Thema 6 basisstof 1 deel 1 + 2 + opdrachten VWO

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Mededelingen

-> Nog 2 cijfers voor biologie: PO (1x) en toets thema 6 (3x) in de toetsweek.

-> Thuisopdracht mee voor de meivakantie!

-> De eerste les van de week 3 leerlingen mondelinge overhoring, cijfer komt in SOM.

-> Gemiddelde van thuisopdracht en mondeling wordt je PO cijfer: heb je een 6 op de thuisopdracht en een 8 op de mondeling, dan een 7 als cijfer op de PO.

-> Huiswerkcontroles en huiswerk bespreken met LessonUp, top 5 houd ik bij -> bonus op toets!

-> Boek 2b, schrift en opgeladen iPad mee naar de les!!

Boek 2b  Thema 6 Ecologie

Basisstof 1 deel 1

• Je kunt de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren.
• Je kunt de niveaus van de ecologie beschrijven.
• Je kunt in een ecosysteem de voedselrelaties aangeven.

Organisatieniveau's

Neem over in je schrift:

Soort = organismen die samen vruchtbare nakomelingen krijgen.

Populatie = organismen van dezelfde soort in een bepaald gebied.

Levensgemeenschap = een populatie + de biotische factoren (levende factoren zoals predatoren).

Ecosysteem = een levensgemeenschap + de abiotische factoren (levenloze invloeden zoals het weer) in een begrensd gebied.

Biotoop = alle abiotische factoren in een bepaald gebied.

Bioom = groot gebied met een kenmerkend klimaat binnen de biosfeer.

Biosfeer = de gebieden op aarde waar leven mogelijk is. 

Welk organisatieniveau is het grootst?

1. Populatie
2. Levensgemeenschap
3. Biosfeer
4. Biodiversiteit

Gras/Lijsterbes = producenten

Konijn/veldmuis/sprinkhaan/merel/vlinder/bladluis = consument van de 1e orde

Vos/havik/kikker/lieveheersbeestje = 

consument van de 2e orde

Slang/libel/merel = consument van de 3e orde

Kikker/havik/vos = consument van de 4e orde

Slang = consument van de 5e orde

Havik = consument van de 6e orde

Voedselweb

Consument van welke orde?

Kikker?

Buizerd?

Teken een voedselweb en geef met pijlen

de energiestromen aan.

Neem over in je schrift:

VOEDSELWEB

• Bestaat uit meerdere voedselketens.
• Herbivoren, carnivoren en omnivoren.
• Producenten (planten) staan altijd aan het begin (produceren glucose door middel van fotosynthese).

Regels voedselweb

• Pijl wijst naar diegene die eet.
• Iedere soort krijgt zijn eigen pijl.
• Iedere soort wordt maar 1x genoemd (bijvoorbeeld; ganzeneieren, jonge ganzenkuikens en volwassen ganzen zijn allemaal ganzen!).
• Bacteriën en schimmels (reducenten) staan niet in een voedselweb.

Huiswerk

Maak van paragraaf 6.1 opdracht 1 t/m 5.

Afsluiting

1. Wat is het verschil tussen biotische en abiotische factoren?

2. Wat is het verschil tussen een soort en een populatie?

3. Wat is het verschil tussen een levensgemeenschap en een ecosysteem?

4. Wat is het verschil tussen een biotoop en een ecosysteem?

5. Wat is een voedselweb?

6. Waar wijst de pijl heen in een voedselweb?

Thema 6 Basisstof 1 deel 2

• Je kunt voedselrelaties beschrijven met behulp van een voedselketen.
• Je kunt de producenten, consumenten en reducenten herkennen in een voedselweb en voedselketen.
• Je herkent de piramide van biomassa en aantallen.
• Je kunt uitleggen wat accumulatie is en waarom dat gevaarlijk is voor de toppredator.

Voedselketen

• Producenten en consumenten
• Herbivoor, omnivoor en carnivoor
• Autotroof en heterotroof
• Trofische niveaus                   (= voedingsniveau)

Voedselketen

Voedselweb

Hoeveel omnivoren tel je?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is de slang NIET in dit voedselweb?

1. Consument 1e orde
2. Consument 2e orde
3. Consument 3e orde
4. Consument 4e orde

Piramide van aantallen             Piramide van biomassa

                                 Biomassa = gewicht van alle organische stoffen

accumulatie

Ophoping van persistente stoffen. Deze kunnen een organisme niet afbreken.

Neem over in je schrift: 

Producenten (autotroof) = planten/algen (produceren glucose)

Consumenten (heterotroof) = dieren (eten planten/dieren)

Afvaleters (heterotroof) = insecten/wormen (eten dode resten van planten/dieren)

Reducenten (heterotroof) = schimmels en bacteriën (reduceren/afbreken organische stoffen tot mineralen/anorganische stoffen)

Herbivoor = planteneters

Carnivoor = vleeseters 

Omnivoor = alleseters   

Anorganische stoffen = mineralen, water en gassen (bevatten geen energie)

Organische stoffen = koolhydraten, eiwitten en vetten (bevatten energie) 

Biomassa = alle organische stoffen in organisme (dus GEEN water)

Piramide van biomassa = elke schakel gaat biomassa verloren door verbranding, poepen of sterfte.

Accumulatie = ophoping van giftige/persistente stoffen (kan organisme niet afbreken) -> toppredator heeft hoogste concentratie en sterft

In je schrift!

Welke dier is of welke dieren zijn omnivoren?

Tot welke orden van de consumenten kan een zeehond horen?

2e, 3e en 4e consument !

Huiswerk

Maak van paragraaf 6.1 opdracht 6 t/m 11 .

Afsluiting

1. Wat is het verschil tussen producent en consument?

2. Wat is het verschil tussen autotroof en heterotroof?

3. Wat is het verschil tussen afvaleter en reducent?

4. Wat is het verschil tussen de piramide van biomassa en de piramide van aantallen?

5. Wat is het verschil tussen organische en anorganische stoffen?

6. Waarom gaat alleen de toppredator dood door accumulatie van persistente stoffen?

7. Waardoor gaat er elke schakel biomassa verloren in de piramide van biomassa?

8. Wat is het verschil tussen een carnivoor, herbivoor en ominvoor?

9. Welke schakel is de consument van de 1e orde?

10. Wat is het verschil tussen een voedselketen en een voedselweb?

Reducenten zetten de stoffen waaruit de dode resten van organismen bestaan om in een stof die weer door planten gebruikt kunnen worden.
Welke stof is dit?

1. zuurstof
2. koolstofdioxide
3. glucose
4. nitraat

Een bepaalde groep bacteriën, de cyanobacteriën, kan met behulp van zonlicht glucose maken uit koolstofdioxide en water. De glucose gebruiken de bacteriën onder andere om allerlei andere stoffen te maken.
Behoren de cyanobacteriën tot de consumenten, producenten, reducenten of afvaleters?

1. Consumenten
2. Producenten
3. Reducenten
4. Afvaleters

Bespreken opdrachten

Opdracht 1 t/m 9 .

Vraag 1: Wat moet er worden ingevuld bij [ 1 ] en [ 2 ]?

[ 1 ]

[ 2 ]

Wat moet er worden ingevuld
bij [1] en [2]?

1. [1] = zuurstof [2] = voedsel
2. [1] = voedsel [2] = zuurstof

Vraag 2b.
Behoort een wolf tot een bioom, biotoop, ecosysteem en levensgemeenschap?

1. NEE op alles
2. wel tot een ecosysteem en levensgemeenschap
3. JA op alles, behalve de biotoop
4. JA op alles

Vraag 2c (blz 199).
Combineer elk niveau van de ecologie
met de juiste omschrijving.

1. A=5, B=4, C=1, D=3 en E=2
2. A=4, B=1, C=5, D=3 en E=2
3. A=4, B=5, C=1, D=3 en E=2
4. A=4, B=5, C=1, D=2 en E=3

Vraag 2d.
Wat is de juiste volgorde van de niveaus van de ecologie van klein naar groot?

1. individu - populatie - ecosysteem - levensgemeenschap - bioom - biosfeer
2. individu - populatie - levensgemeenschap - ecosysteem - biosfeer - bioom
3. populatie - individu - levensgemeenschap - ecosysteem - bioom - biosfeer
4. individu - populatie - levensgemeenschap - ecosysteem - bioom - biosfeer

Opdracht 7.
In het Texelse duingebied komt een aantal meertjes voor (zie afbeelding 12). Hierin leven onder andere algen, stekelbaarsjes, waterkevers, waterplanten en watervlooien.
- Maken de organismen in één meertje deel uit van dezelfde levensgemeenschap?
- En is één zo'n meertje een ecosysteem?

1. - Nee - Nee
2. - Nee - JA
3. - Ja - Nee
4. - Ja - Ja

Opdracht 8.
Cygnus columbianus bewickii is in Nederland bekend onder de naam kleine zwaan. Elk najaar trekken er duizenden kleine zwanen uit Rusland naar West-Europa om te overwinteren. De zwanen vliegen honderden kilometers, waarna ze sterk vermagerd aankomen. In twee tot drie weken eten ze zich weer helemaal vol. Ze voeden zich vooral met de wortelknolletjes van het schedefonteinkruid (een waterplant).
Noteer de voedselketen die in de tekst wordt beschreven.

1. Kleine zwaan --> Schedefonteinkruid
2. Kleine zwaan --> Wortelknolletjes
3. Schedefonteinkruid --> Kleine zwaan
4. Wortelknolletjes--> Kleine zwaan

Opdracht 9b.
In de jaren tachtig van de vorige eeuw stierven veel zeevogels. Ook dreigden de zeehonden in de Waddenzee uit te sterven. Doodsoorzaak was een zeer hoog gehalte aan diverse giftige stoffen in het lichaam, zoals pcb’s (stoffen uit plastics en elektronische apparatuur), DDT en kwik. Leg uit waarom juist zeevogels en zeehonden stierven als gevolg van deze gifstoffen.

1. De zeevogels en zeehonden zijn extra vatbaar voor deze gifstoffen.
2. De zeevogels en zeehonden staan boven aan de voedselketen.
3. Andere dieren in de zee nemen deze gofstoffen niet op.
4. Zeevogels en zeehonden eten vis. De gifstoffen komen alleen in de vis terecht.

Neem over in je schrift:

Autotroof = zelfvoedend

Organismen die anorganische stoffen kunnen omzetten in organische stoffen. Dus fotosynthese!!

Heterotroof = andersvoedend

Organismen die organische stoffen moeten eten om aan hun organische stoffen te komen.

Anorganische stoffen (water, mineralen, O2, CO2)= energiearm

Organische stoffen (koolhydraten, eiwitten, vetten)= energierijk