4.1.1.4 De gelaagde samenleving wordt ingewikkelder (3DF)

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

4.1.1.6 De gelaagde samenleving wordt ingewikkelder (DS)

4.1.1.4 (DF)

• Soort bron?
• Betrouwbaarheid?
• Reden dood jongeman volgens titel?
• Reden verduidelijkt?
• Uitzonderlijk?
• Kastensysteem in India

DM - opdracht 1: Lees het artikel over het kastenstelsel in India

Bron 1: "Dalits zijn altijd de kastenlozen geweest," gaat Santosh Samal van start. Vier grote categorieën of kasten onderscheiden alle Indiërs, behalve de Dalits. "We zijn niet de laagste kaste, maar de outcasts, de 'onaanraakbaren' die niet in contact mogen komen met leden van de kasten." De kaste wordt bepaald door afkomst en het is niet mogelijk om van kaste te veranderen.

Dr. Ambedkar, de Indische activist tegen sociale discriminatie, schafte in 1949 het kastenstelsel af bij het opstellen van de nieuwe grondwet. Sindsdien is het kastenonderscheid echter nog altijd in gebruik. De notie 'hoge' of 'lage' kaste zou in principe verdwenen moeten zijn – nieuwe namen voor bestaande categorieën werden bedacht – maar in de praktijk zijn vroegere principes van specialisatie per kaste en de afscheiding en hiërarchie tussen de kasten nog zichtbaar aanwezig. Gevolg? "Discriminatie tussen verschillende kasten is nog altijd een traditie van de huidige Indische samenleving," aldus Samal, zelf ook van Dalit-afkomst. 

Dalits staan helemaal onder aan de maatschappelijke ladder en mogen niet benaderd worden door leden van de kasten. Uit 'angst voor besmetting' worden ze uitgesloten van het dorpsleven en mogen ze tempels niet betreden. Dalits aankijken of aanraken is voor kasteleden onaanvaardbaar, vandaar ook hun bijnaam de 'onaanraakbaren'. "Het wordt tijd dat niet iedereen praat over Dalits als slachtoffers en machteloze, passieve toeschouwers van discriminatie, uitbuiting en racisme," gaat Santosh Samal zijn verhaal verder. "Het is een sociale strijd. We worden al 3000 jaar gediscrimineerd en vernederd. De verandering komt niet vanuit andere kasten, alleen Dalits kunnen iets veranderen."

Naar: Lucas Destrijcker, Het kastenstelsel zal nooit verdwijnen, in: Mo-magazine, 31 oktober 2013.

Is er sprake van sociale gelijkheid of sociale ongelijkheid in India?

1. Sociale ongelijkheid
2. Sociale gelijkheid

Bewijs dat in India sprake is van sociale ongelijkheid aan de hand van de Dalits. (Wees volledig!)

Er bestaat nog altijd discriminatie tussen de kasten. De Dalits zijn outcasts die niet in contact mogen komen met de andere kasten. Ze worden uitgesloten van het dorpsleven en mogen de tempels niet betreden.

Wat bepaalt de sociale positie in de Indische maatschappij?

1. Rijkdom
2. Geboorte of afkomst
3. Talent en kunde
4. Doorzettingsvermogen

1. Een gelaagde samenleving

Hoe was de samenleving in de tweede middeleeuwen georganiseerd?

Ook in de middeleeuwse samenleving was er geen sprake van gelijkheid. Je geboorte of afkomst bepaalde je plaats in de samenleving. De middeleeuwse samenleving was een gelaagde samenleving waar de ene groep een hogere positie in de maatschappij had dan de andere. Die gelaagde samenleving bestond uit drie standen:

de eerste stand: de clerus of de geestelijken;

de tweede stand: de adel;

de derde stand: de rest

ZIE BRON 2 in DM

1ste stand

Clerus -> bidden

2de stand

adel -> besturen/verdedigen

3de stand

gewone volk -> werken

Miniatuur uit Li Livres dou Santé (late 13de eeuw).

• Soort bron?
• Auteur?
• Historische periode?
• Lees de bron aandachtig!

Lesblaadjes p.27

Belangrijkste taak clerus

- bidden (zorgen voor zielenheil)

Belangrijkste taak adel

- besturen

- beschermen

Belangrijkste taken derde stand

- werken

- gehoorzamen

1ste stand

2de stand

3de stand

Belangrijkste taak clerus

Belangrijkste taak adel

Belangrijkste taak 3de stand

bidden

strijden

werken

In de maatschappelijke orde die Adalbero van Laon beschreef, was er sprake van ...

1. gelijkheid
2. ongelijkheid

Motiveer waarom de samenleving die Adalbero van Laon beschreef een ongelijke samenleving was.
(Structureer jouw antwoord: De samenleving in de tweede middeleeuwen was een ....... samenleving. Adalbero van Laon schreef over....... De samenleving was wel/geen gelijke samenleving omdat .....)

In de eerste alinea beschrijft Adalbero van Laon de onvrijen. Tot welke stand behoorden die onvrijen?

1. clerus
2. adel
3. derde stand

Ga in de bron op zoek naar argumenten om aan te tonen dat Adalbero van Laon het eens is met de maatschappelijke orde bestaand uit drie standen.

Neem je argumenten letterlijk over uit de tekst!

Adalbero schrijft letterlijk: "Deze drie delen die naast elkaar bestaan, verdragen het niet om gescheiden te worden. (...) Zo is dit drievoudig geheel niet minder verenigd, en zo kan de wet zegevieren en de wereld genieten van vrede."

tiende innen

geen voorrechten

besturen

zielenheil

werken

krijgsdienst

vrijstelling belastingen

vrijstelling belastingen

krijgsdienst

belastingen betalen

2. Een goddelijke orde

Gravure van Philips Galle, naar het ontwerp van Maarten van Heemskerck, 1563-1570.

De paus, als hoofd van de geestelijke stand, behoort te bidden voor het zielenheil van ieder individu (Tu precare).

De landbouwer dient te werken om zo de rest van de bevolking te voeden en welvaart te creëren (Tu labora). 

De keizer, samen met de rest van de heersende klasse, dient de rechtstaat te handhaven (Tu iustitiam exercere).

God, zittend op een wolk met cherubijnen, geeft de knielende paus, keizer en landbouwer elk een opdracht.

In de middeleeuwse / huidige Belgische maatschappij betalen de rijken meer belastingen dan de armen.

1. middeleeuwse
2. huidige Belgische

In de middeleeuwse / huidige Belgische maatschappij bepaalt de maatschappelijke positie van je ouders jouw toekomstige positie in de maatschappij.

1. middeleeuwse
2. huidige Belgische

In de middeleeuwse / huidige Belgische maatschappij maatschappij bepaalt jouw afkomst jouw mogelijkheden.

1. middeleeuwse
2. huidige Belgische

In de middeleeuwse / huidige Belgische maatschappij wordt iedere laag van de bevolking betrokken bij het bestuur van het land.

1. middeleeuwse
2. huidige Belgische

Verklaar, vanuit de middeleeuwse context, waarom de maatschappelijke orde door het grootste deel van de bevolking aanvaard werd. Geef een duidelijk antwoord.

3. Vormen van verzet

Door de ontwikkeling van steden waren er nieuwe groepen in de maatschappij ontstaan -> verzet tegen de ongelijke maatschappelijke orde

Gelijkheid en standplaatsgebondenheid

• In onze samenleving: gelijkheid = vanzelfsprekend. 
• Wij willen dat iedereen gelijk behandelen wordt, anders is dat oneerlijk.
• Als wij terugkijken naar de geschiedenis: situatie in de ME = vreemd en onrechtvaardig. -> =standplaatsgebondenheid: onze bril kleurt ons oordeel.
• In de middeleeuwen werd ongelijkheid als de natuurlijke gang van zaken beschouwd. Het was wat God gewild had.
  

Paus als hoofd van de clerus

clerus

adel

Koning of keizer als hoofd van de adel.

boeren

handwerklieden

handelaars

Idea 19 - Outstanding history lessons