HFMM 3.3 De VOC naar een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

3.3 De VOC naar een winstgevende kolonie

Leerdoelen 3.3

1.Je kunt uitleggen hoe gouverneur-generaal Van den Bosch Ned-Indië weer winstgevend wist te maken.

2. Je kunt uitleggen welke en door wie er kritiek kwam op het cultuurstelsel.

3. Je kunt uitleggen wat bedoeld wordt met de ethische politiek.

 

Belangrijke gebeurtenissen 3.3

1815: Stichting Koninkrijk der Nederlanden

1830: Invoering cultuurstelsel

1860: Publicatie van het boek 'Max Havelaar'

1870: Afschaffing cultuurstelsel

1870: Invoering ethische politiek

1927: Oprichting PNI

1929 Soekarno wordt gevangengenomen

Van Indië naar Nederlands-Indië

1815: Napoleon verslagen. Nederland werd een monarchie (= koninkrijk) met een nieuwe naam: het Koninkrijk der Nederlanden. 

Het nieuwe koninkrijk werd bestuurd door koning Willem l die zich aan de grondwet moest houden. 

In de grondwet werd ook vastgelegd dat het gebied Indië een kolonie van Nederland werd en een nieuwe naam kreeg: Nederlands-Indië.

Van Indië naar Nederlands-Indië

In de grondwet werd ook vastgelegd dat het gebied Indië een kolonie van Nederland werd en een nieuwe naam kreeg: Nederlands-Indië.

Wat is een ander woord voor 'monarchie'?

Wat werd de nieuwe naam voor het gebied 'Indië' toen koning Willem I begon in het Koninkrijk der Nederlanden?

Wat wordt er bedoeld met het begrip 'kolonie'? Zoek dit op in Tijd voor Geschiedenis.

Van verlies naar winst (Cultuurstelsel)

Ned-Indië kost teveel geld > nieuw plan gevraagd.

1830: invoering cultuurstelsel door G.G V.D Bosch >

= Landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5 deel (20%) van hun land cultuurproducten (bv. koffie, thee, suiker tabak) moesten verbouwen > kleine vergoeding (plantloon)
Voor grote winsten werden de producten verkocht in Europa.

Van verlies naar winst (Cultuurstelsel)

Javanen zonder (vruchtbaar) land > herendiensten

(= 66 dagen p/j zonder salaris moeten werken)

Gevolg cultuurstelsel voor de Ned. economie > volop groei en hoge winsten binnen één jaar.

Gevolg cultuurstelsel voor Javaanse bevolking > minder tijd en minder grond > hongersnood. 

Van verlies naar winst (Cultuurstelsel)

Ook koning Willem I profiteerde volop van het cultuurstelsel.

Alleen de Nederlandsche Handelsmaatschappij die hij had opgericht mocht de producten uit Nederlands-Indië verkopen > hoge winsten > modernisering van Nederland
(bv. spoorwegen)

Hoe heet het stelsel uit 1830 dat Ned-Indië weer winstgevend moest maken?

Hoe heette de Gouverneur-Generaal die dit plan had bedacht?

Leg kort uit hoe het cultuurstelsel werkte. Gebruik in je antwoord de termen 'landbouwsysteem', 'cultuurproducten', 'plantloon' en 'herendiensten'.

Noem één gevolg van het cultuurstelsel voor de Nederlandse economie.

Noem twee gevolgen van het cultuurstelsel voor de Javaanse bevolking.

Kritiek op cultuurstelsel

Liberalen > willen niet dat de overheid zich met economie bemoeit

Kritiekpunten:

• Uitbuiting van Javaanse boeren
• Regering bepaald welke producten moeten worden verbouwd.

Door o.a.:

• Dominee Van Hoëvell (= liberaal)
• Multatuli (= schrijver / ambtenaar)

Na het cultuurstelsel

• 1870: Cultuurstelsel afgeschaft
  
  
• Rijke Ned. ondernemers bouwen honderden nieuwe bedrijven > wederom enorme winsten.
   
• Maar: situatie Javanen niet verbeterd!
  
  

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Welke politieke groep stond kritisch tegenover het cultuurstelsel?

Welke twee kritiekpunten hadden de liberalen bij het cultuurstelsel?

Wat was de naam van de schrijver van het boek 'Max Havelaar'?

Wie waren naast de liberalen nog meer blij met het afschaffen van het cultuurstelsel in 1870? Leg je antwoord uit.

In hoeverre verbeterde de situatie voor de Javaanse boeren na het afschaffen van het cultuurstelsel?

Doe iets terug (Ethische politiek)

Begin 20e eeuw: steeds meer kritiek uit Nederland.

Daarom > Ned. regering gaat de ethische politiek invoeren:
 

• Betere gezondheidszorg, bevolking ingeëint tegen ziektes.
  
• Betere landbouw, irrigatie > voedselproductie neemt toe
  
• Beter onderwijs, op dorpsscholen leren kinderen lezen en
   schrijven. Rijke kinderen gaan naar westerse scholen.

Doe iets terug (Ethische politiek)

Onbedoeld gevolg ethische politiek > opkomst van het nationalisme onder hoogopgeleide Indiërs (Soekarno >.

Leren over vrijheid en democratie in NL.

1927: Partei Nasional Indonesia (PNI) opgericht in Ned-Indië

1929: Partij verboden, Soekarno en Hatta gevangengezet

Wat was de reden voor de Nederlandse regering om de ethische politiek in te voeren?

Noem drie terreinen waarop de ethische politiek de situatie voor de Indonesische bevolking moest verbeteren.

Naast bedoelde gevolgen had de ethische politiek ook onbedoelde gevolgen. Noem er twee.