3.4 Strijden of sporten

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

3.4 DE GRIEKEN TEGEN DE PERZEN

3.4 Kopje Grieken tegen de Perzen.

Leerdoelen:

* Je kent de mening van Herodotes, de vader van de geschiedschrijving, over de betekenis van de Perzische Oorlogen

* Je kunt het motief van koning Darius uitleggen om de Grieken aan te vallen

* Je kunt uitleggen hoe de strijd tijdens de 1e Perzisch Oorlog verliep

* Je kunt uitleggen hoe de strijd tijdens de 2e Perzische Oorlog verliep

* Je weet welke les de Grieken uit de oorlog hadden kunnen trekken

• Perzische oorlogen door Herodotes voorgesteld als keerpunt in de geschiedenis:

         De Grieken als vertegenwoordigers van de vrije             wereld tegenover de Perzen die de onvrijheid                 (despotisme) belichamen

• Expansie Perzische rijk ---> ook Griekse kolonies aan de westkust van het huidige Turkije werden ingelijfd.

• EERSTE PERZISCHE OORLOG (490 v. Chr)

 Aanleiding: Athene steunt opstandige kolonies (499 v. Chr)

 Koning Darius heeft nu een motief om de Grieken aan te vallen (slaaf: “Koning, vergeet de Atheners niet!”).

 Steekt met vloot over en landt op de vlakte bij Marathon (zie kaartje)

 Slag bij Marathon beroemd vanwege

         - De overwinning van Athene (Miltiades)

         - De boodschapper Philippes (Niké!)

         - De afwezigheid van de Spartanen

Hopliet: betaalde zijn eigen uitrusting.

De succesvolle Falanx.

In dit politiek systeem had één koning de macht.

In dit systeem was de macht in handen van de adel.

In dit politiek systeem heeft één persoon de macht gegrepen door middel van een staatsgreep.

Politieke beslissingen werden door alle burgers genomen.

Tirannie

Monarchie

Democratie

Aristocratie

Waarom begon Darius I de eerste Perzische oorlog tegen de Griekse stadstaten?

1. Hij wilde Griekenland veroveren vanwege de vruchtbare grond
2. Hij wilde Athene straffen voor het steunen van opstandige Griekse steden
3. Athene had zilver ontdekt in de bergen. Dit was de reden waarom de Perzen Athene wilde veroveren
4. De Perzen hadden andere goden dan de Grieken en wilde iedereen bekeren tot hetzelfde geloof

Welke beroemde veldslag maakte een einde aan de eerste Perzische oorlog?

1. De slag bij Olympia
2. De slag bij Atletiek
3. De slag bij Marathon
4. De slag bij Best

TWEEDE PERZISCHE OORLOG (480 v. Chr)

-  Koning Xerxes wil zijn vader wreken

-  Leger en vloot van mythische proporties

Monument koning Leonidas

Athene was verwoest, maar de Perzen werden verslagen.

Themistocles - "houten muren' - trireem

De beslissende slag waarbij de Griekse bondgenoten goed samenwerkten en zo de Perzen definitief konden verslaan

De Perzen waren verslagen doordat de Griekse stadstaten goed hadden samengewerkt

Helaas voor de Grieken zou de verdeeldheid al weer snel de kop opsteken!

Kopje Grieken tegen de Grieken.

Leerdoelen:

* Je weet hoe Athene na de Perzische Oorlogen het

  politieke, culturele  en economische centrum van de

  Griekse wereld werd

* Je kunt uitleggen waarom Athene deze positie na de

  Peloponnesische Oorlog verloor

* Je kunt aangeven wat op de langere termijn het gevolg was

   van de Peloponnesische Oorlog

GRIEKEN TEGEN DE GRIEKEN

Oprichting Attisch-Delische Zeebond

 Gericht tegen de Perzen

 Gunstig voor Athene

 Misbruik zeebond en arrogantie Athene (Eeuw van Athene

---> wederopbouw van de stad – Perikles)

De Gouden Eeuw van Athene

Athene verbood Megara om nog langer te handelen met markten en havens binnen het Atheense rijk. 

Economisch drukmiddel om eigen macht te versterken.

Athene en de Peloponnesische Oorlog

De lange muur naar de haven Piraeus was ongeveer 8 km lang en werd vooral onder Pericles versterkt

De lange muur speelde een cruciale rol in geval van een vijandelijke belegering

Athene werd getroffen door de pest. 

Gevolgen:

- 25-30% van de

  bevolking sterft

- militaire verzwakking

- sociale onrust 

- politieke onrust (dood

  Pericles)

 Verlies Athene (einde bloeiperiode!)

     - Afbreken stadsmuren

     - Inleveren vloot

      - Afschaffen democratie

 Uiteindelijk zouden alle poleis (verzwakt door de oorlog) veroverd worden door de Macedoniërs (zie kopje Alexander de Grote)

Vaardigheid: Oorzaak, gevolg, aanleiding

oorzaak: waarom of waardoor iets gebeurt.

aanleiding: is de belangrijkste oorzaak voor een gebeurtenis

gevolg: datgene dat gebeurt na de oorzaak.

De Peloponnesische Oorlog:
1. Wat zijn de oorzaken?
2. wat is de aanleiding?
3. Wat zijn de gevolgen?

Perzische Oorlogen

Oorzaak

Gevolg

Peloponnessische Oorlog 

Oorzaak

Gevolg

TERUGBLIK

Perzen verslagen

Griekse stadstaten verzwakt

Kolonies betalen veel belasting aan de Perzen

Grote verschillen Sparta en Athene

Kopjes Alexander de Grote en Verspreiding van de Griekse cultuur

Leerdoelen:

* Je kunt uitleggen wat bedoeld wordt met de zin 'Zonder Philippes, geen

   Alexander'.

* Je kunt enkele belangrijke momenten beschrijven van Alexanders strijd tegen

   de Perzen 

* Je kunt uitleggen welke politiek Alexander voerde om door te Perzen

   geaccepteerd te worden als hun nieuwe (natuurlijke) heerser

* Je kunt uitleggen dat het bovenstaande tot problemen leidde met Grieken en

   Macedoniërs.

* Je kunt uitleggen hoe onder Alexander de Griekse cultuur werd verspreid en

   dat deze verspreiding na zijn dood nog voortgezet werd

* Je kunt uitleggen wat hellenisme is

Philippus van Macedonië versterkte het leger (speren van 6 meter lang). Binnen 20 jaar veel gebied veroverd. Zonder Philippus geen Alexander!

Mysterieuze moord op koning tijdens bruiloft dochter door lijfwacht Pausanias.

Volgens geruchten zaten Alexander en zijn moeder Olympias ook in het complot.

Alexander schakelt al zijn concurrenten voor de troon uit en wordt de nieuwe koning

1. Bezoekt graf Achilles

2. Gordiaanse knoop: mythe wereldheerschappij

3. Slag bij Issos: verzwakking Darius

4. Bezoekt Egypte: bevrijder, goddelijke status, Alexandrië

5. Slag bij Gaugamela: einde van Darius

6. Massahuwelijk te Susa (10.000 soldaten trouwden met Perzische vrouwen)

7. Verwoesting Persepolis: bewust of onbewust?

Verder:

- moord op vriend Cleitus

- water in de woestijn

Hellenisme

Het samensmelten van de Griekse en Perzische cultuur

• Van het woord; "Hellas" de griekse naam voor Griekenland
  
• Genaraals moesten met lokale meisjes trouwen.
• In alle gebieden worden steden gesticht met de naam "Alexandrië"
• Beelden en gebouwen in al deze gebieden hebben dezelfde Griekse Karakteristieken.
  

De schatkamer van Petra (Jordanië)

Verdeling van het rijk na de dood van Alexander

De verspreiding van de Griekse cultuur gaat ook na de dood van Alexander door. Hoe?

SPORT EN GODSDIENST

Mythische stichter Pelops

(zoon van Tantalus)

Let op de titel van het kopje!

• Olympische Spelen ter ere van Zeus

• Spelen belangrijker dan oorlogen

• Een gezonde geest in een gezond lichaam (mens sana in corpore sano)

• Naakt sporten (gymnos= naakt)

• Andere panhelleense sporten

         -Pythische Spelen (Delphi)

         - Istmische Spelen (Korinthe)

         - De Heraea (Olympia)

Meedoen en winnen

• Eerste Spelen 776 v. Chr

• Verboden door Romeinse keizer Theodosius in 393 na Chr.

• Duur en programma veranderden

• Hoofdprijs een krans, maar wel eeuwige roem stadstaat (luizenleventje erna)

• Alleen de eerste plaats telde!

Bekijk 30 seconden erg goed naar het plaatje. Je krijgt er zo een vraag over: