15.1 Zintuigcellen V5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag: Hoe werken zintuigcellen?

Planning

Leerdoelen

Uitleg zintuigcellen + vragen

Uitleg evenwichtszintuig

Opdrachten maken

Planning tot aan SE

Leerdoelen

Je leert de verschillende typen zintuigcellen
Je leert hoe de zintuigcellen een prikkel omzetten in een impuls 

Je leert hoe het evenwichtszintuig werkt

H14.1 Zintuigcellen

Hoe komt het dat je draaierig wordt als je uit een zweefmolen stapt?

Wat zijn zintuigcellen?

Zintuigencellen nemen prikkels waar. Zintuigcellen moeten een signaal doorgeven aan een sensorisch neuron.

Prikkels

druk

warmte (temp)

geur/ smaak (moleculen)

licht (golflengte)

beweging

Welk zintuig neemt welke prikkel waar?

Mechanoreceptoren: druk

Thermoreceptoren: temperatuur

Chemoreceptoren: moleculen

Fotoreceptoren: licht

adequate prikkels

Hoe ontstaat een signaal in de zintuigen?

Mechano- en thermoreceptoren: 

Prikkel zorgt direct voor openen 

ionpoort.

Instroom van positieve lading.

Hoe ontstaat een signaal in de zintuigen?

Chemoreceptoren

Binding moleculen aan receptor zorgt

voor openen ionpoorten via

secundaire boodschappers.

Zowel SMAAK- als REUKZINTUIG

Hoe ontstaat een signaal in de zintuigen?

Fotoreceptoren

Prikkel zorgt voor signaalcascade die

leidt tot openen ionpoort, instroom

positieve lading.

Hoe geven zintuigen dit signaal door aan zenuwcellen?

1. Receptorcel ontvangt de prikkel

2. De prikkel zorgt voor het opengaan van ionpoorten (meestal Na⁺ poorten) in de zintuigcel

3. Prikkeldrempel (drempelwaarde) bereikt? Exciterende neurotransmitter vrij in de synaps met het sensorische neuron

4. Impuls in het neuron

5. Waarneming in het sensorisch deel van de hersenen

Hoe merk je het verschil tussen harde en zachte prikkels?

Dit type neuron vervoert impulsen van zintuigen naar het centraal zenuwstelsel

1. motorisch neuron
2. sensorisch neuron
3. schakelcel

Wat is de functie van zintuigcellen?

1. Ze vangen prikkels op en wekken prikkels op
2. Ze vangen prikkels op en wekken impulsen op
3. Ze vangen impulsen op en wekken prikkels op
4. Ze vangen impulsen op en wekken impulsen

Wat is de adequate prikkel voor de zintuigcellen die de pH registreren?

1. Aantal H+ ionen
2. Aantal OH- ionen
3. De pH
4. Hoeveelheid zure stoffen

Kunnen niet-adequate prikkels in een zintuigcel impulsen opwekken?

Zo ja, in welke gevallen?

1. Nee
2. Ja, niet-adequate prikkels wekken alleen impulsen op als ze zeer zwak zijn
3. Ja, niet-adequate prikkels wekken alleen impulsen op als ze zeer sterk zijn
4. Ja, niet-adequate prikkels wekken alleen impulsen op als de prikkelsterkte gelijk is aan die van adequate prikkels

Wat is de adequate prikkel voor het oog?

Zintuigcellen hebben over hun membraan een rustpotentiaal. Hoe verandert dit wanneer Na+-poorten openen?

1. Depolarisatie
2. Hyperpolarisatie
3. Repolarisatie
4. Geen verandering

Hoe werkt het evenwichtszintuig?

Bevindt zich in het binnenoor.

Registreert de stand van je

hoofd én beweging van je

hoofd met

mechanoreceptoren

Hoe werken de macula?

Geleilaag met kalksteentjes.

Deze geleilaag en de kalksteentjes

reageren op beweging (als gevolg 

van zwaartekracht of versnelling).

Zintuigharen (ciliën) op de

zintuigcellen registreren deze

verandering.

Hoe werken de macula?

Hoe werken de halfcirkelvormige kanalen?

Bevatten endolymfe (vloeistof)

In elke basis zit een knobbel met

een cupula (2), een geleiachtige

massa

Registreren bewegingen/ 

versnellingen in de X, Y en Z-

richting

Hoe werken de cupula?

Cupula in het kanaal dat in het vlak van de beweging zitten, klappen om als de endolymfe gaat stromen

(klapdeur)  

Altijd in tegengestelderichting van de beweging

(door traagheid)

Hoe komt het dat je draaierig wordt als je uit een zweefmolen stapt?

BINAS 14.1

BINAS 87D Gehoor en evenwicht

Opdrachten maken

Wat: Kijk alles na wat je nog niet nagekeken had!!!!

Maak 15.1 opdrachten 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11

Hoe: Alleen

Hoe lang: Rest van de les

Hulp: Boek, BINAS, vragen stellen

Resultaat: Het wordt huiswerk