geregeld door:

• Hormonen - regelstoffen in je lichaam
• Insuline en glucagon - gemaakt door de alvleesklier
• Lever - meet glucosegehalte in het bloed

• te weinig glucose gemeten in de lever

• te veel glucose gemeten in de lever

Hoog glucose gehalte

• Je eet, hierdoor meer glucose in het bloed
• Je lever meet en geeft een signaal aan de alvleesklier
• De alvleesklier maakt insuline
• Onder invloed van insuline nemen lichaamscellen glucose op en zet de lever glucose om in glycogeen
• Glucosegehalte in het bloed daalt naar normaal

Laag glucose gehalte

• Je sport, hierdoor minder glucose in het bloed
• Je lever meet en geeft een signaal aan de alvleesklier
• De alvleesklier maakt glucagon
• Onder invloed van glucagon zet de lever glycogeen om in glucose
• Glucosegehalte in het bloed stijgt naar normaal

Glucose is te ....

Glucose is te ....

hoog

laag

Alvleesklier maakt ....

Alvleesklier maakt ....

insuline

glucagon

Aan de slag

Maken:

9.2:  opdracht 1 t/m 11 + Nakijken

9.2 Les 2 

Even herhalen....

Welke stoffen gaan er in deze uitscheidingsorganen het bloed uit?

Longen

Lever

Nieren

Huid

water en koolstofdioxide

alcohol en kleurstoffen

water, zouten en vitaminen

water en zouten

Waar worden de hormonen insuline en glucagon gemaakt?

1. In de lever
2. In de bijnieren
3. In de hypofyse
4. In de alvleesklier

Wat zijn glucagon en insuline?

1. Stoffen
2. Organen
3. Hormonen
4. Klier

Danae: wat zijn glucagon en insuline

Glucose -> Glycogeen

Glycogeen -> Glucose

Insuline

Glucagon

Leerdoelen 9.2 

- Je kunt uitleggen hoe je lichaam regelt dat je bloed de juiste hoeveelheid stoffen bevat.

- Je kunt opnoemen welke organen afvalstoffen uit je lichaam verwijderen.

- Je kunt beschrijven wat er gebeurt als je te veel of te weinig glucose in je bloed hebt.

- Je kunt uitleggen wat er aan de hand is bij iemand met suikerziekte.

- Je kunt uitleggen wat de lever allemaal doet in je lichaam.

- Je kunt de ligging en functie van je nieren beschrijven. 

Wanneer heb je suikerziekte?

Suikerziekte/ diabetes: bij mensen die dit hebben maakt de alvleesklier niet genoeg insuline.

• Hierdoor slaat de lever te weinig glucose (als glycogeen) op
• Er blijft teveel glucose in het bloed
• De glucose komt in de urine en wordt uitgeplast. 

Bij iemand met suikerziekte wordt de glucose dus uitgescheiden en niet opgeslagen! Er is te weinig glucose voor de verbranding. Hierdoor zijn patiënten vaker en sneller moe.

Diabetes

Geen diabetes

Type 1:

• Geen of minder aanmaak insuline

Type 2:

• Cellen reageren niet of nauwelijks op insuline

Wat te doen bij suikerziekte?

Om glucosetekort te voorkomen moeten diabetespatiënten zelf de glucose in hun bloed regelen.

• Meten 
• Insuline inspuiten als de hoeveelheid glucose in het bloed te hoog is.
• Snel iets eten of drinken als de hoeveelheid glucose in het bloed te laag is.

Wat doet de lever?

De lever haalt stoffen uit je bloed en geeft weer andere stoffen af.

De lever krijgt bloed uit 2 bloedvaten:

1.  De leverslagader voert bloed met zuurstof aan.
2. De poortader voert bloed met voedingsstoffen aan vanaf de dunne darm.

Wat doet je lever?

• Opbouwen en omzetten
• Afbreken
• Afvoeren
• Opslaan

Bilirubine

Bilirubine wordt gemaakt door milt en lever bij het afbreken van oude rode bloedcellen. Hemoglobine wordt afgebroken, ijzer wordt bewaard de rest wordt bilirubine.

Je lever geeft dit samen met galzure zouten af als gal. 

Bilirubine is geel maar wordt door bacteriën in de darm omgezet naar een bruine stof. Dit zorgt voor de kleur van de ontlasting. 

Hoe werken je nieren

Bekijk het filmpje!

Hoe werken je nieren?

• via de nierslagaders komt bloed met afvalstoffen in de nieren
• de nieren zuiveren dit bloed met een soort filters
• het gezuiverde bloed verlaat de nieren via de nieraders
• in de nieren lossen de afvalstoffen op in water. Dit water met afvalstoffen= urine
• urine gaat vanuit de nieren via de urineleiders naar de blaas
• Via de urinebuis verlaat urine je lichaam 

Aan de slag

Maken 9.2 opdrachten 12 t/m 20 + Nakijken

Welk hormoon kan zijn werk niet goed doen bij iemand met suikerziekte?

1. glycogeen
2. insuline
3. glucagon
4. bilirubine

Welk mineraal wordt in de lever opgeslagen?

1. fluor
2. calcium
3. fosfor
4. ijzer

Wat is de volgorde waarin een afvalstof je lichaam verlaat?

1. nierslagader > nier > urineleider > blaas > urinebuis > wc
2. nierslagader > nier > urinebuis > blaas > urineleider > wc
3. nierslagader > nier > urineleider > urinebuis > blaas > wc
4. nierslagader > nier > urinebuis > urineleider > blaas > wc