Palliatieve, terminale en complementaire zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Palliatieve, terminale en complementaire zorg

Januari 2023

Lesopzet

• Wat weet je nog?
• Complementaire zorg
• Uitleg opdracht 

Lesdoelen 

• De student kan benoemen wat palliatieve en terminale zorg inhoudt en hoe je het kunt toepassen.
• De student kan benoemen wat complementaire zorg inhoudt en hoe je het kunt toepassen.

Wat weet jij over palliatieve zorg

Palliatieve zorg

Palliatieve zorg is zorg die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van problemen van fysieke, psychische, sociale en spirituele aard. Gedurende het beloop van de ziekte of kwetsbaarheid heeft palliatieve zorg oog voor het behoud van autonomie, toegang tot informatie en keuzemogelijkheden. Palliatieve zorg (kwaliteitskader 2017)

Belangrijke onderwerpen die te maken hebben met palliatieve zorg zijn:

Kwaliteit van leven van de cliënt. Daar vallen de wensen en behoeften van de cliënt en naasten onder.

De omgang met symptomen (symptoommanagement).

Afspraken maken en gezamenlijke besluitvorming.

De wensen, ideeën en beslissingen van de cliënt (autonomie van de cliënt/ vrijheid van de cliënt om zelf beslissingen te nemen).

Verschillende zorgverleners die met elkaar samenwerken verlenen de zorg (integrale en multidimensionele benadering).

De zorg is ook gericht op de naasten. Voor de omgeving van de cliënt is het vaak ingrijpend wanneer hun dierbare ziek is en niet meer beter kan worden.

Proberen van te voren te bedenken welke klachten en problemen in de nabije toekomst kunnen gaan spelen.

Wat is ziektegerichte- en symptoomgerichte palliatie?

Ziektegericht: de ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is

Symptoomgerichte palliatie de focus licht op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. de ziekte schrijdt voort, de cliënt al verzwakken en minder mobiel worden . de symptomen verergeren en in deze fase worden beslissingen genomen rondom het levenseinde.

Palliatie in de stervensfase: hier verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven

De nazorg. dit wordt ook gezien als onderdeel van de palliatieve zorg. soms hebben naasten behoefte aan ondersteuning tijdens de rouwarbeid

Wat is het verschil tussen terminale zorg en palliatieve zorg?

Terminale zorg: kwaliteit van sterven

Palliatieve zorg: kwaliteit van leven

Palliatieve zorg is gericht op het vergroten van de autonomie van de zorgvrager

Terminale zorg

• zorg voor diegene die niet meer beter worden
• Overlijden < 3 mnd
• Richt zich op de kwaliteit van sterven

Palliatieve zorg richt zich daartegen op de kwaliteit van leven.

Diagnose en dan!?

Westerse/Nederlandse opvatting gezondheidszorg 

Open en directe communicatie richting de patiënt

Diagnose (ongeneeslijk ziek) wordt verteld (levensverwachting)

Recht op informatie

Palliatieve zorg: alles zeggen is niet alles

Onderzoek naar palliatieve/terminale zorg bij families van  Turkse en Marokkaanse afkomst:

• Verwachten dat een arts tot het laatst toe probeert een patiënt te genezen en hoop blijft geven. Ook bij een ongeneeslijk zieke patiënt.
• Meestal is de ziekte een zaak van de hele familie en fungeert een familielid als intermediair tussen patiënt en zorgverleners. 
• De familie zit met het medisch oordeel ‘ongeneeslijk’ in haar maag en zal dat de patiënt vaak niet vertellen, om deze te beschermen en zijn hoop niet te ontnemen. 
• Het moment van overlijden in Gods handen ligt en niet door artsen kan worden bepaald. 
• Zijn  bang dat pijnbestrijding hen suf maakt, terwijl ze helder voor Allah willen verschijnen.”

https://www.nivel.nl/nl/nieuws/palliatieve-zorg-alles-zeggen-niet-alles

 “In gezamenlijke besluitvorming ligt de sleutel tot de best mogelijke zorg. Zorgverleners moeten een weg vinden in de driehoeksverhouding zorgverlener, patiënt, familie. Oudere, ervaren artsen en verpleegkundigen lijken vaker geneigd rekening te houden met de wensen van de verschillende familieleden. Zij leggen uit hoe het in Nederland gaat en waarom het zo gaat, en zij vragen de patiënt wat hij wil weten en welke wensen hij heeft. Het is heel belangrijk verbinding te maken met de patiënt én met de familie.”

Verschillen tussen culturen bij palliatieve zorg

• Rituelen bij sterven en ziekte.
  
• De mate van vertrouwd zijn met palliatieve zorg, de rol van familie en de gemeenschap.
  
• Gewoontes bij hygiëne, omgang met mannen of vrouwen en het tonen van emoties.
  
• Opvattingen over leven en dood, goede zorg, religie en levensbeschouwing.

Interculturele palliatieve zorg

• Sluit aan bij de vraag en de behoefte
• Bereidheid tot leren en zelfreflectie
• Brede kijk op het thema/ verdiep je in de achtergrond
• Werk aan het eigen bewustwording en bewustzijn
• Maak gebruik van deskundigheid en interculturele initiatieven van anderen

Complemtaire zorg? Wat houdt het in?

complementaire zorg 

Het doel van complementaire zorg is om je kwaliteit van leven te verbeteren, niet om een ongeneeslijke ziekte te genezen. 

• Het is een aanvulling op de standaardzorg.
• Het bevordert het welbevinden.

Voorbeelden: Massage, acupunctuur, muziektherapie.

https://www.pallialine.nl/complementaire-zorg

Wanneer kun je complementaire zorgvormen in zetten?

 Aanleidingen kunnen zijn:

• pijn
  
• misselijkheid
  
• slaapproblemen (zoals slapeloosheid)
  
• spanning, spierpijn en onrust
  
• angst
  
• sombere stemming

Gewetensbezwaren in de zorg....

Je hebt hart voor de zorg. Maar moet je ook alles doen wat wordt gevraagd aan handelingen?

Mag je op basis van gewetensbezwaren zeggen dat je bepaalde handelingen in de zorg niet uitvoert?

1. Waar
2. Niet waar

Gewetensbezwaren

Het kan voorkomen dat je als zorgverlener gewetensbezwaren hebt tegen het uitvoeren van bepaalde handelingen. 

Die handelingen kunnen in conflict zijn met je persoonlijke normen en waarden of met je levensovertuiging.

Palliatieve zorg is gericht op?

1. zo lang mogelijk blijven leven
2. kwaliteit van sterven
3. kwaliteit van leven
4. voorbereiden op een operatie

De fase van palliatieve zorg zijn:

1. ziektegericht- symptoomgericht- palliatie in de stervensfase en nazorg
2. ziektegericht- palliatie in de stervensfase- symptoomgericht en nazorg

Opdracht

Organiseer een rouwbijeenkomst

Bij jullie op de afdeling wordt er een keer per kwartaal een rouwbijeenkomst georganiseerd voor familieleden van overleden zorgvragers. 

Bronnen

• https://www.nivel.nl/nl/nieuws/palliatieve-zorg-alles-zeggen-niet-alles
• Pallialine.nl
• ZorgPad