Massamedia framing etc

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

Massamedia 

Functies die de media hebben.... 

Framing in de journalistiek

Foto: Unsplash

In deze les gaat het over framing in de journalistiek. Hierbij hebben we het over: 

• Het verschil tussen framing en invalshoeken.
• Vier verschillende soorten framing.
• Waarom het belangrijk is om framing te herkennen en de invloed van framing op jouw meningsvorming. 

Aan de hand van uitleg en opdrachten leren leerlingen diverse soorten framing te herkennen en kritisch na te denken over de invloed van framing op hun meningsvorming.

Vandaag hebben we het over framing

Aan het einde van de les weet je ...

• wat framing in de journalistiek inhoudt.
  

• hoe je framing in de journalistiek kan herkennen.
  

• dat framing invloed heeft op meningsvorming.
  

• hoe je kritisch de gevolgen van framing kunt bespreken.
  

Foto: Nicolas Gannon

Hoe de informatie in verschillende nieuwsartikelen vervolgens wordt gepresenteerd daar heeft framing betrekking op. Dit kan leiden tot verschillende percepties van hetzelfde nieuwsverhaal, afhankelijk van hoe het wordt geframed. 

Aan het einde van de les weten leerlingen: 

• Wat framing in de journalistiek inhoudt. 
• Hoe je framing in de journalistiek kan herkennen.
• Dat framing invloed heeft op meningsvorming.
• Hoe je kritisch kan nadenken over de impact van framing.

Wat is framing?

Framing is het gebruiken van woorden die positieve of negatieve associaties oproepen. Op die manier kan het standpunt van iemand worden beïnvloed. Framing is vaak storytelling in één woord. In het woord zit een heel verhaal verborgen met een held een slachtoffer en gevaar. (Bron: debatinstituut)

Voorbeelden zijn gelukszoekers, klimaatdrammers en coronawappies. 

Bekijk hier het fragment van SchoolTV waarin helder wordt uitgelegd wat framing is.

Foto:  Zachary Keimig

Bekijk het fragment van SchoolTV waarin kort wordt uitgelegd wat framing is. Aan de hand van een aantal voorbeelden van framing met woordgebruik wordt dit duidelijk. 

Wat is framing - SchoolTV

00:21-01:20

https://schooltv.nl/video/wat-is-framing-woorden-zorgen-voor-een-beeld/ 

INVALSHOEK

=

gaat over WAT er verteld wordt

Welke details van het verhaal worden genoemd? 

Wat is het verschil tussen een invalshoek en framing?

FRAMING

=

gaat over HOE het verteld wordt

Hoe wordt de boodschap

gepresenteerd?

Vertel je over de reden waarom mensen protesteren of wat er is gebeurd tijdens het protest?

Noem je de mensen die meedoen aan een protest 'activisten' of 'drammers'?

Het verschil tussen een invalshoek en framing kan lastig te begrijpen zijn. Framing ligt dan ook in het verlengde van invalshoek. Leg aan de hand van deze slide uit wat het verschil is tussen deze twee begrippen.

• Bij de INVALSHOEK gaat het erom vanuit welk perspectief je een verhaal belicht. Je kijkt dus naar WAT je vertelt over een gebeurtenis. Wat is nieuws., wat is belangrijk voor het publiek, etc. 

• Bij FRAMING gaat het erom HOE je dit verhaal vervolgens vertelt. Dus hoe wordt de boodschap gepresenteerd? Door framing wordt een bepaalde perceptie op het verhaal gecreëerd.

Framing is een manier om over de werkelijkheid te vertellen of deze te laten zien. Meerdere frames zijn dus waar. Daarom is het belangrijk om frames te herkennen.

Er bestaan verschillende soorten framing...

Framing door woordkeuze

Nadrukkelijke framing

Gelijkwaardige framing

Framing in beelden

Er bestaan verschillende soorten framing. De vier soorten waar het in deze les over gaat zijn: 

• Framing door woordkeuze;
• Gelijkwaardige framing; 
• Nadrukkelijke framing;
• Framing in beelden. 

Door te leren dat deze verschillende soorten framing bestaan, leren leerlingen framing te herkennen. Aan de hand van uitleg, voorbeelden en opdrachten maken ze kennis met deze vier vormen van framing.

Woordkeuze

Framing door woordkeuze

Gelijkwaardige framing

Nadrukkelijke framing

Framing in beelden

Woorden zorgen voor een bepaald gevoel en/of beeld.

Hierdoor wordt een bepaalde kant van het verhaal benadrukt.

Bekijk onderstaande teksten eens...

De afbeeldingen zijn te vergroten door erop te klikken.

Bepaalde woordkeuze kan zorgen voor een gevoel en beeld bij een onderwerp. Daarnaast wordt hierdoor een bepaalde kant van een verhaal benadrukt. Dit zag je ook terug in het fragment van School TV. Voorbeelden van framing door woordkeuze zijn: klimaatdrammer/klimaatactivist, , dood/vermoord, gelukzoeker/vluchteling, plofkip en pechgeneratie. 

Bekijk het fragment hier

Woordkeuze

De oorlog op de Gazastrook heeft voor veel verdeeldheid en verwarring gezorgd in de wereld. Aan wiens kant sta je en welke woorden gebruik je?

Bekijk het onderstaande fragment over gebruik van de naam Hamas...

Mediastorm - Human 2023

Foto: Mohammed al Bardawil 

Voor nieuwsmedia is het belangrijk dat ze goed nadenken over hun woordkeus. Vooral bij gepolariseerde en gevoelige onderwerpen kan dit lastig zijn. Het taalgebruik heeft namelijk direct invloed op de beeldvorming van het onderwerp. 

Bijvoorbeeld bij het Israël-Palestina conflict. In dit fragment van Mediastorm vertellen journalisten over hun woordkeuze rondom Hamas. 

Spot jij framing?

Je weet nu wat framing door woordkeuze is. 

Zoek in de krantenkoppen de woorden die framen.

Leerlingen weten nu wat framing door woordkeuze is en mogen nu zelf aan de slag met het spotten van framing door woordkeuze in krantenkoppen over de wolf. 

Antwoorden: 

De Telegraaf: Romantiek. bloedbaden

De Volkskrant: Té goed

Reformatorisch dagblad: Snackbar

De Standaard: Grimmig

De Telegraaf: Moordende 

Dagblad van het Noorden: Hoort thuis

GELIJKWAARDIGE FRAMING

60% is gezakt

OF

40% is geslaagd

=

Beide zinnen vertellen hetzelfde verhaal, maar geven een andere indruk.

Framing ontstaat ook door accenten

NADRUKKELIJKE FRAMING

Je hebt en 8 en een 4 teruggekregen. 

MAAR

Je vertelt alleen over de 8. 

= 

Deel van het verhaal wordt benadrukt en een ander deel wordt genegeerd.

Het verhaal is niet compleet.

Gelijkwaardige framing

Nadrukkelijke framing

Framing in beelden

Framing door woordkeuze

Framing zit niet altijd direct in woorden, twee vormen waarbij framing wat lastiger te spotten is zijn ‘gelijkwaardige framing’ en ‘nadrukkelijke framing’. 

• Gelijkwaardige framing houdt in dat er verschillende weergaven zijn van gelijke scenario’s. Je kan kiezen om het scenario negatief of positief uit te drukken. Je kan bijvoorbeeld schrijven dat ‘60% is gezakt’ of dat ‘40% is geslaagd’. Beide scenario’s vertellen hetzelfde verhaal, maar geven een andere indruk. 
  
• Met nadrukkelijke framing wordt een deel van het verhaal benadrukt en een ander deel genegeerd. Het verhaal is daardoor niet compleet. Je hebt bijvoorbeeld zowel een 8 als een 4 teruggekregen als cijfers op school, maar je vertelt alleen over de 8. 
  

Het verschil tussen gelijkwaardige en nadrukkelijke framing is dus dat bij gelijkwaardige framing het verhaal nog wel compleet is, maar het positief of negatief wordt belicht en bij nadrukkelijke framing het verhaal incompleet is. 

Afbeeldingen: 

• Eén ster voor beter leven OF twee sterren voor slechter leven = gelijkwaardige framing
• Er wordt geprotesteerd zonder problemen MAAR er is één relschopper die uitgelicht wordt = nadrukkelijke framing

Bekijk het fragment hier

Gelijkwaardige of nadrukkelijke framing?

Bekijk hier de Nieuwscheck: "De Telegraaf bericht nogal eenzijdig over een rapport over Syrische Nederlanders."

Spot je gelijkwaardige en/of nadrukkelijke framing?

De Marker, @demarkeronline - 2023.

Leerlingen krijgen een TikTok video van De Marker te zien waaruit blijkt dat De Telegraaf eenzijdig bericht over een rapport over Syrische Nederlanders. Aan de hand van de TikTok, mogen leerlingen gelijkwaardige en nadrukkelijke framing uit het artikel van De Telegraaf halen. 

In de volgende slide worden de antwoorden besproken.

Gelijkwaardige framing

Nadrukkelijke framing

Bespreek aan de hand van deze slide de antwoorden van het fragment van De Marker.

Gelijkwaardige framing (negatief/positief):

• Er wordt gezegd: 38% zit in bijstand. Zou ook kunnen zeggen: 62% zit niet in bijstand. (Daarbij wekt deze kop de indruk dat dit alleen over Syrische mannen gaat, maar het zijn alle Syriërs).
• Er wordt gezegd: en van hun vrouwen werkt twee derde niet.    Kan ook zeggen: een derde werkt.
• 
  

Nadrukkelijke: 

- Het aantal Syriërs in de bijstand daalt flink en het aantal werkende neemt sterk toe, dat noemt de telegraaf niet.

- Er is ook een vooruitgang te zien bij het aantal werkende Syrische vrouwen.

- Het aantal is bijna net zo hoog als Nederlandse.

De kop van het artikel van de telegraaf is inmiddels veranderd: 38 procent Syriërs zit in de bijstand. 

Framing zit niet alleen in taal, maar ook in beeld...

Framing in beelden

Framing door woordkeuze

Gelijkwaardige framing

Nadrukkelijke framing

Framing zit niet alleen in taal maar ook in beelden. Aan de hand van foto’s (in combinatie met tekst) kan een onderwerp worden geframed.

Voorbeelden in de slide: 

Volkskrant - Is Schiphol nog veilig? 

https://nos.nl/artikel/2126480-moslim-daagt-volkskrant-vanwege-framing-op-voorpagina

Een moslim-man met baard wordt in verband te brengen met verhoogde terreurdreiging op Schiphol. De man op de foto vond zelf dat zijn portretrecht werd geschonden en dat de krant zich schuldig heeft gemaakt aan framing van berichtgeving over moslims. 

Volkskrant/Telegraaf - Sinterklaasfeest 

https://stukroodvlees.nl/visuele-framing-van-de-pietendiscussie/

"Deze twee voorpagina’s zijn een mooi voorbeeld van de kracht van beelden. Ze kunnen beschouwd worden als uitermate sterke framing devices, die een verschillende invalshoek geven van eenzelfde onderwerp of probleem. In dit geval legt de Telegraaf de nadruk op de ongeregeldheden gedurende de intocht die samenhangen met de Zwarte Pieten-discussie, terwijl de Volkskrant stilstaat bij het feit dat ook Witte Pieten grotendeels geaccepteerd worden gedurende de intocht." (Rens Vliegenthart, Stuk Rood Vlees)

Soldaat krijgt water

Je ziet in dit voorbeeld goed dat de uitsnede van het beeld invloed kan hebben op het verhaal dat het beeld vertelt. 

Time - Newsweek 

https://people.southwestern.edu/~bednarb/su_netWorks/projects/enyioha/O.J.Simpson.html

NFL-voetbalster O.J. Simpson stond terecht voor de moord op zijn vrouw. Hoewel Simpson onschuldig werd bevonden wegens gebrek aan bewijs, berichtten tijdschriften als Newsweek en Time over de zaak en plaatsten Simpsons politiefoto op hun covers. Beide tijdschriften gebruiken dezelfde foto van Simpson, maar hanteren twee verschillende benaderingen om de afbeelding weer te geven, wat vervolgens andere emoties oproept bij het bekijken van de omslagen. Op de voorkant van Newsweek is het beeld van Simpson in de oorspronkelijke staat te zien, zonder dramatische wijzigingen met betrekking tot de verlichting. Je kunt Simpsons gezicht gemakkelijk zien. Simpsons ernstige gezichtsuitdrukking doet hem onschuldig lijken. 

Time Magazine hanteert een andere aanpak dan Newsweek in een poging Simpson als schuldig aan te wijzen. Aaron Gullickson, auteur van 'The Significance of Color Declines: A Re-Analysis of Skin Tone Differentials in Post-Civil Rights America' stelt: 'Sommige anekdotische bewijzen suggereren dat blanken bijzonder negatieve stereotypen hebben over zwarten met een donkere huidskleur, zoals de donkerder wordende van het gezicht van O.J. Simpson op de cover van Time Magazine" (Gullickson 159). Dit toont niet alleen racisme jegens Afro-Amerikanen met een donkere huidskleur aan, maar ook hoe hetzelfde racisme in tijdschriften wordt geportretteerd. 

Framing

de media belichten een onderwerp op

een bepaalde manier.

Dus wat wil je laten zien?

Foto: Deviantart.com

Foto: flickr

Foto: flickr

Bespreek wat voor beeld van de wolf wordt neergezet. 

• Lief en schattig 
• Ondeugende dief
• Moordende wolf

Geert Wilders sprak in 2009 over een belasting voor hoofddoekjes en noemde het de 'kopvoddentax'. Dit woord staat inmiddels in verschillende woordenboeken. Hoe zou dat komen? Bekijk het fragment en geef een antwoord op deze vraag.

De kracht van de herhaling

Bron: Netwerk EO 2009

Bekijk hier het fragment

De journalisten gebruiken het woord een aantal keer, de politici niet. Maar doordat journalisten het blijven herhalen, wordt het uiteindelijk een echt woord.

Berichtgeving kan bijdragen aan een algemeen frame

Doordat een bepaalde aanpak van het onderwerp vaker terugkomt, ontstaat er een algemeen frame.

Bijvoorbeeld het 'gelukszoekers-frame' waar het in de video van De Marker over gaat.

Het gebruik van framing in berichtgeving kan bijdragen aan een algemeen frame. De keuze van woorden en beelden bepaalt namelijk hoe een verhaal overkomt (Isdatechtzo.nl). Als deze benadering van een onderwerp vaker terugkomt ontstaat een algemeen frame rondom dit onderwerp. Bijvoorbeeld het 'gelukszoekers-frame' bij vluchtelingen of het ‘woke-frame’ bij activisme. 

Gelukszoekers-frame: Vluchtelingen komen naar westerse landen voornamelijk om geluk te vinden. 

Andere voorbeelden zijn: 

- 'woke-frame'

- 'hero-frame' 

- 'slachtoffer-frame' 

- 'klimaatdrammers-frame'

- 'Woke-frame'

Wat zien jullie hier gebeuren?

Bekijk de volgende fragmenten over asielzoekers:

Eenvandaag

Powned

Danny's wereld

Stelende asielzoekers plaag in Ter Apel. POWNED, 2021 

Danny's wereld Nacht in Ter Apel VPRO, 2022

Eenvandaag. Avro Tros, 2023

Framing - Zoek de verschillen

Denk aan:

• Woordkeuze
• Accent
• Algemeen frame 
• Vraagstelling & tone of voice (persoonlijk, sturend, neutraal)

bron: flickr

Om alle vormen van framing te analyseren, bekijken leerlingen een aantal fragmenten over asielzoekers. De fragmenten zijn afkomstig van ‘Eenvandaag’, ‘Powned’ en ‘Danny’s wereld’. Allemaal met een andere invalshoek, waardoor er op een andere manier geframed wordt. Of zien leerlingen juist weinig framing terug in een fragment en is het neutraal? 

Antwoorden: 

...

Kritisch lezen

Framing:

Feitelijke informatie wordt niet neutraal gebracht. Je probeert bewust een bepaald beeld op te roepen bij je publiek, waarmee je je eigen ideeën in een beter daglicht zet. 

Vb. 

Barbaren richten ravage aan in Rome.

(krantenkop over Feyenoordsupporters)

Kritisch lezen

Framing:

Gebeurt overal in het dagelijks leven; in de politiek, maar ook in reclames. 

Is een belangrijke overtuigingsmanier!

Voorbeeld Framing

Voorbeeld Framing

Heel veel nieuws.....

Er zijn wereldwijd heel veel nieuwsberichten iedere dag.

Niet alle bericht komen in de krant of op het journaal, omdat er geen plek is voor duizenden nieuwsberichten per dag.

Journalisten moeten dus kiezen welk nieuws er wel en niet wordt gebruikt. Dit noem je een selectie maken (selectie = keuze). Er wordt dus gekozen welke berichten wel/niet.

Selectie maken..... selectie criteria

Bij het maken een selectie (= keuze) welk nieuws er wel en niet wordt uitgezonden stellen journalisten zichzelf de volgende vragen: 

1. Hoe actueel is het (= is het van NU)?
   
2. Hoe bijzonder is het?
   
3. Hoe dichtbij is het ?
4. Wat is de belangstelling van de lezers/kijkers?
5. Wat is de identiteit van de krant/omroep?
6. Welke waarden en normen heeft de journalist zelf?
   

1. Hoe actueel is het?

= het van nu?

Iets dat vandaag gebeurd is willen mensen graag lezen, iets dat vorige week is gebeurd is minder interessant. Nieuws moet net gebeurd zijn.

Bijvoorbeeld: een voetbalwedstrijd van gister is interessant, maar van vorige week niet meer.

2. Hoe bijzonder is het?

Iets dat vreemd is of onverwacht maakt mensen nieuwsgierig.

Bijvoorbeeld: op de volgende dia staat een nieuwsbericht van 14 april van de NOS dat best bijzonder  is.......

3. Hoe dichtbij is het ?

Hoe dichtererbij iets gebeurt, hoe belangrijker mensen het vinden.

Bijvoorbeeld: het nieuwsfeit hiernaast. Waarschijnlijk is dit gekozen omdat het voor mensen in Nederland belangrijk is omdat het in Nederland is gebeurd. In China zal dit niet in het nieuws komen.

4. Wat is de belangstelling van de lezers/kijkers?

De een leest graag over voetbal en misdaad, de ander wil informatie over politiek. Journalisten kiezen het nieuws dat bij hun eigen doelgroep past.

Bijvoorbeeld: lezers van populaire kranten lezen graag nieuws over bekende Nederlanders of over criminaliteit. Een populaire krant zal dus eerder een vliegtuigramp op de voorpagina zetten dan iets over politiek.

5. Wat is de identiteit van de krant/omroep?

Een krant of nieuwsprogramma heeft een eigen identiteit. De identiteit bepaalt de keuze van het nieuws.

 
Met een identiteit laten media zien: wie ze zijn en wat ze belangrijk vinden.

Bijvoorbeeld: een islamitische omroep zal veel aandacht besteden aan de ramadan.

6. Welke waarden en normen heeft een journalist?

Iedereen heeft waarden en normen

Waarde = alles wat iemand belangrijk vindt (bijvoorbeeld 'eerlijkheid')

Norm = een gedragsregel (bijvoorbeeld 'niet liegen')

Journalisten hebben die eigen mening ook en kunnen die mening nooit helemaal uitschakelen.

Bijvoorbeeld: een journalist die erg tegen dierenleed is, zal sneller een bericht kiezen over plofkippen.

Welk selectiecriterium zorgde er vooral voor dat dit bericht in het nieuws kwam?

1. Dichtbij.
2. Actueel.
3. Belangstelling van de lezer.
4. Bijzonder.

Lees het krantenartikel. Kijk nu naar de zes manieren waarop journalisten nieuws selecteren. Waarom schreef de krant Hindustan Times er later wel over. Noem twee redenen.

Voor de vragen hierna kan het schema dat hieronder staat je helpen.

Bericht 1: De Volkskrant schrijft het artikel: "Politie Helmond: duizenden kilo's vlees van bedrijf in beslag genomen in verband met rundvleesfraude."
Dit bericht is WEL/MINDER betrouwbaar, omdat...

Bericht 2: Tweet van actievoerder Job van Greenpeace: "In het restaurant waar ik nu zit, stoppen ze volgens mij gewoon paardenvlees in de pizza's."
Dit bericht is WEL/MINDER betrouwbaar, omdat...

Bericht 3: Een slager zegt op tv: "Het valt allemaal wel mee, kranten overdrijven dit soort dingen altijd."
Dit bericht is WEL/MINDER betrouwbaar, omdat...