1TL: Lessen bij grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

§1 Werkwoord

§3: Zelfstandig naamwoord
en lidwoord

§5: Bijvoeglijk naamwoord

§7: Voorzetsel

GRAMMATICA

WOORDSOORTEN

• Je kunt werkwoorden herkennen.
• Je weet het verschil tussen een werkwoord en een zelfstandig naamwoord.
• Je kunt onderscheid maken tussen werkwoorden en zelfstandig naamwoorden.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Starten met een nieuw hoofdstuk
   (grammatica woordsoorten);
  
  
• Uitleg bij woordsoorten;
  
  
• Expertopdracht.

Alle paragrafen met WS voor de paragraaf behandelen we de komende tijd. De paragrafen met ZD behandelen we later.

Grammatica woordsoorten

Zinnen bestaan uit woorden. Die woorden kun je indelen in soorten. Je kunt van elk woord in een zin bepalen bij welke woordsoort het hoort. Zo ontdek je hoe een taal is opgebouwd.

Welke woordsoorten moet je kennen?

1. Werkwoord

2. Lidwoord & zelfstandig naamwoord

3. Bijvoeglijk naamwoord

4. Voorzetsel

Expertopdracht

1. Je krijgt een nummer. Bij ieder nummer hoort een woordsoort. Jij wordt dan de expert van dit woordsoort.

2. Maak een poster met een uitleg over dit woordsoort + minimaal 1 voorbeeld. Houd je uitleg kort en simpel. 

3. Maak een oefentoets die bestaat uit minimaal vijf vragen over dit woordsoort. Je mag geen oefeningen uit het boek overnemen. Je mag het boek wel gebruiken als hulpmiddel. 

Uitkomst? De volgende les gaan we de lesstof bespreken met behulp van jullie posters en oefenvragen. 

(1) Werkwoord, blz. 200                                                    (2) Lidwoord en zelfstandig naamwoord, blz. 204
(3) Bijvoeglijk naamwoord, blz. 208                           (4) Voorzetsel , blz. 212

Een werkwoord

zegt wat iets of iemand doet wat iets of iemand overkom: vallen, gamen, eten, hardlopen.

Sommige werkwoorden hebben een onduidelijke betekenis: kunnen, moeten, zijn, worden, zijn etc.

* Deze werkwoorden komen altijd samen met een ander werkwoord voor.

Een werkwoord

herkennen

Je herkent een werkwoord aan twee zaken:

- Je kunt het doen of het kan je overkomen.

-  Je kunt het woord vervoegen:

ik wandel, jij wandelt, wij wandelen.

De koetsier van de postkoets poetst de postkoets met de potskoetspoetsdoek.

Sleep de werkwoorden in het vakje.

Welke woorden zijn werkwoorden?

De

koetsier

van de postkoets

poetst

de postkoets

met de postkoetspoetsdoek

Als vliegen achter vliegen vliegen, vliegen vliegen vliegensvlug.

Sleep de werkwoorden in het vakje.

Welke woorden zijn werkwoorden?

Als

vliegen

achter

vliegen

vliegen

vliegen

vliegen

vliegensvlug

Maak zelf een zin een waarin minimaal drie werkwoorden voorkomen.

Een zelfstandig naamwoord

Je herkent een zelfstandig naamwoord (zn) aan drie dingen:

1. Je kunt een zn in het meervoud zetten (een fiets, twee fietsen).

2. Je kunt een zn verkleinen. 

(fiets - fietsje).

3. Je kunt er een lidwoord voor zetten (de fiets, een fiets). 

Een zelfstandig naamwoord

Je herkent een zelfstandig naamwoord (zn) aan drie dingen:

1. Je kunt een zn in het meervoud zetten (een fiets, twee fietsen).

2. Je kunt een zn verkleinen. 

(fiets - fietsje).

3. Je kunt er een lidwoord voor zetten (de fiets, een fiets). 

Wat zijn de zelfstandig naamwoorden in onderstaande zin?
Het dorp is afgezet omdat er een nieuwe
serie wordt opgenomen.

1. is
2. dorp
3. serie
4. opgenomen

Wat zijn de zelfstandig naamwoorden in onderstaande zin?
Voor de wedstrijd drinkt Daan nog snel een biertje.

Aan welke zaken kun je een zelfstandig naamwoord herkennen? Noem er twee.

Uitlegfilmpje!

Na de film gingen we nog naar McDonalds.

Benoem de woordsoort van 'de'.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Na de film gingen we nog naar McDonalds.

Benoem de woordsoort van 'McDonalds'.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Na de film gingen we nog naar McDonalds.

Benoem de woordsoort van 'McDonalds'.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Geeft extra info (details) over een zelfstandig naamwoord: de groene kat, het grote feest.

Zo herken je een bn:

• Staat voor of achter het zn.
• Heeft een korte vorm (groen) en een lange vorm (groene).
• Trappen van vergelijking.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord (st. bn) geeft aan van welke stof iets gemaakt is. 

• De zilveren ketting.
• Een wollen trui.
• Een houten bank.

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden in onderstaande zin?

Voorafgaand aan de moeilijke wedstrijd drinkt Leon nog snel een alcoholvrij biertje.

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden in onderstaande zin?

Deze serie is goed en het onderwerp ervan is interessant.

Maak zelf een zin waarin een werkwoord, zelfstandig naamwoord, lidwoord en bijvoeglijk voorkomen.

Voorzetsel

Een voorzetsel is een kort woord. Voorzetsels zijn woorden als aan, in, op, uit en voor. Ze vormen meestal het begin van een woordgroep: aan de muur, in de kast, op donderdag, uit gewoonte, voor jou, enz. Voorzetsel geven vaak een plaats (waar), tijd (wanneer) of reden (waarom) aan. 

Voorzetsel

Voorzetsels worden vaak in combinatie met een zelfstandig naamwoord gebruikt.

• Je kunt een voorzetsel vaak voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord zetten: Voor de pauze.
• Een voorzetsel staat meestal aan het begin van een zinsdeel: Ik ga naar de sportschool.

zo herken je een 

Aan het werk

Optie A Klassikaal	Optie B Zelfstandig werken	Klaar? Werk verder aan je keuzebord!
Cursus 5 §1: Werkwoord (blz. 200-201). Opdracht 3 t/m 8.	Cursus 5 §1: Werkwoord (blz. 200-201). Opdracht 3 t/m 8.

• Je kunt werkwoorden herkennen.
• Je weet het verschil tussen een werkwoord en een zelfstandig naamwoord.
• Je kunt onderscheid maken tussen werkwoorden en zelfstandig naamwoorden.

Lesdoelen

Werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord 

Bijvoeglijk naamwoord 

Daarom geeft zijn vader, koning Laios, een herder opdracht de baby te doden.

Werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord 

Bijvoeglijk naamwoord 

Maar die geeft de zuigeling aan een van zijn vrienden, die de baby vervolgens  afstaat aaneen kinderloos echtpaar.

Werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord 

Bijvoeglijk naamwoord 

Eenmaal volwassen hoort Oedipus  van de voorspelling.

Werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord 

Bijvoeglijk naamwoord 

Hij ontvlucht zijn ouderlijk huis.

Werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord 

Bijvoeglijk naamwoord 

Op zijn zwerftocht krijgt hij ruzie met een voorname reiziger, die hem slaat met een houten stok.

Werkwoord

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord 

Bijvoeglijk naamwoord 

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?