14.1 Je invloed op aarde.

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom

- Huiswerk in de agenda zetten.

- Les §14.1

- Vooruitblik 

Leerdoelen

Je kunt:

- uitleggen hoe behoeften en gedrag van mensen de

omgeving beïnvloeden.

- uitleggen wat de ecologische voetafdruk is.

- uitleggen waarom kringlopen belangrijk zijn.

Huiswerk

§14.1 opdr. 11 t/m 15

§14.2 opdr. 13 t/m 20

14.1 Theorie highlights

Niet alle begrippen komen aan bod. Alleen de complexere informatie wordt besproken. 'Simpelere' begrippen bestudeer je dus ook nog thuis!

Lesdoelen 14.1

* Aan het eind van de les kan je uitleggen hoe jouw behoeften en gedrag de omgeving beïnvloeden.

* Je kan uitleggen hoe belangrijk 'kringlopen' zijn.

* Je kan enkele voorbeelden noemen van hoe je kan voorkomen dat de aarde uitput. 

Hoeveel van de aarde gebruik jij?

Primaire levensbehoeften:
voedsel, water, kleding en een huis. 

Secundaire levensbehoeften:
spullen die leven makkelijker maken

Jouw milieu: lucht, water, bodem (oa. voor voedsel en water, maar óók voor de sec.levensbehoeften!)

Beïnvloeding van je milieu

Voorbeeld: het maken/gebruiken van je telefoon. 

Mensen gebruiken de aarde op 4 manieren (bron 3).

1. Energie -> vaak afkomstig van energiebronnen uit de bodem, zoals aardgas en steenkool.
Nodig voor verwarming, verlichting, elektrische apparaten, koken, transport.

2. Voedsel en water (van de boer)
 Water is nodig om te drinken/ wassen/ voedsel te bereiden.

3. Grondstoffen. Jouw spullen bijvoorbeeld; gemaakt van grondstoffen zoals ijzer, hout, aardolie, steen, rubber en katoen.

4. Iedereen produceert afval: huishoudelijk afval, papier, plastic, afvalwater,gas

Hoe voorkom je uitputting van de aarde? 

Teveel gebruik van aarde = uitputting. 

-> en dus tekort aan voedsel, water, energie, grondstoffen. 

Voedselkringloop = kringloop van mineralen en voedsel 

Voedselkringloop; op een rijtje: 

1. producenten (planten) leggen tijdens de fotosynthese energie uit zonlicht vast in glucose. -> Planten gebruiken bij de fotosynthese water en koolstofdioxide. Uit de energierijke stof glucose, maken planten andere voedingsstoffen. ->
2. Consumenten (dieren en mensen) gebruiken de voedingsstoffen die planten maken.
   De energie uit glucose komt vrij door de verbranding in je cellen.
3. Afvaleters (insecten bv) eten dode resten (natuurlijk afval) van producenten en consumenten en maken het zo klein. 
4. De reducenten (schimmels en bacteriën) zetten de resten om in mineralen. De planten nemen die mineralen weer op.

Voedselkringloop

Wat hoort er op de lege plek?

Beredeneer: wat zijn alle onderdelen die genoemd zijn in deze voedselkringloop?

Koolstofkringloop

de kringloop van fotosynthese en verbranding. 

* In de kringloop zit een koolstofdeeltje (C) dat in beide formules terugkomt (koolstofdioxide // glucose)

Koolstofkringloop

 (koolstofdioxide // glucose)

Beredeneer:

Fotosynthese/verbranding?

Wie leggen er koolstof VAST?

Wie maken er koolstof VRIJ?

Over die kringlopen..

Gesloten kringloop: als de verbruikte stoffen ook weer aangevuld worden.

Compost: mest voor de tuin, gemaakt door GFT-afval

Recyclen: hergebruiken.

Fossiele brandstoffen

Steenkool, aardolie, aardgas

Wat is het probleem bij de verbranding hiervan?

Wat is het probleem van teveel CO2?

Vooruitblik

Huiswerk

§14.1 opdr. 11 t/m 15

§14.2 opdr. 13 t/m 20