Kua 4h les 9: muziek

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Moderne muziek:

 Schönberg

Russolo

Blues

Jazz

Dynamiek?Klankkleur?

19e eeuw

20e eeuw

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN: Breken met het verleden​

Laat de leerlingen het maar overschrijven. Kan moment van rust geven.

Terwijl het filmpje speelt, maak jij snel op het bord aantekeningen van de belangrijkste woorden. Zo doe je voor, wat leerlingen ook moeten doen.

Modernistische muziek

Accenten: 

Expressionisme en atonaliteit in muziek 

Ontstaan nieuwe muzieksoorten: blues & jazz 

Voorbeelden/invalshoeken: 

• Waardering Afro-Amerikaanse muziek (jazz) 
  
• Muziek: blues & ragtime 
  
• Stravinsky (niet-Europese invloeden op kunstenaar) 
  
• Bartok: onderzoek volkscultuur 
  

FOTO: Schonberg

ATONALITEIT

Schönbergs muziek vanaf 1909 was atonaal. Dat wil zeggen dat het afstand neemt van de gebruikelijke traditionele toonladders en akkoorden. Omdat de melodie en samenklanken niet in verband staan tot een centrale toon, is elk gevoel van ordening en herkenning verdwenen.

Schönbergs eerste composities leken op de opzwepende stijl van de late romantiek, vooral van Wagner. In die muziek kwamen gedeeltes voor met grote, onlogische sprongen, begeleid door verrassende akkoorden die de luisteraar voortdurend in spanning hielden. Schönberg maakte deze uitzonderingen tot regel: hij schreef in heftige, onsamenhangende muzikale 'kreten' vol dissonante samenklanken. Hiermee probeerde hij als expressionist rechtstreeks gevoelens uit te drukken.

VERVREEMDING

• Experimenten met muziek
  
• Bijvoorbeeld: Composities gebaseerd op oerklanken
  
• Of de lawaaimachines van Russolo (futurisme)

Muziek met maatschappelijk historisch belang

Verenigde Staten

Slavernij

Afro-Amerikaanse begin van blues en jazz

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN / EXPRESSIE

​Wat hoor je?

Welk gevoel roept het op?

BLUES

voorbeeld van de worksongs. met call and response. om het werken te  verlichten

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN / EXPRESSIE

• Komt van de plantages waar de tot slaaf gemaakten zongen​
  
• Blue=teneergeslagen/verdrietig​
  
• Vaak langzaam gezongen en liefdesverdriet als thema​
  
• Blue note/dirty intonation: tonen onzuiver beginnen of eindigen (ligt net onder de toon)​
  
• Voorloper van de jazz, boogiewoogie(snelle blues), rhytm-and-blues, rock-’n-roll en soul.​
  

​

BLUES

VERNIEUWING EN VOORUITGANGSDENKEN

• nieuwe muzieksoorten: blues & jazz 
  
• Ontstaan in New Orleans (Amerika)
  
• Vermenging van folk, blues, oorspronkelijk Afrikaanse spirituele muziek, ragtime en klassieke muziek
  
• Meeslepend RITME (strak en swingend)
  
• SYNCOPES (wanneer tonen niet op de eerste tel vallen)
  
• Bands met blaasinstrumenten, slagwerk, piano, tuba en soms een banjo
  
• IMPROVISATIES in de solo’s
  
• Piano en slagwerk vormen vaak de ritmesectie
  

Terwijl het filmpje speelt, maak jij snel op het bord aantekeningen van de belangrijkste woorden. Zo doe je voor, wat leerlingen ook moeten doen.

Jazz heeft veel stijlen!

cool jazz, big band jazz, free jazz, Afro-cuban jazz

Algemene kenmerken blijven:

Vermenging van folk, blues, oorspronkelijk Afrikaanse spirituele muziek, ragtime en klassieke muziek. 

Meeslepend ritme

syncopes

blaas & slaginstrumenten

improvisatie in solo's 

muziek moet je horen.

Herkent iemand een muzikant? Wel eens van gehoord?

voorbeeld segregatie. eigen clubs. Maar ook: jazzmuziek is vaak om op te dansen vroeger. voorbeeld.

NEGATIEVE IMAGO JAZZ

Racisme in De verenigde Staten en Europa

Wat was toen de racistische gedachte over jazz en de muzikanten?

 Kijk naar de poster.

NEGATIEVE IMAGO JAZZ

• De vrije manier waarop op jazz werd gedanst zou een ongeoorloofde omgang tussen de seksen in de hand werken.
  
• De opzwepende muziek zou dierlijke driften in de mens losmaken.
  
• Jazzmuziek was muziek van zwarte mensen, die destijds beschouwd werden als tweederangsburgers.
  
• (witte variant van jazz: Dixieland)
  

ONDERZOEK NAAR GRONDSLAGEN

• Essentie (primitivisme)
  
• Abstractie
  
• Onderzoekend
  

Bartok: onderzoek volkscultuur 

Bartok legt volksmuziek uit zijn eigen land Hongarije vast op de fonograaf

Ontwikkelt zelf geheel nieuwe nationaal-Hongaarse kunstmuziek

De volksmuziek inspireert: het verschilt in alles van de liederen die hem als stadsmens bekend zijn (onder andere: andere toonladders en ritmes)

Moderne muziek

1900-1950

Muziek

vóór 1900

Tonale muziek

veel dissonanten

atonaliteit

duidelijke harmonie en melodie

1

2

3

4

Voor 1900

----------------------------------

Tonale muziek/Tonaliteit 

(er zit een grondtoon in de muziek die voor samenhang zorgt)

Er is een duidelijke melodie en harmonie in de muziek 

(je herkent de structuur in de muziek, het voldoet aan je verwachtingen)

1900- 1950

----------------------------------

Het tonale systeem werd losgelaten...vernieuwing!

- Veel dissonanten

- Atonaliteit

- Melodie kent geen logisch verloop/ grote sprongen/ fragmentarisch

-Klankkleur: andere 'instrumenten' of bijzondere combinatie

- 12 toonsmuziek 

- Jazzmuziek

Hoe noem je in de blues/jazz een noot die onzuiver begint en naar de juiste hoogte glijdt?

1. dissonant
2. blue note
3. syncope
4. grondtoon

Wat is het effect van een syncope in de jazzmuziek?

1. het klinkt somber
2. er kan hierdoor geïmproviseerd worden
3. je kan het makkelijker meezingen
4. Door verschuiving van ritmische accenten gaat het swingen