Zinsdeelstrepen en het onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Zinsdeelstrepen en het onderwerp

Lesdoelen

• Aan het einde van de les weet je wat een onderwerp is.
  
• Aan het einde van de les weet je wat zinsdeelstrepen zijn. 
• Aan het einde van de les kan je zinsdeelstrepen plaatsen in een zin.  

Herhaling!

De gemene inbreker koos het hazenpad.
Wat is type 2?

1. De gemene inbreker
2. koos het hazenpad
3. het hazenpad
4. Deze zin bevat geen type 2

Hij schaamt zich voor zijn moeder.
Wat is type 3?

1. Hij
2. zich
3. schaamt zich
4. zijn

Ik bemoei me met jouw zaken.
Wat is type 3?

1. me
2. bemoei me
3. jouw
4. Deze zin bevat geen type 3.

Nakijken

1. Mijn moeder hangt dat schilderij op.

2. Wat hebben jullie je vreselijk aangesteld!

3. ’s Avonds zit ik altijd televisie te kijken.

4. Mijn leraar schoot uit zijn slof.

5. Ik heb me vreselijk in de hoeveelheid huiswerk vergist.

6. Jeroen was helemaal de kluts kwijt.

7. De kinderen aten de spruiten met lange tanden.

8. Plotseling vielen alle lichten uit

Zinsdelen

Om de zinsdelen te benoemen, voer je de zinsdeelproef uit:

Stap 1: Alle werkwoorden en types zijn aparte zinsdelen.
Stap 2: Alles wat vóór de pv staat is één /zinsdeel/.
Stap 3: Alles wat vóór de pv zou kunnen staan, is één zinsdeel.

Probeer zoveel mogelijk woorden bij elkaar in één zinsdeel te laten staan.

Bijvoorbeeld:  / De vrolijke kinderen /  krijgen / komende vrijdag / hun eerste rapport./

Oefenen

Ik heb vorige week mijn nichtje opgezocht.

Het meisje heeft vorige week aan een wedstrijd deelgenomen.

 

Het onderwerp

Het onderwerp van de zin is degene die of datgene wat in de zin iets doet of is.

Het onderwerp krijgt hetzelfde tekentje als de persoonsvorm: ( … ), maar let op: het is geen werkwoord!!

Er zijn twee manieren om het onderwerp van de zin te kunnen vinden.

Manier 1: de getalsproef

Verandert de persoonsvorm van enkelvoud in meervoud of van meervoud in enkelvoud, dan verandert er ook een ander zinsdeel. Het zinsdeel dat samen met de persoonsvorm verandert, is het onderwerp.

 

Bijvoorbeeld:
Het vrolijke hertje rent door het bos.
De vrolijke hertjes rennen door het bos.

Het vrolijke hertje is dus het onderwerp van de zin.

Manier 2: stel de vraag: wie/wat + gezegde?

Om het onderwerp van de zin te vinden, kun je ook een vraag stellen, namelijk: Wie of wat + gezegde?

Bijvoorbeeld: De blije koeien galopperen door het hoge gras.

Galopperen is in deze zin mijn gezegde.
Ik stel de vraag: Wie of wat galopperen? Antwoord: de blije koeien.
“De blije koeien” is dus mijn onderwerp.

/(De blije koeien)/ (galopperen) / door het hoge gras./

Maar let op! Gebiedende wijs 

Gebiedende wijs: een zin bevat een bevel, commando of opdracht.

Bijvoorbeeld:
Pak je boeken!
Ga naar huis!

Deze zinnen hebben geen onderwerp. Om de zin toch goed te kunnen ontleden, moet je een onderwerp bij de zin bedenken. Het is het gemakkelijkste als je het woordje “jij” eraan toevoegt.

Bijvoorbeeld: Jij pakt je boeken! Jij gaat naar huis!

Oefenen

1. De leerlingen denken na over de som.

2. De jongen en het meisje stonden in vuur en vlam.

3. Pak je boeken!

4. Mijn moeder heeft gisteren een flinke wandeling gemaakt. 

Aan de slag!

Maak opdracht 36.

Nakijken!

1. Afgelopen zomer kampeerden wij in Gelderland.

2. Ik zie hem nooit!

3. Heel wat kinderen en volwassenen schrijven dagelijks

in hun dagboek.

4. De fietser verdween om de hoek van de straat.

5. In welke films heeft Orlando Bloom de hoofdrol

gespeeld?

Nakijken!

6. Bij de Italiaan bestelde mijn broer een

dubbelgevouwen pizza met kaas, salami, champignons

en uien.

7. De kleuter smult van een heerlijk ijsje.

8. Hij gaat vandaag voetballen en tennissen.

9. Harold kreeg voor zijn dertiende verjaardag een

schitterende racefiets van zijn ouders.

10.Elke zaterdag traint hij minstens vier uur in de bossen.

Lesdoelen

• Aan het einde van de les weet je wat een onderwerp is.
• Aan het einde van de les weet je wat zinsdeelstrepen zijn.
• Aan het einde van de les kan je zinsdeelstrepen plaatsen in een zin.  

Huiswerk

Opdracht 37 en 38 maken.