VEI 9.4 Bloed- en orgaandonatie

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

9.4 Bloed- en Orgaandonatie

Waar herkennen de witte bloedcellen de ziekteverwekkers aan?

1. antistoffen
2. antigenen

Wanneer een moeder voor de geboorte al besmet is geraakt met een bepaald virus is de kans kleiner dat de baby ziek wordt van dat virus. Leg uit.

Wat zit er in een prik bij een vaccin?

1. antistoffen
2. verzwakte ziekteverwekkers
3. medicijnen

Waarom word je elke keer weer opnieuw ziek van verschillende ziekteverwekkers? Gebruik het woord 'antigenen' in je antwoord.

Leerdoelen

• Je beschrijft welke onderdelen van bloed in een situatie gegeven kunnen worden.
• Je legt uit in welke situaties bloed bij een transfusie gaat klonteren.
• Je legt welke problemen de resusfactor kan veroorzaken bij zwangerschap.
• Je legt uit hoe afstoting kan worden voorkomen bij een orgaantransplantatie.

werkdoelen/huiswerk

9.3 gemaakt? Vragen hierover?

9.4 maken voor volgende week!

Wanneer heb je welk bloedonderdeel nodig?

Rode bloedcellen

• na veel bloedverlies
• bij veel bloedarmoede

Bloedplasma

• bij ernstige brandwonden
• hemofilie
• ernstige infecties

Bloedplaatjes

• bij leukemie (bloedkanker)

Antigenen op de bloedcellen

• Op je rode bloedcellen zitten óók antigenen, die noem je ook wel bloedfactoren.
• Afhankelijk van welke antigenen er op je rode bloedcellen zitten heb je een bepaalde bloedgroep.

Jessica heeft bloedgroep B, dat betekent dat ze                                          op haar rode bloedcellen heeft.

Haar lichaam maakt antistoffen tegen de antigenen die ze           heeft.

Ze maakt dus antistoffen tegen antigeen        ,dat is                        .

antigeen B

niet

wel

antigeen A

A

B

anti-B

anti-A

Jessica heeft bij een ernstig auto-ongeluk veel bloed verloren en moet een bloedtransfusie hebben. Jessica heeft bloedgroep B.

Het donorbloed mag dus geen antistof         bevatten.

Ze kan dus bloedgroep         en bloedgroep          ontvangen.

A

B

AB

O

Resusfactor

• Mensen met Rh- hebben geen resusantigeen, maar ook geen antistoffen tegen het resusantigeen.
• Bij zwangerschappen kan de resusfactor voor problemen zorgen.
• Na een zwangerschap van een Rh+ kind gaat de Rh- moeder antistoffen en geheugencellen maken.

Als het volgende kindje ook Rh+  is = wordt dat een zogenaamd Resuskindje:

Krijgt te weinig zuurstof door afbraak van rode bloedcellen door antistoffen van de moeder

Gevolg: Hersenbeschadiging of overlijden

Resusfactor

Resusantigenen

• Rh+ als je het resusantigeen 

     hebt op je bloedcellen.

• Rh- als je geen resusantigeen

     hebt op je bloedcellen.

Orgaantransplantatie

Welke onderdelen van bloed kun je krijgen bij een bloedtransfusie?

1. Bloedplasma, bloedplaatjes, rode bloedcellen, witte bloedcellen
2. Bloedplasma, bloedplaatjes, rode bloedcellen
3. Bloedplasma, rode bloedcellen, witte bloedcellen
4. Bloedplasma, rode bloedcellen

Jeffrey heeft hemofilie (bloedstollingsziekte) welk onderdeel van bloed heeft hij nodig?

1. Bloedplaatjes
2. Bloedplasma
3. Rode bloedcellen
4. Witte bloedcellen

Je kunt niet van iedere donor bloed krijgen. Dat komt doordat de witte bloedcellen vreemde bloedcellen bestrijden met antistoffen. Hoe herkennen witte bloedcellen vreemde bloedcellen?

1. aan de antigenen in het bloed
2. aan de antigenen op de bloedcellen
3. aan de antistoffen in het bloed
4. aan de antistoffen op de bloedcellen

Op de cellen zit antigeen A

Op de cellen zit antigeen A en antigeen B

Op de cellen zitten geen antigenen

Op de cellen zit antigeen B

Bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Welke van de 4 rode bloedcellen hoort bij bloedgroep O?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Het groene driehoekje stelt antigeen A voor.
Van welke bloedgroep is rode bloedcel nr. 3?

1. A
2. B
3. AB
4. O

Het paarse rondje stelt antigeen B voor. Bij welke rode bloedcel(len) kun je antistof A terugvinden?

1. 1
2. 2
3. 4
4. 1 en 4

De resusprik wordt gemaakt van menselijk bloedplasma. Bevat de resusprik antigenen of antistoffen?

Is de stelling juist of onjuist?

Iemand met resus positief bloed kan bloed ontvangen van iemand met resus negatief bloed.

1. juist
2. onjuist

Is de stelling juist of onjuist?

Resus negatief bloed bevat altijd antistoffen voor het resus antigeen.

1. juist
2. onjuist

Wanneer kan een (ongeboren) baby de resusziekte krijgen?

1. moeder is R+ baby is R+
2. moeder is R- baby is R-
3. moeder is R+ baby is R-
4. moeder is R- baby is R+

Anti - B

Anti - A

Anti A en Anti B

Geen antistoffen

Bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

bloedgroep O

Je kan niet van iedere donor bloed krijgen. Dit komt doordat er verschillende bloedgroepen zijn. Welke eigenschappen horen bij welke bloedgroep?

Iemand met bloedgroep A heeft cellen met antigeen:

1. A
2. B
3. AB
4. geen

Aan de slag

Opdrachten 9.4 maken

Samenvatting, begrippenlijst