T5 B3 2HV

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

B3 Genen en Allelen

• Jas in je kluis
• Spullen op tafel

       Laptop/Leerwerkboek

       Schrift

• Tas van tafel
• Lees blz. 116 t/m 120

Kennen/Kunnen

• Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is
• Je kunt omschrijven wat kanker is

Huiswerk T5 B3

Opdr. 1 t/m 8, 4k

OF uitdaging

Opdr. 5 t/m 10

< vooral beïnvloed door >

Genotype

Leefstijl/

Omgeving

Welke genen kom je tegen in een levercel?

1. 1x de genen die te maken hebben met de lever
2. 2x de genen die te maken hebben met de lever
3. 1x alle verschillende genen van een mens
4. 2x alle verschillende genen van een mens

Welke genen kom je tegen in een zaadcel?

1. 1x de genen die te maken hebben met de zaadcel
2. 2x de genen die te maken hebben met de zaadcel
3. 1x alle verschillende genen van een mens
4. 2x alle verschillende genen van een mens

Een eicel van een mens bevat ... chromosenparen. (getal)

Bouw van DNA

Basenpaar

Combinatie A-T of C-G. Andere combinaties zijn in het DNA niet mogelijk

Gen

Vele (vaak duizenden) basenparen samen vormen de informatie voor een gen. 

De volgorde van de basenparen bepaalt de informatie in het gen (bijv. blond of bruin haar).

Base

De 4 bouwblokjes van het DNA:

• A (adenine)
• C (cytosine)
• T (thymine)
• G (guanine)

Genen en eigenschappen

• 1 eigenschap bestaat vaak uit meerdere genen
• Genen bevatten informatie voor het maken van eiwitten
• Genen kunnen verdeeld zijn over verschillende chromosomen

Allelen

Genen komen in verschillende varianten voor: Allelen

Allelen (varianten) van oogkleur: Blauw, bruin, groen, etc.

Voorbeeld: van het gen: haarvorm zijn de allelen: steil, krullend.

Sommige allelen zijn sterker dan andere

Homo- & heterozygoot

Homo = hetzelfde              hetero = verschillend

Homozygoot   > beide allelen van één eigenschap hetzelfde 

Heterozygoot > beide allelen van één eigenschap verschillend

Wat is een allel dat te maken heeft met haar?

1. Haarkleur
2. Blond
3. Haarvorm
4. Blauw

In welke cellen kom je allelen tegen voor haarkleur?
Kies het meest volledige antwoord

1. Haarcellen
2. Haar- en hoofdhuidcellen
3. Haar-, hoofdhuid- en hersencellen
4. Haar-, hoofdhuid-, hersen- en oogcellen

Welke allelen zou je beide kunnen tegenkomen in één zaadcel?

1. Bruin haar Blond haar
2. Blauwe ogen Groene ogen
3. Bruin haar Blauwe ogen
4. Rood haar Blond haar

Mutaties

• Het genotype van een persoon staat vast
• Mutatie = er verandert/muteert een stukje DNA
• Meestal weinig invloed
• Organisme waarbij een mutatie zich uit in fenotype = mutant
• Het moment en plaats van de mutatie bepaalt de invloed

Mutaties ontstaan

Mutaties kunnen ontstaan door mutagene invloeden:

• Zonlicht (UV-straling)
• Radioactieve straling (bijv. Röntgenstraling)
• Asbest, rook

Kan ook ontstaan als foutje tijdens celdeling.

Kanker

• Onstaat door mutatie in cel, Niet bacterie/virus
• Mutatie veroorzaakt ongeremde deling van de cel                                                     > er onstaat een gezwel:

       - Goedaardig: Deelt langzaam, blijft op zijn plek

       - Kwaadaardig: Deelt snel, doordringt weefsels, zaait uit

• Uitzaaiing > via bloed/lymfe gaan kankercellen naar andere plekken in het lichaam, vormen daar nieuwe gezwellen

Ga aan de slag met: T5 B3

• Blz. 116 t/m 122
  
• Opdr. 1 t/m 8, 4k

OF uitdaging

• Opdr. 5 t/m 10

Klaar met het bovenstaande?

• Verder werken/lezen
• Samenvatten
• Ander huiswerk
• Boek lezen

Zs = Werken in stilte

• Geen vinger opsteken
• Aan het werk
• Stil en stoor niemand
• Blijf op je plek

Ga aan de slag met: T5 B3

• Blz. 116 t/m 122
• Opdr. 1 t/m 8, 4k

OF uitdaging

• Opdr. 5 t/m 10

Klaar met het bovenstaande?

• Verder werken/lezen
• Samenvatten
• Ander huiswerk
• Boek lezen

Zf = Werken met fluisteren

• Geen vinger opsteken
• De docent komt langs
• Aan het werk
• Fluister alleen met de persoon naast je
• Blijf op je plek

Opruimdienst

Elke les 3 andere leerlingen

• Alle tafels recht
• Geen afval op de grond/tafels
• Stoelen aangeschoven