Grammatica les 7: Redekundig ontleden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lezen

10 minuten

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...weet je wat redekundig ontleden is. 

...weet je wat de 7 stappen tot redekundig ontleden zijn. 

Redekundig ontleden

• Bij redekundig ontleden verdeel je de zin in zinsdelen.
  
• Zoals bijvoorbeeld het onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp en bijwoordelijke bepaling.
  

Redekundig ontleden

• Redekundig ontleden is het verdelen van de zin in zinsdelen en het benoemen ervan, bijvoorbeeld onderwerp en (ww)gezegde. 
  

• We noemen het dan ook wel zinsontleding. Je krijgt door zinsontleding inzicht in de structuur van een zin. 
  

• Ieder zinsdeel kan uit een of meerdere woorden bestaan.
  

Strepen zetten

• Stap 1. Zoek eerst de persoonsvorm (pv).
• Stap 2: Alles wat je voor de persoonsvorm kunt zetten, zonder de zin van betekenis te veranderen,  is een zinsdeel. Je geeft dat aan door zo'n zinsdeel tussen strepen te zetten.
• Voorbeeld:  Waarom heb je me dat niet eerder verteld? 
• Heb je me dat niet eerder verteld?
• / Waarom / heb / je / me / dat / niet / eerder / verteld? /

Redekundig ontleden = zinsontleding

• Voorbeeld: Ze zou gisteren haar boek ophalen.
  
• Ze / zou / gisteren/ haar boek/ ophalen.
  

• ze = onderwerp
  
• zou = persoonsvorm
  
• zou ophalen = (ww) gezegde
  
• haar boek =  lijdend voorwerp
  
• gisteren = bijwoordelijke bepaling
  

Voorbeeld.

• Nog een voorbeeld: Doe die deur achter je dicht.
  
• Hé: in deze zin kun je geen enkel woord voor de persoonsvorm zetten!
  
• Dat komt, doordat deze zin in de gebiedende wijs staat: het is een gebod, een bevel.
  
• En omdat een bevel altijd met een persoonsvorm begint, kun je er niets voor zetten. 
  
• Wel mag je de zin aanpassen door een onderwerp (jij) erbij te denken.

1. Doe (jij) die deur achter je dicht.
   
2. Jij doet die deur achter je dicht.
   
3. Die deur doe jij achter je dicht.
   
4. Achter je doe jij die deur dicht.
   

• Dus: / Doe / (jij) / die deur / achter je / dicht. /
  

De zeven stappen

1. Onderwerp + persoonsvorm
   
2. zinsdelen
3. werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin)
4. onderwerp (wie/wat + wg)
5. lijdend woordwerp (wie/wat + gez + o = lv) 
6. meewerkend voorwerp (aan wie/voor wie?)
7. bijwoordelijke bepaling (alles wat overblijft)

• Zijn broertje  maakte  die lastige opgaven  zonder fouten .
  

Wat is redekundig ontleden ?

1. ontleden
2. ontleden van de zinsdelen
3. ontleden van de woordsoorten
4. iets met grammatica

Wat is stap 1 van het redekundig ontleden?

1. persoonsvorm zoeken
2. onderwerp zoeken
3. strepen zetten
4. werkwoordelijk gezegde zoeken

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. een werkwoord zoeken
2. het getal veranderen (meervoud - enkelvoud)
3. de zin van tijd veranderen (verleden tijd - tegenwoordige tijd)
4. geen idee

Getal-proef: zin veranderen van enkelvoud naar meervoud of van meevoud naar enkelvoud. 

V

Tijd-proef: zin van tijd veranderen. Tegenwoordige tijd wordt verleden tijd en andersom.

Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

Wat is stap 2?

1. onderwerp benoemen
2. werkwoordelijk gezegde benoemen
3. lijdensvoorwerp benoemen
4. zinsdeelstrepen zetten

Hoe zet je de zindeelstrepen?

Deze zin is  opgedeeld in worden. Je kan de woorden verplaatsen en deel de zin op in zindelen door de woorden bij elkaar te zetten die samen een zinsdeel vormen.  

Deze

klas

heeft

vandaag

Nederlandse

les

via

Lesson up

gekregen.

Aan de slag!

Stap 1: open les 7 van grammatica.

Stap 2: lees slide 18 goed door. 

Stap 3: maak daarna de opdrachten op slide 19 t/m 34.

De puzzel van het ontleden

De puzzel moet compleet zijn en alle stukjes passen in elkaar en heb je nodig om de zin/puzzel compleet te krijgen.

PV = werkwoord, Je doet getalproef (enkv-meerv) of tijdproef (tt-vt).

WWG = alle werkwoorden in de zin (inclusief de voorzetsels die erbij horen, zoals 'te kijken'.

O = Wie/wat + WWG

LV = Wie/wat + WWG + O

MVW = Aan wie/voor wie + WWG + O + LV

BWB = De prullenbak van de zin. wat nog geen naam heeft gaat daarin en is dus de BWB

Hoe vind je het
lijdend voorwerp?

Hoeveel zinsdelen heeft de zin?
Mijn lieve moeder bakt lekkere taarten.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel zinsdelen heeft de zin?
Gisteren heeft mijn lieve moeder een lekkere taart gebakken.

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Welke stelling over de pv is fout?

1. De pv geeft de tijd van de zin aan
2. Alles voor de pv is één zinsdeel
3. De pv kan een voltooid deelwoord zijn
4. Er staat altijd een pv in een zin

Wat is het werkwoordelijk gezegde van deze zin?
Gisteren heeft mijn lieve moeder een lekkere taart gebakken.

Schrijf het werkwoordelijk gezegde op.
De melk is niet te drinken.

Wat is het onderwerp?
Gisteren heeft mijn lieve moeder een lekkere taart gebakken.

Wat is het onderwerp?
In de bijsluiter staan bijwerkingen genoemd.

1. in de bijsluiter
2. bijsluiter
3. bijwerkingen
4. staan genoemd

Wat is "een lekkere taart" in deze zin?
Gisteren heeft mijn lieve moeder een lekkere taart gebakken.

1. onderwerp
2. lijdend voorwerp
3. meewerkend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Benoem het lijdend voorwerp.
Meneer Janssen geeft ons Franse les.

1. Meneer Janssen
2. geeft
3. ons
4. Franse les

Staat er een meewerkend voorwerp in de zin?
De koning leest aan heel het land de troonrede voor.

1. ja
2. nee

Staat er een meewerkend voorwerp in de zin?
De juf gaf de kinderen een afscheidscadeautje.

1. ja
2. nee

Staat er een meewerkend voorwerp in de zin?
De vlag hangt aan de brug.

1. ja
2. nee

Schrijf de bijwoordelijke bepaling(en) op. Als het er meer zijn, gebruik dan een komma.
Gistermiddag speelde Yara mooi piano.

Schrijf de bijwoordelijke bepaling(en) op. Als het er meer zijn, gebruik dan een komma.
Waarom gaf jij mij vanmorgen zomaar een koekje?

Cambiumned

Opdracht 1: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-ontleden/

Opdracht 2: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-zinsdelen-bepalen/#