Basisstof 3: De evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 4: Evolutie

Basisstof 3: De evolutietheorie

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Uitleg 
• Aan het werk! 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

• Uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt;
• Manieren van reproductieve isolatie beschrijven.

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

De evolutietheorie

• Evolutie is het geleidelijk ontwikkelen, ontstaan en verdwijnen van soorten.
• De evolutietheorie is de grondgedachte van Darwin hierover.

Creationisme

• Creationisten baseren zich op de uitleg van de Bijbel, Koran of Thora.
• Hierin staat beschreven hoe de aarde en alle organismen zijn geschapen.

De neodarwinistische evolutietheorie

• Evolutie vindt plaats doordat organismen binnen een populatie die het fitst zijn (best aangepast) hun genen doorgeven aan de volgende generaties.
• Dit heet natuurlijke selectie of survival of the fittest.
• Natuurlijke selectie is mogelijk doordat er een grote genetische variatie in een populatie is. 

Natuurlijke selectie

• Genetische variatie is het gevolg van recombinatie en mutaties.
• Recombinatie vindt plaats via meiose en geslachtelijke voortplanting
• Mutaties zijn veranderingen in het genotype.
• Door natuurlijke selectie is de overlevingskans van minder 'fitte' (aangepaste) individuen kleiner. 

Selectiedruk

• Selectiedruk is de invloed van milieufactoren op de genetische variatie in een populatie.
• Selectiedruk laag? Veel varianten blijven leven.
• Selectiedruk hoog? Best aangepaste individuen blijven leven, de andere gaan dood. 
• Fitness = de aangepastheid aan de omgeving
• Adaptatie = aanpassing

Wanneer horen 2 organismen tot dezelfde soort?

Soort en populatie

• Organismen behoren tot dezelfde soort als ze vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen onderling.
  
• Een populatie bestaat uit meerdere individuen van dezelfde soort.
  
• Populaties van dezelfde soort kunnen van elkaar gescheiden zijn.

Reproductieve isolatie

• Reproductieve isolatie is nodig voor het ontstaan van nieuwe soorten.
• Hierbij worden populaties van dezelfde soort gescheiden van elkaar.

Reproductieve isolatie

Er zijn verschillende soorten reproductieve isolatie:

• Geografische isolatie 

Reproductieve isolatie

Door ruimte

Reproductieve isolatie

Er zijn verschillende soorten reproductieve isolatie:

• Geografische isolatie 
• Isolatie door gedrag

Twee uitspraken over het ontstaan van nieuwe soorten:

Katrien zegt: Er is sprake van twee nieuwe soorten als twee groepen organismen niet meer in staat zijn onderling voort te planten
Marion zegt: Bij het ontstaan van nieuwe soorten is het belangrijk dat een groep organismen geïsoleerd raakt van een andere groep soortgenoten
Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Geen van beide heeft gelijk
3. Alleen Katrien heeft gelijk
4. Alleen Marion heeft gelijk

Reproductieve isolatie

Door tijd (dag/ nacht of seizoen)

Reproductieve isolatie

Door uiterlijk

Opdr. 3

Geef in de volgende situaties aan welke vorm van isolatie kan optreden:

1. Een deel van de watersalamanders gaat vooral op de oever leven

2. Een groep merels fluit op een hogere toonhoogte dan de andere merels

3. Cichliden in het Victoriameer krijgen rode schubben ipv blauwe

soortvorming door isolatie

soortvorming door gedrag

Geen soortvorming

Eilandtheorie

• De eilandtheorie is gebaseerd op geografische reproductieve isolatie.
• Darwin ontdekte dat de vogels op de Galapagoseilanden allemaal een andere snavel hadden, omdat er ander voedsel aanwezig was op de eilanden.

Eilandtheorie

• Darwin ontdekte dat hoe groter een eiland, hoe meer soorten er gemiddeld op dat eiland voorkwamen.
• Hoe dichterbij het vasteland een eiland is, hoe groter de migratie van soorten is.

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 t/m 3

Hoe: Tweetallen, fluisteren of voor jezelf

Tijd: 15 minuten

Hulp: Raadpleeg je boek/buur en steek anders je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren (zie elo)