Thema 5: Brazilië: Sociaalgeografische kenmerken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom bij Aardrijkskunde

	Sami
	Khaoula
Nour	Loubna
	Semih

Sandra	Irem
Adam
Naïma	Imran
Ibrahim

	Hamza
	Omar
Renouskha	Chaimae
Leyla	Ceren

Bureau

Startklaar:

• jas uit, telefoon en oortjes weg
• AK schrift + samenvattingsboekje op tafel   

Programma

• Terugblik thema 1 t/m 4
• Uitleg nieuwe thema met uitdagingen tussendoor
• Zelfstandig werken 15-20 minuten
• Werken aan PO

Schrijf je naam boven aan het papiertje

Laat verder genoeg ruimte over om te schrijven

Mevrouw de Graaf

1. Landen indicatoren

2. Centrum-periferie

3. Klimaat

4. Platentektoniek

Schrijf dit op je papiertje.

Laat genoeg ruimte tussen de thema's om te schrijven

1/4

• Doe je boek/schrift dicht
  
  
• Denk terug aan thema 1 t/m 4
  
  
•  Schrijf op je papier achter elk thema 2 sleutel concepten/thema's/woorden van de stof die jij belangrijk vindt om te onthouden. 

2/4

• Geef je briefje door aan degene achter je. 
  Achterste rij geeft briefjes naar voorste rij.
  
  
• Voeg per thema 2 sleutel concepten/ thema's/ woorden toe aan het lijstje van je klasgenoot. 

3/4

• Geef je briefje weer door aan degene achter je. 
  Achterste rij geeft briefjes naar voorste rij.
  
  
• Voeg per thema 2 sleutel concepten/ thema's/ woorden toe aan het lijstje van je klasgenoot. 

4/4

• Geef het briefje terug aan de eigenaar
• Kan jij zelf nog kernwoorden toevoegen aan de lijst? 

Thema 5: Brazilië - Sociaalgeografische kenmerken

Les 1
Boekje p.25 

Lesdoel(en)

Aan het einde van de week kan ik: 

• veranderingen in de bevolkingsgroei omschrijven/verklaren
• verband tussen verstedelijkingsgraad en -tempo opnoemen
• hoe het komt dat er zoveel verschillende bevolkingsgroepen leven
• de relatie leggen tussen natuurlijke omstandigheden en bevolkingsdichtheid / bevolkingsspreiding
• in grote lijnen de politieke geschiedenis van Brazilië omschrijven
• opnoemen wat de politieke problemen zijn

Uitleg 

• Open je boekje op pagina 25
• Pak je schrift / map erbij 

Brazilië: Sociaal

Politieke geschiedenis

1500

Bewoond door inheemse bevolking

Dictatuur

1985

1964

1888

nu

Gekozen president

Gekozen president

1822

Koning

Kolonie Portugal

Huidige president Lula da Silva

Vorige president Bolsonaro

Dictatuur in Brazilië

• Militaire staatsgreep
• Strenge regels, geen persvrijheid, martelingen en verdwijningen van mensen met andere ideeën
  
  
• Focus op groei van economie: industrie
• Focus op bereikbaar maken van binnenland: infrastructuur

Importsubstitutie

Zelf producten maken die je anders zou importeren. 

Van dictatuur naar democratie

Investeringen tijdens dictatuur                nieuwe bedrijven, meer werk en                                                                                                inkomsten voor het land     


                                                                          Fabrieken en infrastructuur kosten geld.   
                                                                          Veel aardolie nodig voor deze economie     
Veel geld lenen in het buitenland        

Van dictatuur naar democratie

• '70 + '80 Economische crisis door de leningen in het buitenland
• Grote bezuinigingen, bedrijven gingen failliet, mensen werkloos
  
  
  
• Militarie regiem werd soepeler naar de mensen
• Bevolking kreeg meer inspraak
  
  
  

Democratisering

Proces waarbij bevolking stap voor stap meer inspraak krijgt in de politiek. 

Nieuwe republiek

• Einde militaire dictatuur 1985
• Gekozen regering 
• Groter deel van bevolking betrokken bij politiek 

Bevolkingsparticipatie

Uitdaging VWO-CE 2023

Aardoliemaatschappijen kunnen relatief makkelijk investeren in staten in Zuid-Amerika, maar door toenemende bevolkingsparticipatie kan investeren ook lastiger worden.

 Geef aan waarom

1)  aardoliemaatschappijen juist in Zuid-amerikaase staten relatief makkelijk

kunnen investeren;

2)  door toenemende bevolkingsparticipatie het investeren lastiger kan

worden

Uitdaging VWO-CE 2023

maximumscore 2

1) Uit het antwoord moet blijken dat de overheid in Zuid-Amerikaanse staten

weinig beperkingen oplegt aan (buitenlandse) investeerders / door corruptie kan je als bedrijf onder regels uitkomen 

2) Uit het antwoord moet blijken dat de bevolking bezwaar kan maken / in

verzet kan komen tegen investeringen 

Politieke problemen

Ontwikkelpunten blijven:                         en                                     

corruptie

good governance

Goed bestuur met als (voornaamste) uitgangspunten openheid, verantwoording, rechtvaardigheid, bevolkingsparticipatie en overeenstemming.

Etnische groepen

Etnische verschillen in 
Brazilië te danken aan
kolonialisme, slavernij en
immigratie 

mestizering

Vermenging van verschillende bevolkingsgroepen. In Zuid-Amerika wordt ook vaak de volgende definitie gehanteerd: vermenging van indiaanse en Spaanse bevolkingsgroepen.

Etniciteit

idee van groepen mensen dat ze bij elkaar horen omdat ze dezelfde afkomst, cultuur, geschiedenis en gewoonten hebben.

Demografische trends

Als gevolg van                        en de economische ontwikkeling daalt de                                    in Brazilië.

Op langere termijn neemt de                             toe.

natuurlijke bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei of -afname door het aantal geboorten min het aantal sterfgevallen.

gezinsplanning

Het bewust regelen van het aantal geboorten per huishouden.

demografische druk

De verhouding tussen de productieve bevolkingsgroep en de nietproductieve leeftijdsgroepen in de bevolking.

Economische kenmerken

• Brazilie heeft de grootste economie van Zuid-Amerika 
• Snel groeiende economie (BRIC)

Vraag naar grondstoffen

Toenemende industrialisering

Handelsbalans

handelsbalans = positief als er meer export is dan import

(je verkoopt dus meer dan dat je moet inkopen)

Import	Export
industrieproducten (eindproducten)	land- en mijnbouwproducten en industrieproducten

Import- en exportpakket van Brazilië

Waar werken mensen?

Landbouw / mijnbouw

Primaire sector

1

Industrie

Secundaire sector

2

Dienstensector

Tertiaire sector

3

Neemt af

Neemt toe

Informele sector

- Draagt niet bij aan BBP

- Maar veel mensen werken hier (meer dan 1/3de van de bevolking!)

Uitdaging HAVO-CE 2023

Veel Brazilianen verdienen geld in de informele sector.

 Geef aan waarom het aandeel werkenden in de informele sector in

de grote steden zo groot is 

Uitdaging HAVO-CE 2023

maximumscore 1

Uit het antwoord moet blijken dat het in stedelijke gebieden relatief

eenvoudig is om (in de informele sector) inkomsten / geld bij elkaar te

scharrelen. 

Of: in de grote steden is er te weinig formeel werk voor alle inwoners. 

Ongelijkheid

• Grote inkomensongelijkheid

Lorenz curve

een lijn die de ongelijkheid laat zien, meestal op BBP. 

Hoe krommer de lijn, hoe meer ongelijkheid! 

Hoe krommer de lijn,
hoe... ?

Ongelijkheid in beeld

Gated community

Favela

Zelfstandig aan het werk

• Examenopstelling: tafels uit elkaar
• In stilte, zelfstandig werken.
• Heb je een vraag, steek je hand op 

- Lees samenvatting p.27 t/m 29

- Maak opdrachten 1 t/m 10  op p.31
- Maak examenopdracht 1 t/m 4 op p.32

- Klaar: oefen quizlet of werk aan je PO

Quizlet

  Schuif je tafeltje terug en check je antwoorden 

1	De groei van het aantal inwoners komt voornamelijk door de hoge natuurlijke bevolkingsgroei. Met name het sterftecijfer is flink gedaald, doordat de gezondheidzorg is verbeterd.
2	de verstedelijkingsgraad van Brazili:e is hoog.
3	Er wonen veel mensen in de dichtbevolkte steden langs de kust, terwijl de bevolkingsdichtheid van het binnenland erg laag is.

  Schuif je tafeltje terug en check je antwoorden 

4	Brazilië was een kolonie van Portugal. Dit is terug te zien in bijvoorbeeld de taal, de architectuur en de aanhang van het christendom.
5	De Brazilianen kunnen vanaf dat moment weer zelf een president kiezen. De bevolking werd weer bij de politiek betrokken, oftewel de bevolkingsparticipatie ging omhoog.

  Schuif je tafeltje terug en check je antwoorden 

6	Mogelijke sectoren: landbouw, mijnbouw, industrie, diensten
7	De handelsbalans van Brazilië is positief: er is meer export dan import
8	Rio de Janeiro, Sao Paulo en Belo Horizonte.
9	Voorbeelden: suiker, soja, rundvlees, koffie, auto's, schoenen
10	De informele sector zijn alle werkzaamheden die niet in de officiële statistiscken terug te zien zijn. Bijvoorbeeld het verkopen van kranten, loten of sigaretten op straat. Deze mensen werken zwart en betalen geen belasting.

Examenvraag: X = China , Y = VS

Opgave 1

Geef TWEE redenen dat Braziliaanse vrouwen in steden gemiddeld minder kinderen krijgen dna vrouwen op het platteland. 

Opgave 1

Juiste redenen zijn:

•  In steden is de arbeidsparticipatie van vrouwen hoger.
• In steden zijn vrouwen hoger opgeleid.
• In steden is meer sprake van modernisering / emancipatie.
• In steden krijgen vrouwen gemiddeld op latere leeftijd kinderen.

per juiste reden 1p, maximaal 2p

Opgave 2

Geef TWEE manieren waarop de Braziliaanse regering gezinsplanning heeft beïnvloed.

Opgave 2

Juiste manieren zijn:

•  De regering heeft ingezet op een verbetering van het onderwijs (voor
  

met name meisjes).

•  De regering heeft ervoor gezorgd dat (bijna) alle huishoudens toegang
  

kregen tot televisie / internet.

•  De regering programmeert telenovelas op televisie (waarin succesvolle
  

vrouwen met een of twee kinderen de norm zijn).

per juiste manier 1p, maximaal 2p.

Opgave 3

Geef TWEE redenen waarom het in Brazilië moeilijk is om tot Good Governance te komen. 

Opgave 3

Juiste redenen zijn:

•  De huidige bureaucratie / corruptie in Brazilië vormt een belemmering.
• De Braziliaanse overheid heeft (relatief) weinig (financiële) middelen

om controle uit te oefenen.

• Brazilië is een groot / uitgestrekt / omvangrijk land (waardoor controle /

handhaving moeilijk te realiseren is).

per juiste reden 1p, maximaal 2p.

Opgave 4

x = ?

y = ? 

Opgave 4

X = China , Y = VS

Lesdoel(en)

Aan het einde van de week kan ik: 

• veranderingen in de bevolkingsgroei omschrijven/verklaren
• verband tussen verstedelijkingsgraad en -tempo opnoemen
• hoe het komt dat er zoveel verschillende bevolkingsgroepen leven
• de relatie leggen tussen natuurlijke omstandigheden en bevolkingsdichtheid / bevolkingsspreiding
• in grote lijnen de politieke geschiedenis van Brazilië omschrijven
• opnoemen wat de politieke problemen zijn

Praktische opdracht

Doel van vandaag:
- Iedereen heeft een worddocument met hierin een opbouw

- Iedereen heeft een inleiding geschreven 

Naam + Klas 
 

Titel:
Ondertitel:  

Inleiding:

Voorargument 1

Voorargument 2

Tegenargument 1
(+ weerleggen) 

Tegen argument 2 
(+weerleggen)

Conclusie
(Samenvatten alle argumenten + uitsmijter!)

Bronnenlijst

Stap 1: Maak een worddocument aan en vul de opbouw in

Stap 2: schrijf de eerste versie van de inleiding.
- Begin met het probleem / relevantie van het onderwer 

-  Noem de stelling
-  Noem jouw standpunt