25. Hoofdstuk 4 verwijswoorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

PLANNING VAN DEZE LES

1.  Werkwoordspelling: de drie stappen in vogelvlucht

2.  Hoofdstuk 4: de theorie

LESDOELEN

- je weet wat een signaalwoord is

- je weet dat een signaalwoord voorafgegaan wordt door een komma

- je (her)kent de signalen

Wat onder werkwoordspelling valt:

persoonsvorm tegenwoordige tijd:   nu werk ik 

persoonsvorm verleden tijd:                   vroeger werkte zij

voltooid deelwoord:                                  hij heeft daar gewerkt

gebiedende wijs:                                       werk ze!

bijvoeglijk naamwoord:                           de werkende student

ONTHOUDEN

(stap 1) Je zet de zin in een andere tijd om de pv te vinden. 

'Ik kijk naar mijn docent' → de pv is:   

(stap 2) Je zoekt het hele werkwoord, het infinitief, van de pv.

'Ik kijk naar mijn docent' →  het infinitief is: 

(stap 3) Je haalt -en van het hele werkwoord van de pv af. Nu heb je de stam van het werkwoord. → de stam van de pv is: 

HET NEDERLANDS IS GEBASEERD OP KLANKEN

►Hoe klinkt het hele werkwoord? 

Plakken - de stam 'plakk' wordt de ik-vorm plak. 

Kappen - de stam 'kapp' wordt de ik-vorm kap. 

HET NEDERLANDS IS GEBASEERD OP KLANKEN

►Als de stam anders klinkt dan het hele werkwoord:  

Weten - de stam 'wet' wordt de ik-vorm weet.

Klagen - de stam 'klag' wordt de ik-vorm klaag.

Beoordelen - de stam 'beoordel' wordt de ik-vorm beoordeel. 

HET NEDERLANDS IS GEBASEERD OP KLANKEN

... en harde klanken ook: 

Verhuizen - de stam 'verhuiz' wordt de ik-vorm verhuis. 

fuiven - de stam 'fuiv' wordt de ik-vorm fuif

► Hier combineer je twee regels: 

Lezen -  de stam 'lez' wordt de ik-vorm lees. 

Beleven - de stam 'belev' wordt de ik-vorm beleef.

Schaven - de stam 'schav' wordt de ik-vorm schaaf.

HET NEDERLANDS IS GEBASEERD OP KLANKEN

Hierbij klinkt de stam hetzelfde als het hele werkwoord: 

Kijken - de stam 'kijk' is hetzelfde als de ik-vorm kijk.

Worden - de stam 'word' is hetzelfde als de ik-vorm word.

Vinden - de stam 'vind' is hetzelfde als de ik-vorm vind.

Branden - de stam 'brand' is hetzelfde als de ik-vorm brand. 

We gaan terug naar Taalblokken en wel Hoofdstuk 4: samenhang. 

de regels van de tegenwoordige tijd

Alle werkwoorden zijn of sterk (middeleeuws) of zwak. Voor ALLE werkwoorden geldt dezelfde regel in de tegenwoordige tijd.

Handig: ik wil geen t(hee), jij wilt t(hee).

Het verschil tussen beide werkwoorden zie je alleen in de verleden tijd. 

- Elk sterk werkwoord heeft wat anders in de verleden tijd.

- Elk zwak werkwoord heeft zich aan dezelfde regel te houden. 

de regels van de tegenwoordige tijd

Alle werkwoorden zijn of sterk (middeleeuws) of zwak. Voor ALLE werkwoorden gelden de volgende regels in de tegenwoordige tijd:

Het onderwerp is 'ik'. ► Dan krijgt de pv de ik-vorm.
Ik luister naar de docent :)

Het onderwerp is enkelvoud, maar geen 'ik'. ► Dan krijgt de pv de ik-vorm + t. 

Jij luistert ook. 

Het onderwerp staat in het meervoud ► dan krijgt de pv het hele werkwoord. 

Wij luisteren allemaal. 

De piano van de buurman (smergelen)

En, of, dat, en de komma

• Let op bij een zin met de woorden 'en', 'of', 'dat' en let ook op bij een komma. 

Het betekent dat de zin uit meer dan één zin bestaat. Een komma is een ademhalingspauze. 

- een signaalwoord heeft een komma (en een spatie) ervóór: 

'ik denk, dus ik besta'

En, of, dat, en de komma

• Elke zin heeft een eigen persoonsvorm en een eigen onderwerp.

Zinnen met 'en', 'of', 'dat' en een komma bestaan dus uit meer dan één zin. Je moet dus vaker dan één keer werkwoordspelling toepassen op de persoonsvorm. 

'ik kwam, ik zag en ik overwon'

Hij (klirren) en jullie (plurken) je ongans.

2. THEORIE: SAMENHANG

Hoe breng je samenhang aan in jouw tekst? 

a) de tekstconventies en 

b) de signaalwoorden. Die smeden jouw tekst samen. 

Dit wordt ook een tekstverband genoemd.

Het tekstverband zorgt ervoor dat woorden, zinnen en alinea's met elkaar samenhangen.

• Hoe doen ze dat?
  

Door signaalwoorden. Deze geven een signaal af aan de rest van de zin. 

• Voorbeeld: Want, daardoor, daarom, om die reden, omdat

Dit zijn allemaal signaalwoorden die een reden aangeven. Belangrijk: je kunt ze onderling uitwisselen, omdat ze hetzelfde signaal afgeven. 

SIGNAALWOORDEN

Aan een signaalwoord zie je dus met welk signaal je te maken hebt. 

SIGNAALWOORDEN

Je begrijpt iemand beter door de signaalwoorden. 

→ Let er dus op als je er een tegenkomt in een zin of als je het hoort!

 Op de volgende slides zie je veelvoorkomende tekstverbanden.

 Daarna een Kahoot over die tekstverbanden.

TEKSTVERBANDEN

Er zijn verschillende tekstverbanden met eigen signaalwoorden. Weet je nog? 

• de tegenstelling [ maar, hoewel, daarentegen ]  
• de opsomming [ bovendien, ten eerste, ten tweede, ook, eerst...toen ] 
• de toelichting [ zo, bijvoorbeeld, zoals, op deze manier ] 
• de tijd en de volgorde daarin [ gisteren, vervolgens, vroeger, nu, toen, daarna ]  

                     

TEKSTVERBANDEN

• de voorwaarde [ als, indien, in het geval dat ]  
• de reden vanuit mijzelf [ want, omdat, daarom, daardoor ]
• de reden vanuit iets of iemand anders [ doordat, dankzij, als gevolg van, dat komt door, waardoor, zodat ]
• de conclusie [ dus, concluderend, kortom, dat houdt in ]
• het doel-middel of middel-doel [ om te, opdat, door middel van, daarmee, met de bedoeling ]

                     

OEFENEN

Op de volgende slide Kahoots over signaalwoorden

play.kahoot.it

play.kahoot.it

play.kahoot.it

3F Thema | Bouwstenen H4

Leesleer 4.1 en maak alle opdrachten. De eindopdracht hoef je niet te doen.

4.2 Lezen: alle opdrachten maken, behalve 3, 5, 6, 7, 10e, 12, 13b, 18, 19b, 21, 25, 27

4.3 Schrijven: alle opdrachten maken, behalve 7, 9b, 10, 11, 17, 18;

4.4 Luisteren: alle opdrachten maken, behalve 1, 3, 9d, 15, 17, 18, 21;

4.8 Samengevat: woordtrainer en lesstof (behalve: 'een samenhangende tekst schrijven'). Voor elke paragraaf geldt: inclusief de woordtrainer en lesstof.

Niet

Alles over de vaste tekststructuren. Ook Ik heb deze opdracht uitgevoerd mag je laten schieten. Wil je meer oefenen, dan is Versterk jezelf een goede optie.

WANNEER IS DE TOETS?

Dit komt in Magister te staan. Reken op dinsdag 25 maart voor H4, mits je alle vereiste opdrachten afhebt. 

EINDE VAN DE LES