H3.3 Lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

H3.3

Lezen

Welkom!

1HV

Leerdoel

Aan het einde van deze § kan je;

• ''...'' de opbouw van teksten herkennen;
  
• ''...'' de kernzin aanwijzen;
  
• ''...'' de hoofdgedachte formuleren;
  
• ''...'' hoofd- en bijzaken onderscheiden;
  
• ''...'' aanwijzen waar verwijswoorden naar verwijzen.

Planning

• Terugblik
  
• Tekstopbouw
• Opbouw van alinea's
• Hoofd- en bijzaken
• Hoofdgedachte
• Verwijswoorden
• Afsluiting

Feiten, meningen en de tekstverbanden; opsommingen, tijdsvolgorde en tegenstelling

Waar ging 2.3 over?

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Tekstopbouw

In een goedgeschreven tekst staat de informatie in een logische volgorde. 

Deze volgorde noem je de tekstopbouw. 

Twee manieren om een tekst op te bouwen komen veel voor:

1. Een driedeling: inleiding – kern – slot;
   
2. Een tweedeling: inleiding – kern.                                                                            (meestal in een nieuwsbericht)

• Inleiding: Kort, met informatie waaruit                                                                       het onderwerp af te leiden is.
• Kern: Langste, vaak meerdere alinea's                                                                         en deelonderwerpen.
• Slot: Kort, vaak een samenvatting of                                                               conclusie. Geen nieuwe informatie.

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Opbouw van alinea's

Ook alinea's hebben een duidelijke opbouw.

• Bijna altijd een kernzin (belangrijkste informatie) (vaak de eerste alinea)
• De andere zinnen toelichting; uitleg of voorbeeld

• Voorbeeldalinea:
  
• De herfst is mijn favoriete seizoen. In deze tijd van het jaar beginnen de bladeren van de bomen te verkleuren en vallen ze langzaam op de grond. Het weer is vaak fris, maar nog niet te koud, waardoor het perfect is voor lange wandelingen in de natuur. Ik geniet ervan om in de herfst het bos in te gaan, waar de geur van de bladeren en de aarde mij altijd rust geeft.

• Wat is hier de kernzin?

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Hoofd- en bijzaken

In elke tekst staat belangrijke en minder belangrijke informatie

• Hoofdzaken: belangrijke informatie
• Bijzaken: minder belangrijk, verduidelijken de hoofdzaken
• Bijvoorbeeld; een voorbeeld, herhaling of uitleg

Zo vind je de hoofdzaken:

• Kun je de deelonderwerpen duidelijk onderscheiden 

   in de tekst? Kijk dan per deelonderwerp wat de 

   hoofdzaak is.

• Maak gebruik van de kernzinnen van de alinea’s; 

   die noemen het onderwerp van de alinea of 

   bevatten de belangrijkste informatie.

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Hoofdgedachte

Het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Vaak in de titel, inleiding en/of slot.

Gebruik de kernzinnen om te controleren of aan te vullen.

• Voorbeeld; Duitse kinderen hebben ook moeite met de naamvallen in het Duits, en zelfs als je fouten maakt, begrijpen Duitsers je meestal toch wel.

	Toelichting	Voorbeeld
Titel en/of inleiding	Bevat soms een samenvatting. Stelt soms een vraag. Bevat soms een mening.	Titel : Hebben ook Duitse kinderen problemen met de naamval? Inleiding : Het Duits is berucht om zijn lastige naamvallen. Ook voor Duitsers zelf zijn die lastig.
Slotalinea	Geeft soms antwoord op de vraag uit de inleiding. Bevat soms een samenvatting of conclusie.	Conclusie : Er is tot slot ook een beetje troost voor alle Duitslerenden die met naamvallen worstelen. Zelfs als je de verkeerde naamval gebruikt, is dat niet zo erg. De Duitsers begrijpen toch (bijna) altijd wat je bedoelt. En soms doen ze het ook zelf fout.

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Hoofdgedachte

Het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Zo formuleer je de hoofdgedachte:

• Zoek het onderwerp van de tekst;

• Bedenk wat het belangrijkste is wat de schrijver over het onderwerp zegt;

• Combineer het onderwerp en de belangrijkste mededeling erover tot één zin.

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Verwijswoorden

Als een schrijver niet steeds dezelfde woorden wil gebruiken, vervangt hij ze door verwijswoorden. Die verwijzen naar iets wat eerder is genoemd.

Bijvoorbeeld: Mijn broer Willem spaart voor zijn rijbewijs. Hij wil zodra hij zeventien is rijles nemen.

Om vast te stellen waar een verwijswoord naar verwijst, kun je een vraag stellen die begint met wie, wat, waar of welk(e). 

Wie wil zodra hij zeventien is rijles nemen? (mijn broer Willem)

3.3 Lezen                                                                                                                                  p.147-157

Verwijswoorden

• De hond liep snel, hij had veel energie.

• Sarah ging naar de winkel, omdat ze iets moest kopen voor het avondeten.

• Mijn broer heeft een nieuwe fiets, deze is veel sneller dan zijn oude.

• Het boek lag op de tafel, maar ik kon het niet vinden toen ik het nodig had.

• De leraar legde de opdracht uit, die was best lastig.

Klassikaal

H3.3 Tekst 1

Huiswerk

Zelfstandig werken

Verplichte opdrachten:

H3.3 opdracht  2, 4, 5, 7, 8, 9

Leestijd

Zelfstandig en stil lezen in je leesboek