14.1 Je invloed op aarde.

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom!

Programma:

1. Huiswerk nieuw

2. Highlights uit toets bespreken

3.  Lesdoelen

4. Wat weet je al?

5. Nieuwe theorie en checks

6. Vragen? 

Huiswerk

weektaak = 14.1 lezen/maken

+ begrippenlijst starten. 

Lesdoelen 14.1

* Aan het eind van de les kan je uitleggen hoe jouw behoeften en gedrag de omgeving beïnvloeden.

* Je kan uitleggen hoe belangrijk 'kringlopen' zijn.

* Je kan enkele voorbeelden noemen van hoe je kan voorkomen dat de aarde uitput. 

Waar denk jij aan,
bij 'je invloed op de aarde'?

Hoeveel van de aarde gebruik jij?

Primaire levensbehoeften:
voedsel, water, kleding en een huis. 

secundaire levensbehoeften:
spullen die leven makkelijker maken

Jouw milieu:
lucht, water, bodem (o.a. voor voedsel en water, maar óók voor de sec.levensbehoeften!)

Beïnvloeding van je milieu

Voorbeeld: het maken/gebruiken van je telefoon. 

Mensen gebruiken de aarde op 4 manieren (bron 3).

1. Energie
-> vaak afkomstig van energiebronnen uit de bodem, zoals aardgas en steenkool. Nodig voor verwarming, elektriciteit, koken, transport.

2. Voedsel en water (van de boer)

-> Water is nodig om te drinken/ wassen/ voedsel te bereiden.

3. Grondstoffen.

-> stoffen zoals ijzer, hout, aardolie, steen, rubber en katoen.

4. Afval:
-> huishoudelijk afval, papier, plastic, afvalwater, gas

Hoe voorkom je uitputting van de aarde? 

Uitputting

tekort aan voedsel, water, energie, grondstoffen. 

Verstoren van de kringlopen

• Voedselkringloop
• Koolstofkringloop

Voedselkringloop

Wie zijn de producenten van het voedselkringloop

1. planten
2. dieren
3. schimmels
4. bacteriën

In de voedselkringloop is de vliegenzwam een ... ?

1. Producent
2. Reducent
3. Consument
4. Afvaleter

Voedselkringloop op een rijtje: 

• De producenten (planten) leggen tijdens de fotosynthese energie uit zonlicht vast in glucose (uit water en koolstofdioxide)
  ->Gebruiken glucose  en mineralen om te groeien
  

• De consumenten (dieren en mensen) gebruiken de voedingsstoffen die planten maken. Uit glucose komt energie vrij door de verbranding in je cellen.
  
• Afvaleters (insecten bv) eten dode resten (natuurlijk afval) van producenten en consumenten en maken het zo klein.

• De reducenten (schimmels en bacteriën) zetten de resten om in mineralen.    De planten nemen die mineralen weer op.

Koolstofkringloop

de kringloop van fotosynthese en verbranding. 

* In de kringloop zit een koolstofdeeltje (C) dat in beide formules terugkomt (koolstofdioxide // glucose)

Koolstofkringloop

de trage koolstofkringloop of
 de lange koolstofkringloop

Hoe noem je de formule die planten uitvoeren waarbij zij energie maken?

Over die kringlopen..

Gesloten kringloop: als de verbruikte stoffen ook weer aangevuld worden.

Compost: mest voor de tuin, gemaakt door GFT-afval

Recyclen: hergebruiken.

Welke letter komt in de scheikundige formule voor; zowel bij de verbranding als bij de fotosynthese?

1. G
2. K
3. F
4. C

Voedsel, water, kleding en een huis. Dat zijn voorbeelden van een

1. Secundaire levensbehoefte
2. Primaire levensbehoefte
3. Normale levensstandaard
4. Alledrie waar

Er bestaan twee soorten koolstofkringlopen. Welke?

1. Natuurlijke en onnatuurlijke koolstofkringloop
2. Trage en snelle koolstofkringloop
3. Menselijke en dierlijke koolstofkringloop
4. Homogene en heterogene koolstofkringloop

Welke kringloop zie je in het plaatje hiernaast? En is de kringloop gesloten of niet?

1. zuurstofkringloop; gesloten
2. koolstofkringloop; gesloten
3. zuurstofkringloop; niet gesloten
4. koolstofkringloop; niet gesloten

Zijn er nog vragen? 

Huiswerk = 14.1 lezen/maken 

Waarom is kleding kopen slecht voor het mileiu?

Waarom is vlees eten slecht voor het milieu?