3M Tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

T3, cursus Lezen, H5, blz. 35

Ik leer vandaag 3 nieuwe tekstverbanden:

  1. doel- middel

2. vergelijking

3. voorwaarde

Herhalen:

Ken je de volgende verbanden nog?

> opsomming (en, ook)

> tijdsvolgorde (eerst, daarna)

> tegenstelling (maar)

> toelichting (zoals..)

Herhalen:

En ken je deze verbanden nog?

> conclusie (dus, kortom..)

> oorzaak - gevolg (doordat)

> reden (omdat, daarom, want)

Planning

- Herhaling tekstverbanden

- introductie nieuwe tekstverbanden en signaalwoorden

- Opdrachten maken

Tekstverbanden

Tussen woorden, zinnen en alinea's bestaat een verband. Dit noemen we een tekstverband.
Zonder tekstverbanden is je tekst niet 'stevig'.

 Signaalwoorden

Een tekst zonder signaalwoorden bestaat eigenlijk niet! 

Zelfs het simpelste woordje 'en' is een signaalwoord.

Ik pakte mijn fiets EN fietste naar school. --> Er wordt iets OPGESOMD!

Wat heb je aan tekstverbanden en signaalwoorden?

Je kunt een tekst beter begrijpen als je weet wat de delen met elkaar te maken hebben. Welk verband ze hebben.

Je herkent het verband tussen woorden, zinnen en alinea's aan signaalwoorden.

Wat is een tekstverband?

1. Het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd.
2. Het belangrijkste in een alinea.
3. De samenhang tussen woorden, zinnen of alinea's.
4. Relaties tussen verschillende delen van de tekst.

Wat is een signaalwoord

Wat zijn signaalwoorden?

1. Woorden die verbanden tussen zinnen leggen
2. Woorden die zelfstandig een betekenis hebben
3. Woorden die iets zeggen over het zelfstandignaamwoord
4. Woorden die extra informatie geven

redengevend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
redengevend	want, omdat, daarom, immers, namelijk	Anja wil wel collecteren voor de Dierenbescherming, want zij wil dieren in nood helpen.

Redengevende tekstverbanden komen vaak voor in betogende teksten. 

VOORBEELD

redengevend verband

Voor het proefwerk van biologie had ik een slecht cijfer,

want ik heb er niet goed voor geleerd.

De reden van het slechte cijfer is

dat ik niet geleerd heb voor het proefwerk.

concluderend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
concluderend	dus, dan ook, hieruit volgt, de slotsom is, concluderend	Anja is naar de kapper geweest. Ze is dus helemaal klaar voor het schoolgala.

Concluderende tekstverbanden komen vaak voor in betogende teksten. 

VOORBEELD 

concluderend verband

'Kortom, het is belangrijk om je aan je planning te houden.'  

'Het is dus belangrijk om je aan je planning te houden.'

oorzaak -gevolg 

Een oorzakelijk verband  toont waardoor iets gebeurt (buiten iemands wil).

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
oorzakelijk	doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij	Door de bananenschil die op straat lag, gleed Pietje uit.

Oorzakelijk verband

VOORBEELD

oorzakelijk verband

Doordat ik vandaag mijn kamer opruim,

mag ik morgen mee naar de Efteling.

Welke signaalwoorden geven een oorzakelijk verband aan?

1. Omdat, daarom, dus, doordat
2. Doordat, dus, dankzij, kortom.
3. Kortom, dus, dat komt door
4. Dat komt door, doordat, dus

Een oorzakelijk verband geeft aan waarom iets gebeurt

1. Juist
2. Onjuist

Wat is een concluderend verband

1. Conclusie uit eerdere informatie uit de tekst
2. Waarom iemand iets doet of vindt
3. Waardoor iets gebeurt

Hoe omschrijf je een redengevend verband het beste?

1. Dit verband geeft aan waardoor iets gebeurt.
2. Dit verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.
3. Dit doet iemand heel bewust
4. Dit gebeurt buiten iemands wil

Tijdsvolgorde

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Tijdsvolgorde	eerst, intussen, terwijl, toen, vervolgens, daarna, voordat, nadat, zodra, ten slotte	Eerst ga ik naar school, maar daarna gaan we de stad in.

Tijdsvolgorde- voorbeeld

Als je met de Thalys van Amsterdam naar Parijs reist, maak je drie tussenstops: eerst in Rotterdam, dan in Antwerpen en vervolgens in Brussel.

Opsommend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Opsommend	ten eerste, ten tweede, ook, eveneens, bovendien, verder, tevens, zowel … als, ten slotte	Ten eerste moet ik nog avondeten halen, ten tweede heb ik zin in chocolade en dat heb ik niet in huis.

Tegenstellend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Tegenstellend	maar, echter, evenwel, toch, daarentegen, integendeel, enerzijds … anderzijds	In de herfst is het vaak slecht weer, maar er zijn ook mooie dagen.

Voorbeeldgevend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Voorbeeldgevend	dat wil zeggen, bijvoorbeeld, zo(als), met andere woorden	Ik wil wat lekkers, bijvoorbeeld chips.

Samenvattend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Samenvattend	kortom, om kort te gaan, samenvattend, al met al	Kortom, ik ga naar de supermarkt.

Tekstverbanden, het woord 'maar' hoort bij een .......tekstverband

1. opsommend
2. voorbeeldgevend
3. tegenstellend
4. redengevend

Zoek tekstverband:

Hij houdt van pannenkoeken, maar niet van pizza.n.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. chronologie
4. toelichting

Zoek tekstverband:

Vroeger hield hij van pasta, tegenwoordig houdt hij meer van pizza.n.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. tijdsvolgorde
4. toelichting

vergelijkend verband

Een vergelijkend verband laat een verschil of een overeenkomst zien. Signaalworden voor een vergelijkend verband zijn:

in vergelijking met, net als - zoals - evenals, ook de vergrotende trap (meer, beter, best)

Nu de 3 nieuwe tekstverbanden:

> Vergelijkend verband ( zoals, in vergelijking met)

> Doel- middelverband (opdat, zodat, door middel van)

> voorwaardelijk verband ( als, indien, mits)

Vergelijkend verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Vergelijkend	net zoals, evenals, vergeleken met	Ik ga op vakantie naar Frankrijk, net zoals Liesje.

doel - middel

Iets wordt gebruikt of gedaan (het middel),
om iets anders te bereiken (het doel).

Signaalwoorden van een middel-doel verband zijn:

daarmee, zodat, door middel van, met behulp van..

Met behulp van de grasmaaier, zorg ik er voor dat mijn grasmat er weer fantastisch uitziet.

Doel-middel-verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Middel/doel	Om te, met als doel, waarmee, daarmee	Jantje heeft een nieuwe fiets, daarmee kan hij naar voetbal fietsen.

Voorwaardelijk verband

Een voorwaardelijk verband maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt. 

bijbehorende signaalwoorden:                  Je mag naar buiten, als...

als...dan, indien, tenzij, mits , wanneer

behalve als, onder voorwaarde dat

voorwaardelijk verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Voorwaardelijk	Als...dan, indien, mits, tenzij, behalve als, op voorwaarde dat	Als jij je kamer opruimt, dan mag je naar de film.

Bij een vergelijkend verband gebruik je als signaalwoord ....

1. bijvoorbeeld
2. zo, zoals, evenals
3. want, omdat
4. mits, tenzij

Wat geeft een vergelijkend verband aan?

1. Het laat zien wat je net hebt gelezen.
2. Het noemt twee zaken op.
3. Het laat een verschil of overeenkomst zien.
4. Huh, vergelijkend verband?!

Vergelijkend verband

1. Ik wil net als mijn vader later piloot worden!
2. Morgen ben ik jarig en ga ik zwemmen . Daarna gaan we patat eten.
3. Ik heb geen zin in het weekend, want ik moet huiswerk maken.

Hoe omschrijf je een doel-middel verband het beste?

1. Geeft aan welk middel gebruikt wordt om een doel te bereiken.
2. Welk doel wordt er gebruikt?
3. Waarmee kun je iets het beste schoonmaken?
4. Dit gebeurt buiten iemands wil.

Signaalwoorden voor
doel-middel zijn:

1. om... te, daarna, aangezien
2. zodat, om... te, door middel van
3. zodat, door middel van, kortom
4. kortom, daarom, immers

doel-middel/ middel-doel

1. Mijn buurman volgt een cursus Engels, zodat hij de kans op een internationale carrière vergroot.
2. Ik heb besloten meer aan sport te gaan doen, omdat ik me de laatste tijd slap en futloos voel.

wat maakt een voorwaardelijk verband duidelijk?

1. een andere kant van de zaak aangegeven
2. geeft de auteur een verkorte weergave van informatie uit de tekst
3. onder welke voorwaarden iets gebeurd
4. geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken

Welke signaalwoorden horen bij een voorwaardelijk verband?

1. Adhv, zodat, om te, dmv, met, middels en opdat
2. Als, indien, tenzij, wanneer, als dan
3. Kortom, samengevat, met andere woorden en al met al.
4. Ook al, zij het dat, weliswaar, alhoewel, ofschoon, desondanks,

"Ik ga werken bij de supermarkt, tenzij ik geselecteerd word voor het eerste team." Welk verband?

1. toegevend verband
2. voorwaardelijk verband
3. doel-middelenverband

Kortom, dit was de herhaling over tekstverbanden en signaalwoorden.
Tekstverband?

1. Doel-middelverband
2. Vergelijkend verband
3. Samenvattend verband
4. Concluderend verband

Aan de slag

Maak opdracht 1,2,4,8,9 en 10 vanaf bladzijde 35

Klaar? Meer uitdaging? online oefentoets paragraaf 5, cursus 1: Lezen

checkvraag:

Welk tekstverband herken je in de volgende zin?

Wanneer ik deze opdrachten heb gemaakt, snap ik de stof beter.