Taalverzorging les 3 (phan3/v1a)

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Taalverzorging

Les 3

Programma

Planning tot nu toe

Hoofdletters

Aanhalingstekens

Apostrof en accenttekens

Trema, koppelteken en weglatingsstreepje

Dubbele punt en komma

Planning tot nu toe

Werkblad 1 (meervoud en verkleinwoorden)

Werkblad 2 (aaneenschrijven van woorden)

Hoofdletters

- Aan het begin van een zin

-  Aan het begin van een directe rede (citaat): Hij zei: ‘Ik ga vanavond naar de bioscoop.’

- Bij namen, plaatsen, rivieren, gebergten, bedrijven, instellingen, boeken, liedjes, films en feestdagen: Pasen, Albert Heijn, Oorlogswinter, Amerika

Woorden die zijn afgeleid schrijf je NIET met een hoofdletter: paaseieren, kerstmarkt

De dagen krijgen geen hoofdletter

Opleidingen (mbo, hbo, havo) krijgen ook geen hoofdletter
 

Vraagteken en uitroepteken

- Na een vraagzin

Geen vraagteken:

- Wanneer je zegt dat iemand iets vraag: Kees vraagt of je morgen ook naar zijn feest komt.

- Wanneer de vraag schreeuwend overkomt: Wat heb jij mij nog aangedaan! 

Aanhalingstekens

Ankie zegt: ‘Dat is een goed idee.’

In een zin met een directe rede zet je na een dubbele punt dat wat letterlijk uitgesproken, geroepen, gefluisterd, gevraagd is tussen aanhalingstekens.

‘Nu ga ik naar huis,’ zei Dirk, ‘anders ben ik te laat’

Apostrof en accenttekens

‘s Nachts/’s nachts, ‘s Middags/ ‘s middags

Accenten zijn tekens die helpen bij de uitspraak van geschreven woorden. Door het accent kun je zien waar de klemtoon ligt en hoe je het woord moet uitspreken.

Welkomscomité, Scène, Crêpepapier

Diner (dit Franse woord is gangbaar geworden in Nederlands dus geen accentteken)
Controle (niet nodig voor de uitspraak dus geen accent)

Trema

Je gebruikt een trema als het woord anders verkeerd uitgesproken wordt: Variëren, Vacuüm 

Bacteriën, knieën

Wanneer geen trema? Voor de uitgangen –eum, -eus en –ien
Museum
Elektricien

Schrijf het meervoud op:
melodie

Geen trema

Bij de dubbele i
Glooiing

Tussen delen van samenstellingen
na-apen

Koppelteken

- Bij klinkerbotsing: Radio-omroep, mee-eten

= Als de woorden van een samenstelling gelijkwaardig zijn: zwart-wit, hotel-restaurant

- Bij samenstellingen van woorden met een hoofdletter: on-Nederlands, anti-Frans

- Bij een cijfer, letter of symbool: 12-jarige, tussen-s

- Bij een afkorting: Apk-keuring

- Tussen twee of meer woorden die een uitdrukking vormen: Kant-en-klaarmaaltijd, kat-en-muisspel

Maak de samenstelling:
radio+omroep

Maak een samenstelling:
A4+papier

Weglatingsstreepje 

Als je in een samentrekking een deel van een woord weglaat, zet je op die plek een weglatingsstreepje

Invoer en uitvoer = in- en uitvoer
Winkelpand en winkelpersoneel = winkelpand en -personeel

Dubbele punt

Voor een opsomming
Faith is al een veel verre landen geweest: Marokko, Turkije, Egypte, India en Peru.

Voor een uitleg
Let op: kinderen krijgen hier geen korting!

Voor de directe rede --> Harold zegt: ‘Kun jij me helpen met de voorbereiding van de teambespreking?’

Komma

Als je een korte pauze hoort in een zin

Tussen de delen van een opsomming in een zin: Wil je koffie, thee of iets anders?

Tussen twee persoonsvormen: Als het goed is, komt Lindsey zo hierheen

Als iemand met zijn naam wordt aangesproken: Jeroen, kom je vanmiddag ook?

De studenten, die geklaagd hebben, kregen een voldoende

De studenten die geklaagd hebben, kregen een voldoende

Schrijf een komma voor een voegwoord. Behalve bij het voegwoord ‘en’ en ‘of’.

Mijn verlanglijstje voor sinterklaas is erg lang en er staat op sokken, een telefoonhoesje en een fotolijstje

Aan de slag

Wat?  Opdr. 1 t/m 7

Hoe? zelfstandig. Noteer het in een Word-document

Inleveren --> Zondag 6 december via Teams

Klaar?  Ga verder met het dervingbestrijdingsplan