Grammatica herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Grammatica herhaling

Programma

- Herhalen woordsoorten	15 min
-Herhalen zinsdelen	10 min
-Woordsoorten opdracht	25 min
-Klassikaal oefenen	10 min
-Zelfstandig oefenen	20 min

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je weet alles over woordsoorten en zinsdelen.

Huiswerk controleren + nakijken

Open je schrift. 

Ga naar Google Classroom. 

In de map "Nederlands h2u" vind je een kopje met "Antwoorden". 

Daarin staan de antwoorden van Grammatica H voorzetselvoorwerp.

Kijk je gemaakte opdrachten na.  

Welk onderdeel van grammatica vind je nog lastig? (woordsoorten, zinsdelen, hoofd- & bijzin of passieve zin)

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Zelfstandig werkwoord

Hulpwerkwoord

Koppelwerkwoord

Hiermee geef je een doen-betekenis aan een zin. 

Hiermee geef je een naam aan een persoon, dier of ding. 

Deze woordsoort komt voor in twee soorten: bepaald en onbepaald.

Hiermee geef je een zijn-betekenis aan een zin. 

Hiermee geef je meer informatie over een persoon, dier of ding. 

Hiermee voeg je een beetje betekenis toe aan het hoofdwerkwoord. 

Welk(e) woordsoort(en) vind je lastig?

Zelfstandig naamwoord, lidwoord en bijvoeglijk naamwoord

Zelfstandig naamwoord --> mensen, dieren, planten of dingen. 

Je kunt er die of dat voorzetten, je kunt er enkelvoud of meervoud van maken en je kunt er verkleinwoorden van maken. 

Lidwoord --> de, het en een. 

Bijvoeglijk naamwoord --> geeft extra informatie over een zelfstandig naamwoord. 

-Vaak direct voor het zelfstandig naamwoord. 

-Soms na een zelfstandig naamwoord. 

-Soms zelfstandig, achter een lidwoord. 

-Vaak trappen van vergelijking.

-Kan afgeleid zijn van een werkwoord.

-Soms meerdere achter elkaar. 

Werkwoord

Werkwoord --> Geeft aan wat er in een zin gebeurt. Geeft aan dat het onderwerp iets is of doet. 

Werkwoordsvormen --> geven een persoon en getal aan.

• Onvoltooid tegenwoordige tijd --> Daar loopt een koe.
  
• Onvoltooid vertelden tijd --> Daar liep een dodo. 
  
• Voltooid tegenwoordige tijd --> Daar heeft een koe gelopen. 
  
• Voltooid verleden tijd --> Daar had een dodo gelopen. 
  
• Onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd --> Daar zal een koe lopen. 
  
• Onvoltooid verleden toekomende tijd -->  Daar zou een dodo lopen.
  
• Voltooid tegenwoordige toekomende tijd --> Daar zal een koe gelopen hebben. 
  
• Voltooid verleden toekomende tijd --> Daar zou een dodo gelopen hebben. 
  
• Voltooid deelwoord --> Actie of toestand is voorbij. 
  
• Onvoltooid deelwoord --> Actie of toestand is nog bezig. 
  

Werkwoord

Wijs --> Werkwoorden kunnen op drie manieren of "wijzen" iets beschrijven.

•  Aantonende wijs --> geeft feit of handeling aan. Beschrijft wat er gebeurt of hoe iets is. Ik ben de klassenvertegenwoordiger. 
• Gebiedende wijs --> drukt een bevel of gebod uit. Beschrijft wat er gedaan moet worden of hoe iets moet zijn. Vertel het aan de stad. 
• Aanvoegende wijs --> geeft een wens aan. Beschrijft hoe je zou willen dat iets is of gebeurt. Hij leve lang, hoera, hoera. 

De onbepaalde wijs noem je ook wel infinitief: het hele werkwoord. 

Werkwoord

Hoofdwerkwoord --> Als er één werkwoord in de zin staat. De hond ligt op de bank. 

Hulpwerkwoord --> Extra werkwoorden in de zin. De hond heeft op de bank gelegen. Voegen een klein beetje extra informatie toe.

Zelfstandig werkwoord --> Geeft aan dat er iets gebeurt of dat iemand iets doet. De wind waait door de bomen. 

Koppelwerkwoord --> Een werkwoord waar de betekenis zijn inzit. Ze koppelen een toestand of eigenschap aan iets of iemand. Je bent bijzonder. 

Voornaamwoorden

Persoonlijk --> zijn het onderwerp of voorwerp. Eerste, tweede en derde persoon enkelvoud en meervoud. Je hebt me in de steek gelaten. 

Bezittelijk --> geeft aan wie de bezitter van iets is. Alleen in mijn gedachten kan in wonen.

Wederkerend --> verwijst terug naar het onderwerp van de zin. Ik zit mij onnoemelijk te vervelen. 

Wederkerig --> Geeft aan dat de actie of toestand in de zin wederzijds is. Noa en Bram vervelen elkaar. 

Elkaar, mekaar en elkander. 

Aanwijzend --> wijst personen, dieren, dingen of begrippen aan. Deze trein vertrekt een uur later. 

Die, deze, dit, dat, zo'n, zulke, degene, dezelfde, dergelijke. 

Betrekkelijk --> Verbindt een bijzin met het woord of zin waarnaar het verwijst. Dat stuk heet het antecedent. 

De woorden die hij zegt zijn niet aardig. 

die, dat, wie, wat, welke en hetgeen.

Vragend --> waarmee je iets vraagt. Wie kan mij antwoord geven op deze vraag? 

Wie, wat, welke, wat voor een.

Onbepaald --> verwijst niet naar een concreet iets, maar iets algemeens. Niemand weet dat ik Repelsteeltje heet. 

(n)iemand, (n)iets, wat, ieder(een), alle(s), andere(n), elk, sommige(n), je, men, het. 

Voorzetsel en bijwoord

Voorzetsel --> zeggen iets over plaats en tijd. In, op, onder, naast, door, over, achter, tussen, binnen, tijdens, sinds, zonder, met, via, per, te, volgens. 

Bijwoord --> Zegt iets over een hele zin, werkwoord, bijvoeglijk naamwoord of ander bijwoord. Geeft informatie over plaats, tijd of omstandigheden. 

• Plaats --> hier, daar.
  
• Tijd/duur --> nu, toen, binnenkort, even.
  
• Frequentie --> nooit, soms, vaak, altijd.
  
• Ontkenning/bevestiging --> niet, wel.
  
• Wijze/manier --> snel, kort, gehaast.
  
• Vragend --> waar, hoe, waarom.
  
• Graad/mate --> erg, zeer, heel.
  

Telwoord

Telwoord --> geven een hoeveelheid of een plaats in volgorde aan. 

• Bepaald hoofdtelwoord -->  Als bepaald is hoeveel. Ik wil graag twee kaartjes voor de film. 
  
• Onbepaald hoofdtelwoord --> Als onbepaald is hoeveel. Vele handen maken licht werk. 
• Bepaald rangtelwoord --> Als bepaald is op welke plaats. De eerste pannenkoek mislukt vaak. 
• Onbepaald rangtelwoord --> Als onbepaald is op welke plaats. Dit was de laatste keer, ik wacht niet meer. 

Voegwoord

Voegwoord --> verbind hele zinnen, zinsdelen of losse woorden aan elkaar. 

• Nevenschikkend --> voegt twee gelijkwaardige delen samen die ook los kunnen bestaan. Aaneenschakeling --> en, noch, zowel...als

      Tegenstelling --> maar, of, hetzij...hetzij

      Gevolg --> dus

      Reden --> want

• Onderschikkend --> voegt een bijkomstig deel toe dat niet apart kan bestaan van het andere deel.  

       Tijd --> terwijl, nadat, toen, wanneer, als

       Reden --> omdat, aangezien

       Toegeving --> hoewel, ook al

       Oorzaak --> doordat

       Gevolg --> zodat

       Vergelijking --> als, alsof, zoals

       Voorwaarde --> als, indien, wanneer, tenzij

       Doel --> opdat, om te

       Neutraal --> dat

    

Alle woordsoorten op een rijtje

Zelfstandig naamwoord;

Bijvoeglijk naamwoord;

Lidwoord;

Zelfstandig werkwoord;

Hoofdwerkwoord;

Hulpwerkwoord;

Koppelwerkwoord;

Persoonlijk voornaamwoord;

Bezittelijk voornaamwoord;

Wederkerend voornaamwoord;

Wederkerig voornaamwoord;

Aanwijzend voornaamwoord;

Betrekkelijk voornaamwoord;

Vragend voornaamwoord;

Onbepaald voornaamwoord;

Voorzetsel;

Bijwoord;

Telwoord;

Voegwoord

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

wederkerend voornaamwoord

wederkerig voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

vragend voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

Wie

leert

zijn

partner

nog

offline

kennen?

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

wederkerend voornaamwoord

wederkerig voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

vragend voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

Het

meerendeel

van

de

stellen

vindt

elkaar

tegenwoordig

online.

Onderwerp en persoonsvorm

Onderwerp --> hetgene iets doet of iets is in de zin. 

Persoonsvorm --> het belangrijkste werkwoord in de zin. 2 manieren om de persoonsvorm te vinden:

1. Andere vorm;

2. Andere tijd. 

Papa gaat slapen. 

Mama is lief. 

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin.

Werkwoordelijk gezegde	Naamwoordelijk gezegde
beschrijft wat het onderwerp doet	beschrijft wat het onderwerp is. Wat hij is, hoort erbij en noem je het naamwoordelijk deel. Tobias is voetballer.
let op scheidbare werkwoorden	Heeft ook een werkwoordelijk deel met een koppelwerkwoord. Ik ben een beetje moe.
kan met hulpwerkwoorden worden aangevuld	Kan met hulpwerkwoorden worden aangevuld. Simon is soldaat geweest.
te hoort erbij	Blijven hoort ook bij zijn. Worden ook.
wederkerend voornaamwoord hoort erbij	Als zijn of blijven de betekenis heeft van bestaan, zich bevinden of plaatsvinden , is het geen koppelwerkwoord.

Voorwerpen

Lijdend voorwerp	Meewerkend voorwerp	Voorzetselvoorwerp
Iets of iemand ondergaat iets dat wat gedaan wordt.	Het zinsdeel dat iets ontvang.	Sommige werkwoorden hebben een voorwerp met een voorzetsel erbij. Ik verlang naar de vakantie.
Wie/wat+onderwerp+gezegde.	Aan of voor wie?	Als het een op zichzelf staande betekenis heeft, is het geen voorzetselvoorwerp.
	Aan kan je erbij of wegdenken.	Kan samen met lijdend voorwerp in de zin staan.

Bijwoordelijke bepaling

Stappenplan

Persoonsvorm	Het belangrijkste werkwoord, werkwoord dat verandert als je de vorm of tijd verandert.
Gezegde	Alle werkwoorden in de zin.
Onderwerp	Wie/wat + gezegde.
Lijdend voorwerp	Wie/wat + gezegde + onderwerp.
Meewerkend voorwerp	Aan wie/voor wie + gezegde + onderwerp (+lijdend voorwerp).
Voorzetselvoorwerp	Voorwerp + voorzetsel.
Bijvoeglijke bepaling	Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, hoeveel.

Hoofd- en bijzin

Samengestelde zin --> Zinnen met meerdere gezegdes. Ze haastte zich en haalde net de bus. 

Hoofdzin --> Delen die op zichzelf kunnen staan. Ze haastte zich. Ze haalde net de bus. 

Bijzin --> Delen die niet op zichzelf kunnen staan. Als ze had getreuzeld, dan had ze net de bus gemist. 

In bijzinnen kunnen de werkwoorden niet los van elkaar staan. In hoofdzinnen wel. 

Als ze had vanochtend getreuzeld. 

Dan had ze de bus gemist. 

Nevenschikking en onderschikking

Nevenschikking --> een samengestelde zin met twee hoofdzinnen. Worden vaak verbonden met voegwoorden als en, maar, want, of etc. 

Onderschikking --> een hoofdzin + bijzin. Vaak verbonden met voegwoorden als dat, als, omdat, terwijl etc. 

Passieve zin

In zinnen met een werkwoordelijk gezegde is het onderwerp normaal gesproken degene die iets doet. Het lijdend voorwerp ondergaat wat en het meewerkend voorwerp ontvangt wat. Dit zijn actieve zinnen. 

Soms zijn er redenen om het onderwerp achterwege te laten. Dat is een passieve zin. 

Een passieve zin maak je door het werkwoord worden toe te voegen aan het gezegde. Het onderwerp verdwijnt en het lijdend voorwerp wordt het nieuwe onderwerp. 

-Ik stuurde jou gisteren dat appje. 

-Dat appje werd jou gisteren gestuurd. 

Is dit een actieve of passieve zin?
'Het hert werd geschoten door de jagers.'

1. Actief
2. Passief

Het hert ondergaat de handeling (neerschieten).

Actieve of passieve zin:
Zijn die mooie kleren door je vader betaald?

1. actief
2. passief

Oefeningen

Wie?	Zelfstandig.
Wat?	Werkbladen / drillsteroefeningen digitale methode.
Hoe?	Op papier.
Hulp?	Docent.
Tijd?	Tot 9.45.
Uitkomst?	Je beheerst de leerdoelen.
Klaar?	-Huiswerk vorige les, Zie LessonUp/Magister/Studiewijzer. -Huiswerk volgende week, Zie LessonUp/Magister/Studiewijzer.