Leerlingbegeleiding in de school en klas

• Onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 3

Pedagogische tact 2

7 mei 2020

Wat vind je van de rol van deze mentor?

Leerdoelen

De student onderzoekt de veranderende rol van de mentor binnen meer gepersonaliseerde vormen van onderwijs en kan deze veranderingen benoemen

De student kan de zorgstructuur (leerlingbegeleiding, mentoraat) van de onderwijsorganisatie beschrijven en kan benoemen hoe leerlingen daarbinnen adequaat begeleid worden in hun leerproces; hoe zij ondersteund kunnen worden bij studie- en beroepskeuze en kan benoemen welke ondersteuning adequaat is bij sociaal-emotionele problemen en weet wanneer leerlingen door te verwijzen naar professionals

De student kan in voorkomende gevallen observeren, signaleren welke problemen zich bij leerlingen voordoen (eerstelijnszorg); rapporteren aan en doorverwijzen naar een zorgteam (tweedelijnszorg); kent de mogelijkheden die de derdelijnszorg biedt.

De student kan zijn visie op leerlingbegeleiding en bijbehorende morele en ethische vraagstukken in relatie tot het eigen onderwijs onder woorden brengen. 

Aspecten als vertrouwelijkheid, macht en loyaliteit spelen daarbij een belangrijke rol (pedagogische driehoek)

Literatuur

Wal, J. van der, Wilde, J. de & Mooij, I. de (2017).

Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Bussum: Coutinho. 

H5. Leerlingbegeleiding pp 259-325 en 351-355

Wal, J. van der, Wilde, J. de & Mooij, I. de (2017).

Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Bussum: Coutinho. 

H5. Leerlingbegeleiding pp 259-325 en 351-355

Bij welke zorglijn hoort de faalangstbegeleider die aan de school is verbonden?

1. Basiszorg niveau A
2. Basiszorg niveau B
3. 2e lijn
4. Dieptezorg

Bij welke zorglijn hoort de jeugdzorger?

1. Basiszorg niveau A
2. Basiszorg niveau B
3. Breedtezorg
4. Dieptezorg

Bij welke zorglijn hoort de schoolmaatschappelijk werker die aan school is verbonden met een counselorsfunctie ?

1. Basiszorg niveau A
2. Basiszorg niveau B
3. Breedtezorg
4. Dieptezorg

Bij welke zorglijn hoort de schoolarts ?

1. Basiszorg niveau A
2. Basiszorg niveau B
3. Breedtezorg
4. Dieptezorg

Bij welke zorglijn hoort de schoolagent ?

1. Basiszorg niveau A
2. Basiszorg niveau B
3. Breedtezorg
4. Dieptezorg

Welke functies heeft leerlingbegeleiding?

Optimaliserende functie:
Begeleiding leerling staat centraal
Maakt deel uit van de taak van alle medewerkers

Is systematisch georganiseerd
Ondersteund door gespecialiseerde deskundigheid

Preventieve functie
Beter voorkomen dan genezen door een pro-actieve houding van zowel medewerkers als leerlingen

Remediërende functie 

Voor specifieke leerlingen: maatregelen gericht op onderwijs- en begeleidingsaanbod 

Wat doet een mentor?

Van mentor naar coach...
wat verandert er?

De eerste lijn zorgt voor ....

Leerlingbegeleiding is anders dan studiebegeleiding!

ondersteunen van de ontwikkeling van hun persoonlijkheid,

versterken van het zelfbeeld,

verbreden van hun eigen horizon,

omgang met anderen,

doorbreken van rolpatronen,

leren omgaan met belemmeringen,

realiseren van leerdoelen,

leren kiezen.

Drie rollen van de mentor/coach/slb-er

Begeleiden van het leerproces (leren leren)

Studie en beroepskeuzeprocessen (LOB) (leren kiezen)

Sociaal emotionele processen (leren leven)

Wat is begeleidingsbekwaam?
Wat moet je dan kunnen?

Beschrijf het ideaal:
Wat is er op school nodig om leerlingen goed te begeleiden in het leerproces?

Beschrijf de eigen praktijk:
Wanneer wordt er met de leerlingen nagedacht over leerstrategieën en gereflecteerd op het leerproces?

Begeleiders dichtbij

Mentor (studieloopbaanbegeleider)

Studie- en beroepskeuzeprocessen

Sociaal-emotionele processen

Leraar/docent

Leerprocessen

Begeleiders veraf

Zorgcoördinator

Decaan

Counselor

Remedial teacher

Vertrouwenspersoon

Zet eens namen achter de functionarissen op jouw school?

Wat is het verschil tussen het zorgteam en het zorgadviesteam (ZAT)?

Studieberoepskeuze  processen

Is niet alleen de verantwoordelijkheide van de decaan!

In het MBO is het een belangrijke taak van de slb-er

Sociaal emotionele processen

Je komt als docent geregeld in aanraking met persoonlijke problematieken.

Wanneer verwijs je door?

Hoe ga je om met de vertrouwensfunctie en geheimhouding?

Onderwijszorgprofiel van de school

Leerlingbegeleiding wordt vormgegeven vanuit:
Het onderwijszorgprofiel van de school (de eigen visie van de school op zorg)

De afspraken binnen het samenwerkingsverband (klein binnen groot)

Drie scenario's 

Persoonsgeoriënteerde scenario

Hulpverleningscenario

Ondersteuningscenario

Persoonsgericht scenario

Bijvoorbeeld in kernteams:

Leerlingbegeleiding geïntegreerd

elke docent is mentor

mentor is spil, brede deskundigheid

mentor wordt geadviseerd door specialisten

Voordeel: zorg dichtbij de leerling

Nadeel: kunnen alle docenten deze rol aan? 

Hulpverleningsscenario

Leerlingbegeleiding in samenhang

• gespecialiseerde taken
  
• overleg tussen specialisten
  
• niet elke docent is mentor
  

voordeel
: goed kunnen zijn in wat je doet 

nadeel
: afstand tot docenten groter 

Ondersteuningsscenario

Heeft kenmerken van zowel:

Persoon georiënteerd scenario

als

Hulpverleningsscenario

Welke verschillen verwacht je tussen
een mentor (VO) en een slb-er (MBO)

Handelingsgericht werken

Onderwijs afstemmen op de behoefte van de leerling:

Groepsplannen

Individuele handelingsplannen

Groepshandelingsplannen

Groepsplan

• Richt zich op alle leerlingen van een groep
• Doelen stellen voor de hele groep
• Eventueel groepjes voor leerlingen

 met specifieke onderwijsbehoeften

Individueel versus groeps handelingsplan

Diagnostisch onderzoek voor één leerling

Diagnostisch onderzoek voor groepje leerlingen met overeenkomstige onderwijsbehoeften

Uitgebreid handelingsplan

Verschil handelingsplan en ontwikkelingsperspectief

Ontwikkelingsperspectief:
Ontwikkelingsmogelijkheden en uitstroombestemming
Lange termijn (meerjarig)

Handelingsplan:
Korte termijn tot een jaar

Ethiek van leerlingbegeleiding

Vertrouwelijkheid  (mag ik dit vertellen?)

Deskundigheid   (kan ik dit wel?)

Waarden en normen   (mijn waarden boven alles?)

Macht en onmacht   (leerling onder druk zetten of niet?)

Afbakening van competentie   (wat doe ik en wat doet de ander?)

Loyaliteit (hoe om te gaan met klachten over collega’s?)

Richtlijnen van de Ned. vereniging voor leerlingbegeleiders

https:

Waar ligt je grens?

Als docent doe je aan leerling begeleiding:

ik begrijp de paragraaf niet (leerprocessen)

ik weet niet of ik wel op de juiste plaats zit (studie- en beroepskeuzeprocessen)

ik blow tijdens schooltijd (sociaal-emotionele processen)

Wie voert deze gesprekken wel en wie verwijst ze door? 

Wanneer wordt er doorverwezen?

Wanneer de docent de deskundigheid niet heeft

Wanneer de ondersteuning is vastgelopen

Wanneer de docent zich niet professioneel genoeg kan opstellen

Wanneer de leerling zich niet veilig genoeg voelt bij de docent

Verschil tussen zorgleerling en risicoleerling

Zorgleerling: 

leerling die door middel van ontwikkelingsperspectief in staat wordt geacht een diploma te behalen

Risicoleerling: 

leerling die een grote kans loopt niet een diploma te behalen