Taalkunde - Blok 1 t/m 6 Over taal - theorie en opdrachten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

• Moeilijke woorden en uitdrukkingen geven soms problemen bij het lezen van een examentekst. De meest voor de hand liggende manier om de betekenis te leren kennen, is het opzoeken van de betekenis in een woordenboek.
  
• Je kan ook proberen de betekenis af te leiden uit de omgeving in de tekst. Soms staat er een synoniem of een woord met een tegenovergestelde betekenis in de tekst. Het kan ook zijn dat je de betekenis kent van een deel van het woord uit een andere taal en dat je daarmee de betekenis kan afleiden.
  
• Om te wennen aan het taalgebruik in examens maken we oefeningen met moeilijke woorden en uitdrukkingen. Ook gaan we in op een stukje geschiedenis van talen, dit kan handig zijn bij het achterhalen van de betekenis van een woord en/of uitdrukking.

         Waarom Taalkunde?

Toetsweek 3

Toets S304:

• Over taal blok 1 t/m 6: paragrafen 1.8, 2.12, 3.10, 4.10, 4.11 (computers en taal niet!), 5.13 (taalfamilies niet!), 5.14, 6.11 en 6.12 (schriftsystemen niet!)
  
• Alle gemaakte opdrachten, de gele stukjes theorie in het boek en deze PP/LessonUp, zijn leerstof voor de toets!

Blok 1 - Over Taal - blz. 31

§ 1.8 Examenwoorden + woorden uit teksten

• Stappenplan moeilijke woorden

• Woordraadstrategieën

Kunnen 

• Je begrijpt de betekenis van verschillende examenwoorden.

• Je begrijpt de betekenis van verschillende woorden uit teksten.  

• Je begrijpt de volgende termen: synoniem, antoniem.

 

• Je kunt woordraadstrategieën (Stappenplan moeilijke woorden) toepassen om de betekenis van woorden te achterhalen.

Weten 

1

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Stappenplan Moeilijke woorden

1

1. Zoek naar een synoniem (een woord dat ongeveer hetzelfde betekent)
   
2. Zoek naar een antoniem (een woord dat het tegengestelde betekent)
   
3. Zoek naar een beschrijving in de tekst
   
4. Kijk naar de delen waaruit het woord is opgebouwd
   
5. Zoek naar een voorbeeld in de tekst
   
6. Kijk naar de afbeeldingen bij de tekst
   
7. Zoek de betekenis op in een woordenboek
   

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

1

Lees	Inleiding Blok 1 Over taal + gele stukjes theorie
Maak	Maak opdracht 1, 3, 4
Hoe	- Schrijf de vetgedrukte woorden in je schrift met de betekenis erachter - Werk netjes. Je moet de woorden leren.
Tijd	20 minuten - alleen en in stilte
Eerder klaar?	Lezen in je leesboek
Resultaat	Antwoorden worden klassikaal besproken

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Noteer de betekenis van het woord afdingen.

Beantwoord de onderstaande vraag waaruit blijkt dat je de betekenis van het woord 'maximaal' begrijpt:

  Hoeveel tijd mag je maximaal over de toets doen?

De nieuwe woorden van Blok 1 staan netjes in mijn schrift zodat ik ze kan leren voor de toetsweek.

Zeker

Kan beter

Zeker niet

Blok 2 - Over Taal - blz. 92

§ 2.12 Examenwoorden + woorden uit teksten

• Stappenplan moeilijke woorden

• Woordraadstrategieën

Kunnen 

• Je begrijpt de betekenis van verschillende examenwoorden.

• Je begrijpt de betekenis van verschillende woorden uit teksten.  

• Je weet wat een bijvoeglijk naamwoord is.

 

• Je kunt de grondvorm van woorden geven. 

• Je kunt woordraadstrategieën (Stappenplan moeilijke woorden) toepassen om de betekenis van woorden te achterhalen.

Weten 

2

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Bijvoeglijk naamwoord?

2

Bijvoeglijk naamwoord

Zegt iets over een zelfstandig naamwoorden. Het bijvoeglijk naamwoord staat voor of achter het zelfstandig naamwoord.

De .... schoenen. 

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Grondvorm (trefwoord)

2

Woordenboek

Grondvorm (trefwoord): het woord zoals het in het woordenboek staat.

Hele werkwoord of de korte vorm

Voorbeelden:

• Gereconstrueerd
  
• Geoptimaliseerd
  
• Geconcludeerd
  

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

2

Lees	Inleiding Blok 4 Over taal
Maak	Maak opdracht 1, 2, 3
Hoe	- Schrijf de vetgedrukte woorden in je schrift met de betekenis erachter - Werk netjes. Je moet de woorden leren.
Tijd	20 minuten alleen en in stilte
Eerder klaar?	Lezen in je leesboek
Resultaat	Antwoorden worden klassikaal besproken

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Ik weet wat die R, T1, T2 en I betekenen die in het lesboek voor de opdrachten staan en kan dat uitleggen.

Zeker

Een beetje

Geen idee

Blok 3 - Over Taal - blz. 148

Woordenschat

• Examenwoorden
• Woorden uit teksten

Kunnen 

• Je begrijpt de betekenis van verschillende examenwoorden.

• Je begrijpt de betekenis van verschillende woorden uit teksten.  

 

• Je kunt de grondvorm van woorden geven. 

• Je kunt woordraadstrategieën (Stappenplan moeilijke woorden) toepassen om de betekenis van woorden te achterhalen.

Weten 

3

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

3

Lees	Inleiding Blok 3 Over taal
Maak	Maak opdracht 1, 2
Hoe	- Schrijf de vetgedrukte woorden in je schrift met de betekenis erachter - Werk netjes. Je moet de woorden leren.
Tijd	15 minuten
Eerder klaar?	Blok 4 Over taal - opdracht 1 t/m 4
Resultaat	De antwoorden worden klassikaal besproken

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Ik weet waar ik in de online lesmethode Bijspijkeropdrachten en Zelftoetsen kan vinden om te leren voor toets S304 Taalkunde

Ja

Nee

Blok 4 - Over Taal (1) - blz. 199

Woordenschat

• Examenwoorden
• Woorden uit teksten

Kunnen 

• Je begrijpt de betekenis van verschillende examenwoorden.

• Je begrijpt de betekenis van verschillende woorden uit teksten.  

 

• Je kunt de grondvorm van woorden geven. 

• Je kunt woordraadstrategieën (Stappenplan moeilijke woorden) toepassen om de betekenis van woorden te achterhalen.

Weten 

4

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

4

Lees	Inleiding Blok 4 Over taal
Maak	Maak opdracht 1, 2, 4, 5
Hoe	- Schrijf de vetgedrukte woorden in je schrift met de betekenis erachter - Werk netjes. Je moet de woorden leren.
Tijd	25 minuten
Eerder klaar?	Lezen in je leesboek
Resultaat	De antwoorden worden klassikaal besproken

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Voor mijn eigen inzet geef ik deze les het volgende rapportcijfer:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Blok 4 - Over Taal (2) - blz. 201

Stijlfiguren

• Pleonasme
• Tautologie

Kunnen 

• Je begrijpt wat een stijlfiguur is.

• Je kent de volgende stijlfiguren: pleonasme en tautologie 

 

• Je kunt de stijlfiguren pleonasme en tautologie herkennen en benoemen.

• Je kunt aangeven wanneer een pleonasme of tautologie fout is en je kunt dit ook verbeteren.

Weten 

4

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

       Stijlfiguren

4

Stijlfiguur: een manier om iets op een bijzondere manier te vertellen.

Dichters, schrijvers en goede sprekers geven hun woorden zo vaak extra betekenis.

Voorbeelden:

• Pleonasme: een eigenschap benadrukken van een werkwoord of zelfstandig naamwoord, die eigenlijk al duidelijk is.
  

     Het landschap ziet er prachtig uit met die witte sneeuw.

• Tautologie: je zegt twee keer hetzelfde met verschillende woorden.
  

      Ze voelt zich eenzaam en alleen.

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

       Stijlfouten

4

Stijlfout: als je een stijlfiguur verkeerd of onbewust gebruikt.

Voorbeelden:

•  Foutief pleonasme:
  

      De ballon stijgt omhoog.

• Foutieve tautologie:
  

     De winkel is open, maar er is echter niemand.

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

4

Lees	4.11 Pleonasme en tautologie (blz. 201)
Maak	Maak opdracht 6*, 7
Hoe	- In je schrift. - Werk netjes.
Tijd	20 minuten alleen en in stilte
Eerder klaar?	Lezen in je leesboek
Resultaat	De antwoorden worden klassikaal besproken

Hoe moet je deze vraag beantwoorden? Wat wordt er hier bedoeld met het examenwoord benoem?

voorbeeld

1. groene gras = pleonasme

Pleonasme en tautologie zijn stijlfiguren. Geef van beide een voorbeeld.

Blok 5 - Over Taal (1) - blz. 258

Woordenschat

• Examenwoorden
  
• Woorden uit teksten

Kunnen 

• Je begrijpt de betekenis van verschillende examenwoorden.

• Je begrijpt de betekenis van verschillende woorden uit teksten.  

• Je weet wat antoniemen (tegengestelde woorden) zijn.

 

• Je kunt de grondvorm van woorden geven. 

• Je kunt woordraadstrategieën (Stappenplan moeilijke woorden) toepassen om de betekenis van woorden te achterhalen.

Weten 

5

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

      Antoniem (Tegengestelden)

5

Tegengestelden: twee woorden of uitdrukkingen zijn elkaars tegengestelde als ze vanuit tegenovergesteld perspectief betrekking hebben op dezelfde situatie of relatie.

voorbeelden

• Welgesteld – arm
• Royaal – gierig

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

5

Lees	Inleiding Blok 5 Over taal
Maak	Maak opdracht 1, 2, 4, 5
Hoe	- Schrijf de vetgedrukte woorden in je schrift met de betekenis erachter - Werk netjes. Je moet de woorden leren.
Tijd	25 minuten alleen en in stilte
Eerder klaar?	Lezen in je leesboek
Resultaat	De antwoorden worden klassikaal besproken

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Ik heb in de online lesmethode van minimaal 2 blokken Bijspijkeropdrachten en Zelftoetsen gemaakt om me voor te bereiden op toets S304 Taalkunde.

Ja

Nee

Blok 5 - Over Taal (2) - blz. 260

Stijlfouten

• Dubbele ontkenning
• Contaminatie

Kunnen 

• Je begrijpt wat een stijlfout is.

• Je kent de volgende stijlfouten: dubbele ontkenning en contaminatie

 

• Je kunt de stijlfouten dubbele ontkenning en contaminatie herkennen en benoemen.

Weten 

5

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

       Stijlfout - dubbele ontkenning

5

Een dubbele ontkenning is het herhalen van een ontkennend woord in een zin. Er staan dus twee ontkenningen in. Je kunt dit doen om de betekenis van een zin te versterken. Dit gebeurt vaak in spreektaal. Zinnen met een dubbele ontkenning kunnen ook fout zijn. Verder zijn ze lastig te lezen. Eigenlijk zeg je met een dubbele ontkenning precies het tegenovergestelde van wat je bedoelt.

Advies: vermijd de dubbele ontkenning in geschreven taal.

• Ik ontken dat ik daar niet ben geweest.
• Met deze grote  paraplu voorkom je dat je niet nat wordt.
• Mijn broer zal dit jaar over moeten doen tenzij hij niet beter zijn best doet. 

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

       Stijlfout - contaminatie

5

Een contaminatie is een vermenging van twee uitdrukkingen die niet klopt. Een contaminatie kan ook een vermenging van twee woorden zijn waardoor je een nieuw woord krijgt dat niet klopt.

voorbeelden

• het kost duur (het kost veel / het is duur)
  
• mond-op-mondreclame (mond-tot-mondreclame / mond-op mondbeademing)
  

Er zijn ook contaminaties die zo zijn ingeburgerd dat ze niet meer als fout worden beschouwd.

• Overnieuw (over + opnieuw)
  
• Onderdeel uitmaken van (onderdeel zijn van + deel uitmaken van)
  
• Bekritiseren (beoordelen + kritiseren)
  

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

5

Lees	5.14 Stijlfouten: dubbele ontkenning en contaminatie (blz. 260)
Maak	Maak opdracht 6, 7
Hoe	- Werk netjes. - In je schrift
Tijd	25 minuten
Eerder klaar?	Bedenk twee toetsvragen over de lesstof. Schrijf ze op inclusief het antwoord en lever in aan het einde van de les.
Resultaat	De antwoorden worden klassikaal besproken

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Wat is een contaminatie?

1. twee woorden die tegenovergesteld zijn.
2. twee woorden die hetzelfde betekenen.
3. twee woorden die door elkaar worden gehaald.
4. twee woorden die een ontkenning aangeven.

Welke vier stijlfouten ken je?

Blok 6 - Over Taal (2) - blz. 312

Stijlfouten

• Verkeerde woorden en uitdrukkingen

Kunnen 

• Je begrijpt wat een stijlfout is.

• Je kent de volgende vijf stijlfouten: foutief pleonasme, foutieve tautologie, dubbele ontkenning, contaminatie, verkeerde woorden en uitdrukkingen.

 

• Je kunt verkeerd gebruikte woorden en uitdrukkingen herkennen, benoemen en verbeteren.

Weten 

6

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

       Verkeerde woorden en uitdrukkingen

6

Woorden of uitdrukkingen door elkaar halen gebeurt vaak als je snel schrijft of als de uitdrukking wel kent, maar niet precies weet hoe je deze gebruikt. Je uitdrukking lijkt dan op wat je hoort te gebruiken, maar is toch fout.

Voorbeeld:

Je hebt de klok gehoord, maar weet niet waar de bel hangt.

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

           Zelfstandig werken

6

Lees	6.12 Stijlfouten: verkeerde woorden en uitdrukkingen (blz. 312)
Maak	Maak opdracht 3, 4 (filmpje draadstaal)
Hoe	- Werk netjes. - In je schrift
Tijd	20 minuten
Eerder klaar?	Lezen in je leesboek
Resultaat	De antwoorden worden klassikaal besproken

Draadstaal

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Hetgaat mij lukken om een voldoende te halen voor S304 - Taalkunde.

Ja

Nee

Ik heb nog het volgende nodig om een voldoende te kunnen halen voor de toets S304 Taalkunde: