Ondervoeding-ouderen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Ondervoeding 

bij ouderen 

Wat weet je van ondervoeding bij ouderen?

Wat zijn je leervragen?

Gratis e-learning 

Stap 1: Maak eerst een account aan op e-nursing.nl

Stap 2: zoek de cursus ondervoeding bij ouderen (gratis)

Stap 3: Druk op bestellen. Dan komt de cursus in je winkelmand, de cursus is gratis.

Je kunt de cursus alleen maken met een account. Het systeem onthoud dan ook waar je bent gebleven en wat je hebt afgerond.

Onderwerpen 

1. Ondervoeding en gevolgen
2. Herkennen van ondervoeding
3. Ondervoeding tegengaan
4. gezonde voeding voor ouderen  en interventies

Ondervoeding (deel 1)  

Wat is het en hoe vaak komt het voor?

Lichamelijke oorzaken van ondervoeding

Psychische en sociale oorzaken van ondervoeding

Gevolgen van ondervoeding

Casus ondervoeding (dhr. Fransen) 

e-nursing.nl

Video:

Wat is ondervoeding en hoe vaak komt het voor?

4,47 minuten 

Noem factoren voor ondervoeding bij ouderen?

e-nursing.nl

Lichamelijke oorzaken van ondervoeding 

Welke factoren kunnen wij beïnvloeden zodat de oudere gaat eten?

In het filmpje heb je geleerd hoe het komt dat ouderen geen zin hebben in eten of een tekort krijgen aan bepaalde voedingsstoffen. De meeste dingen zijn niet terug te draaien, daar kan je niet veel aan doen. Wel kan je proberen de volgende dingen te beinvloeden:

• Stimuleren dat ouderen bepaalde producten juist veel eten (producten met veel vezels en eiwitten)
• Producten zo aanbieden dat ze er wel van kunnen genieten (samen eten, makkelijk te kauwen, toevoeging van specerijen en kruiden)
• Gebruik laten maken van hulpmiddelen zodat mensen kunnen blijven koken
• Stimuleren dat mensen blijven bewegen, dat ze zelf boodschappen kunnen doen
• Stimuleren tot goede mondverzorging
• Feedback?

e-nursing.nl

Sociale en psychische factoren voor ondervoeding. 

Video 2,5 minuut

Vragen sociale en psychische factoren 

Wat betekent deze informatie voor jouw werk?

Herkennen je de genoemde factoren?

• Andere daginvulling
• Grotere afhankelijkheid
• Kleiner sociaal netwerk
• Alleen eten en eenzaamheid
• Vergeetachtigheid en dementie
• Angst en depressie

Wat betekent deze informatie voor jouw werk?

Herken je de genoemde factoren bij de ouderen met wie je werkt?

• Andere daginvulling
• Grotere afhankelijkheid
• Kleiner sociaal netwerk
• Alleen eten en eenzaamheid
• Vergeetachtigheid en dementie
• Angst en depressie

..........

Wat zou jij kunnen doen om ouderen te stimuleren wel voldoende en gezond te eten?

Denk bijvoorbeeld aan het gezamenlijk eten, het tegengaan van eenzaamheid, of het inschakelen van juiste zorgverleners.

Prezi: Gevolgen voor ouderen bij ondervoeding

Opdracht 

• Doorloop de Prezie
• Zet de gevolgen voor jezelf in een logische rij 
• noteer de belangrijkste complicaties

Volgende dia zien we de casus dhr. Fransen 

beantwoord onderstaande vragen

• Is meneer Fransen ondervoed of heeft hij een risico op ondervoeding? 

• Wat zijn fysieke oorzaken van (risico op) ondervoeding bij meneer Fransen?
  
• Wat zijn sociale en psychologische oorzaken van (risico op) ondervoeding bij meneer Fransen?
  
• Is meneer Fransen in een negatieve cirkel van ondervoeding is gekomen?
• Wat zou jij kunnen doen om ondervoeding bij meneer Fransen tegen te gaan?

e-nursing.nl

Vragen bij de casus meneer Fransen 

(1,12 minuten) 

Herkennen van ondervoeding (deel 2) 

Herkennen van ondervoeding is een eerste stap om er iets aan te kunnen doen. Onderwerpen die we behandelen. 

• Observeren
  
• Overzicht van screeningsinstrumenten
  
• Wegen
  
• SNAQ RC (verzorgings- en verpleeghuizen)
  
• SNAQ 65+ (thuiszorg, huisarts)
• Casus meneer van Hout 

Welke observaties zal je doen bij ondervoeding?

Observeren, let op deze signalen 

Als ondervoeding in een laat stadium wordt ontdekt, kan het lastig zijn om de negatieve cirkel van ondervoeding te doorbreken. Herkenning in een vroeg stadium is dus belangrijk.

Het klinkt misschien logisch, maar een eerste stap in het herkennen van ondervoeding is door ouderen goed te observeren. Let bijvoorbeeld op onderstaande signalen. 

Screeningsinstrumenten 

Wat meten de instrumenten? 

1. De meeste instrumenten registreren veranderingen in het gewicht. Dit kan via BMI of over het lichaamsgewicht of gewichtsverlies gaan.
   
2. Naast deze meetinstrumenten wordt voedingsinname vaak door een diëtist bekeken, met behulp van een eetdagboekje of voedselfrequentie-vragenlijst.

Wegen 

Gewichtsafname is een van de belangrijkste signalen van ondervoeding. Weeg een cliënt regelmatig, bijvoorbeeld eens per maand of per 3 maanden. Weeg de cliënt steeds op dezelfde manier. Zo kun je het gewicht op de verschillende meetmomenten vergelijken.

Aandachtspunten bij het wegen 

Hou ook rekening met:

• Oedeem en/of ascites. Dit kan het gewicht(sverloop) beïnvloeden. 
• Warmte: op warme dagen kan iemand wat meer vocht vasthouden, omdat de bloedvaten wat meer open gaan staan en zich wat meer vullen.
  
• Ook als de cliënt zichzelf weegt is het belangrijk om te weten hoe er gewogen is en of de waarden te vergelijken zijn.

SNAQ RC (verzorgings- en verpleeghuizen) 

Bij een score ‘groen’ is geen sprake van ondervoeding en hoeft er geen voedingsinterventie te worden gestart.

Bij een score ‘oranje’ is sprake van een verhoogd risico op ondervoeding.

Bij een score ‘rood’ is reeds sprake van ondervoeding.

e-nursing.nl

Is meneer van Hout ondervoed?

Bekijk in het volgende document de antwoorden op de vragen van de SNAQ RC

e-nursing.nl

Hoe gebruik je de SNAQ 65+?

Bekijk dit filmpje (4:21 minuten) hoe je de SNAQ 65+ kunt gebruiken om het risico op ondervoeding te meten.

casus mevr. de Groot 

Zie volgende dia voor de video. 

e-nursing.nl

Casus 3 mevrouw de Groot

Bekijk het filmpje (1:14 minuut) over mevrouw de Groot (casus) 

nutritionalassessment.nl

Nutrial Assessment Platvorm er is ook verderop op de website een instructievideo. 

Bereken eventueel je eigen BMI 

Zie gedeeld document LA - Bereken BMI 

tegengaan ondervoeding 

Positieve eetomgeving voor ouderen

Eetprofielen

Opdracht: Positieve eetomgeving 

• Bekijk zo het volgende filmpje (7 minuten) waarin we laten zien hoe je bij kan dragen aan een positieve eetomgeving. 
• Neem een stuk papier en schrijf tijdens het kijken van het filmpje voor jezelf alles op waardoor ouderen meer en gezonder gaan eten.
• Opdracht 2 is gericht op de checklist 

e-nursing.nl

Opdracht checklist sfeer in de eetzaal

• Open het document met een checklist met de factoren die bijdragen aan een positieve eetomgeving. (ontvangen via de docent) 
• Houd je eigen lijstje bij de hand en check om te kijken of je alles hebt gezien (checklist) Checklist sfeer eetzaal.
• Wat betekent deze informatie voor jouw werk?
  
• Denk aan een concrete situatie op je werk of in je directe omgeving.
  
• Geef in de checklist alle elementen aan waar al rekening mee wordt gehouden.
• Geef tenminste 2 suggesties waar nog verbetering mogelijk is. 

Eetprofielen + opdracht 

Opdracht: 

Onderzoek heeft laten zien dat mensen in te delen zijn in 5 groepen als het gaat om hun eetpatroon en hoe belangrijk zij voeding vinden:

Beantwoord de volgende vragen:

• Wat voor eter ben je zelf? 
• Herken je de profielen als je denkt aan ouderen in jouw werk?
• Hoe kan deze indeling je helpen om ondervoeding bij ouderen te voorkomen?

Gezonde voeding voor ouderen en interventies 

deel 4   

Welke voedingsstoffen zijn er en waar zitten ze in?

Wat is gezonde voeding?

Waar moet je op letten bij ouderen?

Wat kan je doen als iemand ondervoed is?

Casus 4.  Meneer Rood

Hoofdpunten

• Energiebehoefte (kies producten met een hoge voedingsstoffenddichtheid en geen energiedichtheid.
• Een kwart van de ouderen heeft vit B12 tekort, dit kan leiden tot bloedarmoede. Aanvullen kan met injecties of hoge dosis supplement.

• Ook hebben ouderen een hogere behoefte aan vit. B6 (geen nadere toelichting)
• Vitamine D en calcium is belangrijk om osteoporose en botbreuken te voorkomen. Zorg dat men dit voldoende krijgt, advies via supplementen.
• Beperk Natrium tot 6 gram per dag (alternatief
• Kaliumchloride zout)
• Meer vocht i.v.m afnemende nierfucntie

Prezi: Gezonde voeding 

Opdracht: 

• Doorloop zelfstandig de Prezi
• Noteer eventuele vragen. 

Prezi: waar moet je op letten bij ouderen? 

Opdracht: 

• Doorloop de Prezi
  
• Maak voor jezelf een kort schematisch overzicht waar je op let en waarom.
  

Wat kun je doen bij ondervoeding? 

• Vraag ondersteuning van een arts. 
• Vraag of de diëtist in consult kan komen, deze stelt in overleg met de cliënte en naasten een  behandelplan op.
• Zorg dat jij ook op de hoogte bent van dit plan 

Voor ouderen die ondervoed zijn is het meestal niet zo makkelijk om zelf weer voldoende en gezond te gaan eten.

Het is daarom van belang dat zij hierin ondersteund worden door een arts.

Wanneer iemand ondervoed is, is het verstandig om ook een diëtist in te schakelen.

Deze stelt in overleg met de cliënt en/of familie van de cliënt een behandelplan op.

Het is belangrijk dat ook jij op de hoogte bent van de inhoud van dit behandelplan.

Aanvullende tips (zie uitgebreider document teams) 

• gewicht bijhouden 
• eten op vaste tijden
• stapje voor stapje eten (rustig kauwen)regelmatig bewegen
• veel producten met eiwitten
  
• extra vetten
  
• vollere melkproducten 

Zijn er nog leervragen onbeantwoord?

Casus meneer Rood 

Opdracht

Zie de casus bij gedeelde documenten.

Klassikaal nabespreken 

Literatuur en bronnen 

e-nursing.nl