Hoofdstuk 4

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 4

Ontwikkeling: Arm en rijk

Startopdracht 1; herhaling

Bij dit hoofdstuk komen een aantal begrippen uit de eerdere hoofdstukken weer terug.

Schrijf onderstaande begrippen op een blaadje en de betekenis erachter; probeer het eerst zelf, daarna in tweetallen:

1. arbeidsmigrant

2. bevolkingsdichtheid

3. kolonie

4. levensverwachting

5.pushfactor

Startopdracht 2; arm & rijk

Stap 1: Schrijf de woorden arm & rijk op een los blaadje.

Stap 2: Schrijf 5 kenmerken op van arme landen en schrijf 5 kenmerken op van rijke landen.

Voorwaarde: het kenmerk moet zichtbaar of meetbaar zijn

Voorbeeld: in arme landen wonen veel mensen in korttenwijken.

§ 4.1: Een wereld van verschillen 

Arm en rijk op wereldniveau

Beschrijf, met onderstaande kaart, hoe de verdeling tussen arm en rijk op de wereld is.

Arm en rijk; vroeger en nu

Gapminder.org

Arme landen

Arme landen = ontwikkelingslanden

- Veel mensen leven onder de armoedegrens

- Veel mensen werken in de scharreleconomie

De armoedegrens

Wanneer mensen geen geld hebben voor basisbehoeften (zoals eten, schoon drinkwater, enz.)

Hoe hoog/laag de armoedegrens is, ligt aan hoe duur eten en drinken is in een land

Werken in arme landen

In arme landen werken de meeste mensen in de landbouw

In rijke landen werken de meeste mensen juist in de dienstverlening (bij banken, in winkels, etc.)

Opdrachten 

Maak op blz. 98/99 opdr. 1, 2, 4 & 5.

Vandaag

• Schematische samenvatting inleveren (ik kom langs)
• Feedback geven op elkaars samenvatting
• (Zeer) korte aantekening § 4.2
• 'Leren leren'; grote hoeveelheden stof verwerken (§ 4.3)

Feedback geven

1. Schrijf op de achterkant één ding op wat goed is aan de samenvatting.

2. Schrijf op de achterkant één ding op wat beter kan aan de samenvatting. 

3. Bekijk vervolgens of je de volgende vragen op basis van de samenvatting kan beantwoorden:

- Op welke manieren kun je welvaart en welzijn meten?

- Kun je beter welzijn of welvaart meten om te bepalen of de levensomstandigheden in een land goed zijn?

- Wat is het verband tussen bbp/per hoofd en de verdeling van de beroepsbevolking?

Korte aantekening § 4.2

Meten van welvaart

- BBP/per hoofd --> hoeveel geld heeft de gemiddelde inwoner

- Verdeling van de beroepsbevolking --> werken er veel mensen in de landbouw of juist in de dienstensector?

- Welzijn --> hoe oud worden mensen?, kunnen ze lezen?, schrijven, wat kunnen mensen kopen voor hun geld?

Wat zegt dit plaatje over

koopkracht? -------------->

Hoe rijker,

hoe ouder -->

De wereld indelen

Op basis van deze kenmerken kun je de wereld in drieën verdelen:

1. Centrum --> Rijkste, meest gezonde landen

2. Semi-periferie --> Landen in opkomst; steeds rijker, steeds gezonder

3. Periferie --> Arme landen; arm, ongezond

Maak nu § 4.2

'Leren leren' 

Vandaag:

- Markeren

- Beelddenken

Markeren

- Neem de leertekst van § 4.3 voor je. 

- Pak een markeerstift (of pen, potlood) en markeer (of onderstreep) de tekst die jij denkt dat belangrijk is om voor de toets te weten.

- Klaar? Vergelijk met je buurman.

Doe ik het goed?

Kan ik met alleen de gemarkeerde gedeeltes de volgende vragen beantwoorden?:

1. Wat is het verschil in sociale en regionale ongelijkheid?

2. Wat is het verschil tussen de formele en informele sector?

3. Waarom heeft het gebruik van BBP/per hoofd ook nadelen om welvaart te meten?

4. Welke nadelen van BBP/per hoofd om welvaart te meten kun je noemen?

Beelddenken

1. Schrijf alle begrippen uit § 4.3 voor jezelf op.

2. Ga met je Chromebook op zoek naar een afbeelding (tabel, kaart of grafiek is nog beter!) die bij elk afzonderlijk begrip past. 

3. Schrijf voor jezelf in minimaal 1 zin op wat de gezochte afbeelding te maken heeft met het begrip.

(Bonus: 4. Kun je de afbeeldingen / grafieken die in het lesboek staan koppelen aan de begrippen uit § 4.3?)

Voorbeeld

Welk begrip uit hoofdstuk 4 past bij

beide afbeeldingen?

Huiswerk

Maak § 4.3 alle opdrachten.

Even kort herhalen..

Log in op Lessonup, dan kun je meedoen met de herhaalvragen.

Welzijn

Welvaart

Hoog BBP/hoofd

Naar school gaan

Voldoende voedsel kunnen kopen

Toegang tot zorg

Op vakantie kunnen

Een auto hebben

Hoe ontwikkeld een land is, kun je vaak weten door te kijken naar de beroepsbevolking. Wat voor soort werk doen de mensen?

Centrum

Periferie

Semi-periferie

Tertiaire sector

Secundaire sector

Primaire sector

Welk soort land, en waarom?

§ 4.4: Globalisering verandert de wereld

Globalisering; wat is het?

Wat is globalisering?

Wat heeft deze afbeelding met 

globalisering te maken

Globalisering

Is eigenlijk alles wat met internationale handel en de toename daarvan te maken heeft.

Waardoor wordt globalisering veroorzaakt?

1. Steeds meer MNO's.

2. Vanaf 1990 --> open grenzen

3. Sneller transport; sneller internet --> de wereld wordt 'kleiner'

1. Voorbeelden van MNO's

2. Open grenzen

Sinds oprichting Europese Unie: Mensen en goederen mogen zonder grenscontroles in alle lidstaten komen

Sneller transport; sneller internet

Vroeger duurde het veel langer om van

plek A naar B te gaan.

Tegenwoordig (vliegtuig, trein; veel sneller!)

Gevolgen van globalisering

Vroeger:

Arme landen --> verkoop grondstoffen

Rijke landen --> verwerken grondstoffen tot halffabricaat en eindproduct 

Nu:

Rijke landen verplaatsen hun fabrieken naar lagelonenlanden en maken zelf geen producten meer.

Probleem van globalisering

Niet de hele wereld wordt rijker --> landen zonder grondstoffen of vruchtbare grond profiteren niet

Ook binnen rijke landen --> groter verschil arm en rijk (sociale ongelijkheid)

Sleep de afbeeldingen naar de juiste categorie.

Grondstoffen

Half

fabricaten

Eindproducten

Laatste periode

 2 cijfers:

- SO-cijfer: toets over 4.5 & 4.6 (herkansbaar). Wo. 8 juni

- Praktische opdracht; toepassen al het geleerde van dit jaar (SO-cijfer). (niet herkansbaar). Inleveren Vr. 17 juni

1 excursie:

- Vr. 24 juni naar het Geofort (bonuspunt!)

Eerst de toetsstof

- Je zorgt dat op donderdag 2 juni zowel § 4.5 als § 4.6 schematisch zijn samengevat en alle werkboekopdrachten af zijn.

- Je krijgt van beide paragrafen een korte aantekening, maar je bent grotendeels zelf aan het werk. 

- Op donderdag 2 juni wordt de praktische opdracht uitgelegd en kun je daar aan werken. Je mag ook eerder beginnen (zie Classroom!)

§ 4.5: Waarin een klein land groot kan zijn

1. Lees § 4.5 in je lesboek (blz. 98/99) in stilte. 

2a. Begin met de werkboekopdrachten (allemaal) of

2b. Start met je schematische samenvatting.

Over 15 minuten: korte aantekening § 4.5

De handelsbalans (van NL)

Handelsbalans: hierop staat alles wat een land verkoopt (export) en wat een land koopt (import).

Export van NL (rijk land): vooral hightechindustrie (zoals chipmachines en machineonderdelen)

Import van NL (rijk land): grondstoffen (olie, gas), kleding en andere lowtechindustrie

Hoe ziet de handelsbalans van een arm land er dan uit?

Exportproducten van een arm land: ...

Importproducten van een arm land: ...

Blijft Nederland zo rijk?

Steeds meer concurrentie uit lagelonenlanden.

Veel arbeidsintensieve bedrijven vertrekken uit Nederland, omdat deze producten in lagelonenlanden goedkoper kunnen worden gemaakt

Hightechbedrijven kunnen niet zo makkelijk naar een lagelonenland. Waarom niet?

§ 4.6: Rijk aan de rand van Europa

1. Lees § 4.6 in je lesboek (blz. 100/101) in stilte. 

2a. Begin met de werkboekopdrachten (allemaal) of

2b. Start met je schematische samenvatting.

Over 15 minuten: korte aantekening § 4.6 

Waarom is NL interessant voor mno's?

Meeste landen zijn interessant als ze veel grondstoffen (olie, gas) bezitten. NL heeft dat niet.

NL is wel interessant voor mno's vanwege 

de gunstige ligging aan zee en 

de goede bereikbaarheid

Het achterland (van Rotterdam)

Nederland verdient niet alleen geld met de verkoop van producten in Nederland, 

maar de haven van Rotterdam 

bedient eigenlijk heel Europa.

Het gebied dat afhankelijk is van 

een bepaalde haven heet het achterland.

'Gevaar' voor Nederland

De wegen (infrastructuur) van NL raakt langzaam vol. 

Er zijn veel files en de mainports (Schiphol en R'dam) mogen niet meer groeien. 

Dit zorgt ervoor dat bedrijven die afhankelijk zijn van transport Nederland niet meer altijd als eerste voorkeur hebben.