H4.2 expansie van de christelijke wereld en H4.3 De strijd tussen paus en keizer

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Kenmerkende Aspecten

Het ontstaan en de verspreiding van de Islam

Hst 3 - De vroege middeleeuwen

Hst 4 - De late middeleeuwen

De verspreiding van het Christendom in geheel Europa

De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving

De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden

Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten

Het begin van staatsvorming en centralisatie

christelijke expansie

Leerdoelen

- je kunt een aantal voorbeelden noemen van christelijke expansie

- je kunt uitleggen wat de kruistochten zijn en wie om welke redenen deelnam aan de kruistochten

- Je kunt met een aantal voorbeelden uitleggen hoe de kerk binnen Europa meer greep kreeg op mensen met afwijkende religieuze opvattingen

- je kunt positieve en negatieve gevolgen beschrijven van de christelijke expansie in Spanje en het Midden - Oosten

Expansie van de christelijke wereld naar buiten toe

1. De Reconquista = herovering van het Iberisch schiereiland op de moslims (in 1492 worden de laatste moslimleiders verdreven)

2. De trek naar Oost – Europa = de dunbevolkte gebieden in Oost – Europa (Letland, Polen, Hongarije) worden onderworpen door ridders uit West – Europa. Voornaamste oorzaak: door bevolkingsgroei was er gebrek aan land.

3. Kruistochten = verovering van het Heilige Land (het gebied rond Jeruzalem)

1. De reconquista was de herovering van de christenen op de moslims in Spanje en Portugal.
2. Na de reconquista wilde de Spaanse en Portugese vorsten het geloof verspreiden.

1. Alleen antwoord 1 is waar.
2. Antwoord 1 en 2 zijn waar.
3. Aleen antwoord 2 is waar.
4. Antwoord 1 en 2 zijn niet waar.

Wat is GEEN oorzaak voor de verspreiding van het christendom?

1. expansie in Oost-Europa
2. Kruistochten
3. Reconquista
4. Val West-Romeinse Rijk

Wat is GEEN gevolg van de christelijke expansie?

1. ontstaan universiteiten
2. kennisuitwisseling
3. syncretisme - het naar elkaar toegroeien van religies
4. wreedheden

Vijf gebeurtenissen:
1. Paus Urbanus II roept christenen op om op kruistocht te gaan.
2. Moslims veroveren Jeruzalem op de kruisridders.
3. De moslims veroveren Akko, de laatste kruisvaarderstad die nog in handen van de christenen was.
4. Kruisridders belegeren Jeruzalem en nemen deze stad voor de eerste keer in.
5. Turkse islamitische Seldjoeken bedreigen Constantinopel.

Wat is de juiste chronologische volgorde?

1. 1-5-2-4-3
2. 5-1-4-2-3
3. 3-5-2-4-1
4. 5-4-2-1-3

Bij de eerste kruistocht werd eerst de Byzantijnse keizer geholpen. Waarom besloot de paus de keizer te hulp te schieten?

1. Hij wilde het gebied van Byzantium bij zijn rijk voegen.
2. Hij wilde Byzantium en de pelgrims beschermen tegen de moslims.
3. De keizer had hem ook een keer geholpen, dus nu was het zijn beurt.
4. Hij wilde een vriendendienst bewijzen aan de Byzantijnse keizer

leerdoelen: 

- je kunt uitleggen wat de tweedzwaardenleer betekende voor de machtsverhouding tussen kerk en koningen

- je kunt uitleggen welk tegengesteld belang de Paus en de Duitse keizers hadden bij het recht bisschoppen te benoemen

- je kunt uitleggen wat het gevolg van de investituurstrijd was voor de macht van de Duitse keizers

- je kunt uitleggen wat het gevolg van het westers schisma was voor de macht van de Paus

leg uit wat de investituurstrijd inhield

Twee uitspraken:
I De wereldlijke macht is onder andere in handen van keizers, koningen, graven en hertogen.
II De geestelijke macht is onder andere in handen van de paus en de bisschoppen.

1. alleen I is juist
2. alleen II is juist
3. beide zijn onjuist
4. I en II zijn juist

Als een bisschop een leen bestuurt spreken we van:

1. Wereldlijke macht
2. Geestelijke macht

Waarover ging de Investituurstrijd?

1. Een conflict over hoeveel geld er geïnvesteerd moest worden.
2. Dit was een andere naam voor de 1e kruistocht.
3. De investituurstrijd was een grote slag, waarbij zowel de koningen als de paus met hun legers tegen elkaar vochten
4. De investituurstrijd was de strijd tussen de paus en de koning/keizer over wie de bisschoppen mocht benoemen.

Welke bewering over de investituurstrijd is juist?

1. De investituurstrijd begon toen de Duitse koning wilde scheiden van zijn vrouw en de paus geen toestemming gaf.
2. De investituurstrijd ging over de vraag wie de Duitse bisschoppen mocht benoemen: de paus of de Duitse koning.
3. De investituurstrijd werd gewonnen door de Duitse koning, die de steun had van de machtige Duitse keurvorsten.
4. De investituurstrijd had tot gevolg dat Duitsland een eenheidsstaat werd, met een machtige koning aan het hoofd.

Welke bewering over de Investituurstrijd is juist?

1. De Investituurstrijd was eigenlijk niets meer dan een hevig persoonlijk conflict tussen de paus en de Duitse keizer.
2. De Investituurstrijd is een gevolg van het Oosters Schisma
3. Paus Gregorius VII benadrukte keer op keer dat de paus en de keizer gelijkwaardig waren aan elkaar.
4. In de praktijk bleef de geestelijke macht zich ook na het ‘einde’ van de Investituurstrijd bemoeien met de wereldlijke macht, en omgekeerd.

leerdoel

- je kunt oorzaken noemen voor de groeiende macht van leenheren ten opzichte van hun leenmannen

- je kunt uitleggen welke groepen zich verzetten tegen staatsvorming van vorsten

- je kunt verklaren waarom centralisatie en staatsvorming in Frankrijk en Engeland redelijk succesvol waren 

Sleep alle voorwerpen die met dit tijdvak te maken hebben naar het tijdvak-pictogram.

Sleep de kenmerken naar de juiste standen

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

De geestelijken

De adel

De boeren

Moest vechten

Moest werken

Moest bidden

begrippen

hiërarchie

autarkie

horige

leenman

lijfeigene

vazal

Een vorm van economie waarin een gebied in zijn eigen economische behoefte voorziet en dus onafhankelijk is van andere gebieden

Kerkelijke rangorde; tegenwoordig ook gebruikt voor een rangorde buiten de kerk

Halfvrije boer die recht heeft op grond, maar het domein niet mag verlaten zonder toestemming van zijn heer

Onvrije boer zonder bezit, die moet werken als boerenknecht

leenman

Iemand die van een leenheer grond en rechten in 'leen' heeft gekregen en in ruil daarvoor trouwe dienst belooft

begrippen

drieslagstelsel

privilege

centralisatie

staatsvorming

tweezwaardenleer

geldeconomie

Een uitzonderlijk voorrecht van een bepaalde persoon of groep personen

Een manier om een graanakker zo nuttig mogelijk te gebruiken, door in 1 jaar 1/3 van het land in de herfst te zaaien, 1/3 van het land in de lente en 1/3 van het land braak te laten liggen

Het streven van heersers om hun gebied vanuit 1 punt te besturen en in het hele grondgebied gelijke wetten en belastingen in te voeren

De gedachte dat de wereld bestaat uit een geestelijke en een wereldlijke machtssfeer

Een economie waarin geld het voornaamste ruilmiddel is

Het ontstaan van een groot gebied met 1 bestuur

De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten

expansie:

- strijd tegen de moslims

- via reconquista (terugverovering van spanje)

- kruistochten

gevolgen:

-  godsdienstoorlogen

- heel veel doden

- binnen kruistochten ging hiërarchie verder

Te herkennen:

-  gewapend conflict tegen moslims in spanje of in midden oosten

- verschillende motieven om op kruistocht te gaan

Wat is de juiste chronologische volgorde van vroeger naar later met betrekking op de investituurstrijd?
1. De leenmannen van Hendrik IV willen hem niet meer gehoorzamen.
2. Keizer Hendrik IV benoemt toch bisschoppen en zet de paus af.
3. Gregorius VII doet keizer Hendrik IV in de ban.
4. Hendrik IV gaat naar Canossa om boete te doen en krijgt vergiffenis.

1. 2, 3, 1, 4
2. 3, 4, 2, 1
3. 1, 2, 4, 3
4. 2, 1, 3, 4