M4, 5.4 geld genoeg

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

5.4 Geld genoeg

Pak de laptop en start Lesson-up op!

Rekenmachine bij de hand!

Lesdoelen van vandaag!

FF opfrissen

Rijksbegroting en miljoennota

Begrotingstekort en begrotingsoverschot

Staatsschuld

Opdracht 9. Zet de onderstaande sociale verzekeringen op de juiste plaats.

Werknemersverzekeringen

Volksverzekeringen

Werknemersverzekeringen

Werknemersverzekeringen

Werknemersverzekeringen

Volksverzekeringen

Volksverzekeringen

Volksverzekeringen

AOW

ANW

WIA

WW

De sociale verzekeringen zijn onder te verdelen in:

1. volksverzekeringen en scadeverzekeringen
2. werknemersverzekeringen en risicoverzekeringen
3. volksverzekeringen en werknemersverzekeringen
4. collectieve verzekeringen en particuliere verzekeringen

Wat is het sociaal minimum?

1. Hoeveel mensen er leven van een bijstandsuitkering
2. Een minimumbedrag wat je nodig hebt om van te kunnen leven
3. De minimale leeftijd om een uitkering te kunnen ontvangen
4. Een toeslag die je van de overheid krijgt als je een laag inkomen hebt

Wat is een solidariteitsbeginsel?

Rijksbegroting:

overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid voor komend jaar.

De rijksbegroting wordt op Prinsjesdag gepresenteerd samen met de miljoenennota. Dit is de toelichting op de rijksbegroting.

De Tweede en daarna de Eerste kamer moeten 

de rijksbegroting goedkeuren.

Opgave 2, 3, 4

Begrotingsoverschot

Begrotingstekort

Lenen

Sparen

Rente ontvangen

Rente betalen

Begrotingstekort/begrotingsoverschot

Wat als de uitgaven en inkomsten anders uitpakt dan verwacht?

Hoe kan de overheid een begrotingstekort oplossen?

- bezuinigen op de uitgaven (zorg, onderwijs, uitkeringen)

- Inkomsten verhogen (verhogen belasting, accijnzen, lenen)

Als de overheid geld leent, wat gebeurt er dan?

De overheid heeft in een bepaald jaar een begrotingstekort. In zo’n geval kan de overheid verschillende maatregelen nemen. 

Welke gevolg heeft de volgende maatregel voor de overheid? 

Maatregel 1: Bezuinigen op de gezondheidszorg.

Dit heeft gevolgen voor de .................................................van de overheid. Die worden dan

............................en het begrotingstekort wordt ..................................

inkomsten

uitgaven

hoger

lager

groter

kleiner

6) Het begrotingstekort van de overheid wordt beïnvloed door de economische groei. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat door economische groei het begrotingstekort zal dalen (een kleiner tekort). Hieronder staan 3 verschijnselen.

1 minder uitkeringen

2 werkgelegenheid stijgt

3 werkloosheid daalt

→ Zet de verschijnselen in een zodanige volgorde dat een logische gedachtegang ontstaat.

A economische groei → 1 → 2 → 3 → begrotingstekort daalt

B economische groei → 1 → 3 → 2 → begrotingstekort daalt

C economische groei → 2 → 1 → 3 → begrotingstekort daalt

D economische groei → 2 → 3 → 1 → begrotingstekort daalt

E economische groei → 3 → 1 → 2 → begrotingstekort daalt

F economische groei → 3 → 2 → 1 → begrotingstekort daalt

A

B

C

D

E

F

Staatsschuld

• een begrotingstekort - toename staatsschuld
• een begrotingsoverschot- afname staatsschuld

Staatsschuld en BBP

De staatsschuld bedraagt ongeveer € 374 miljard 

Dat is ongeveer € 22.500 per inwoner 

staatsschuldmeter

Een overzicht van verwachte inkomsten en verwachte uitgaven van rijksoverheid voor het komende jaar. 

Toelichting op de rijksbegroting door de minister van Financiën over de gemaakte keuzes. 

Een schuld die is opgebouwd in alle jaren dat de overheid een begrotingstekort had en dus geld heeft moeten lenen van banken. 

Miljoenennota

Rijksbegroting 

Staatsschuld 

Rekenen met miljarden en miljoenen

1 miljard = 1.000 miljoen

2,6 miljard = 2600 miljoen

800 miljoen = 0,8 miljard

1600 miljoen = 1,6 miljard

Dus delen of vermenigvulden met 1.000 (duizend)

Hoeveel miljard is 12000 miljoen?

1. 12 miljard
2. 120 miljard
3. 1,2 miljard
4. 0,12 miljard

Inkomen van het rijk

- directe belastingen: belasting over loon, winst, vermogen

- indirecte belastingen: met een "omweg", BTW en accijns

- Niet-belastingontvangsten: boetes, winst van overheidsbedrijven

- Sociale premies

De gemeente heeft ook een inkomen nodig

- inkomen van het Rijk

- ozb, onroerende zaak belasting

- rioolheffing

- afvalstoffenheffing

- parkeerinkomsten etc

Welk inkomen kan jij nog meer bedenken die een gemeente zou kunnen hebben?

Wat is de belangrijkste inkomsten voor de gemeente?

1. Afvalstofheffing
2. Inkomsten uit uitgifte paspoorten
3. Geld van het rijk
4. Onroerende zakenbelasting

De gemeente heeft verschillende inkomsten, waaronder belastingen... Welke belasting hoort NIET bij de gemeente-inkomsten?

1. parkeerinkomsten
2. afvalstoffen (containers etc.)
3. Loonbelasting (salaris)

Aan het werk!

Maken opdrachten:

3 en 4 op bladzijde 151

6 op bladzijde 152

8 op bladzijde 153

Let op: volgende week lesboek én rekenmachine mee!