13.1 Eten

• bio
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Programma

Welkom

Nieuwe stof uitleg : 

 '13.1 Eten'

Aan de slag/huiswerk

- Maak deze LessonUp

- Maak de werkboekopdrachten

Klassikale afsluiting

Leerdoelen

1. Je kunt aan het gebit en de darmen van zoogdieren zien wat ze eten.

2. Je kunt uitleggen waardoor plantaardig voedsel moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel.

3. Je kunt uitleggen waar dieren de energie uit hun voedsel voor gebruiken.

4. Je kunt beschrijven hoe planten aan voedsel komen.

5. Je kunt uitleggen hoe organismen voorkomen dat ze opgegeten worden.

6. Je kunt beschrijven hoe eencellige dieren voedsel opnemen en (afval)stoffen afgeven.

A

B

C

1

2

3

Herbivoor

Carnivoor

Omnivoor

1. Alleen de scherpe, puntige kiezen
2. Alleen het korte darmkanaal
3. Zowel de scherpe, puntige kiezen als het korte darmkanaal

E = energie

B = bewegen

T = temperatuur houden

P = produceren nieuwe cellen

U = lichaam uitgaat (poep, urine,  zweet)

planteneters verliezen meer energie via hun poep (U) dan vleesteters, doordat er meer onverteerbare stoffen in hun voedsel zitten.

Planteneter moet daarom veel eten.

Plaats het voedsel bij de juiste snavel.

lange snavel

scherpe, kromme snavel

pincetsnavel

priemsnavel

dikke snavel

schepsnavel

insecten en larven uit boombast

insecten en kleine zaden

prikken eten uit de grond

of het water

zaden
en bessen

waterplanten en -dieren

vlees

Sleepvraag

Vraag: Hebben jullie goed op de video gelet? Welk voedsel hoort bij welke snavel?

Doe: Sleep het voedsel naar de juiste snavel. 

Vraag: Waarom heeft iedere vogel een andere snavel?

Antwoord: Iedere soort vogel eet andere dingen. De snavels zijn zo gebouwd dat ze het voedsel dat de vogel eet makkelijk kunnen vastpakken, vangen, plukken of oprapen

Welke groep heeft de langste darmen?

1. Herbivoor
2. Omnivoor
3. Carnivoor

Welk dier heeft een hogere voedselinname nodig? Verklaar je antwoord.

Plantaardig voedsel is veel moeilijker verteerbaar en minder energierijk dan dierlijk voedsel. Dit is te zien in bijvoorbeeld de schoonmaak van hokken in dierentuinen. Verzorgers van grote herbiovren moeten veel vaker het binnen hok schoonmaken dan bijvoorbeeld de hokken van de leeuwen.

Leg dit fenomeen uit aan de hand van balansdenken.

Planten nemen water, CO2, mineralen op.

Door fotosynthese maakt een plant glucose:

CO2+ water --> glucose + zuurstof

Uit glucose maakt een plant zetmeel, vetten, eiwitten en vitaminen.

Voorkomen dat je wordt opgegeten:

Goede zintuigen en snel vluchten.

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Mimicry: lijken op een gevaarlijk dier

Planten --> doorns, vieze smaak, brandharen.

Uit welke stoffen ontstaat deze boomstronk?

Wat is ook alweer de reactievergelijking van fotosynthese (in woorden ook goed)

a) Hoe nemen planten water en koolstofdioxide op?
b) Hoe verliest de plant het gevormde water?

Dit is een schedel van een:

1. planteneter
2. vleeseter
3. alleseter

Plantaardige cellen zijn moeilijker om af te breken dan dierlijke cellen. Daarom hebben koeien meerdere magen.

Wat zit er in de magen van de koe dat helpt met het verteren van plantaardige cellen? 

1. darmfauna
2. darmflora
3. dode bacteriën
4. levende bacteriën

De kat van Jasper brengt regelmatig prooi mee naar huis. Soms neemt de kat een muis mee en soms een sprinkhaan. Het valt Jasper op dat bij muizen soms een rode vlek op de vloer ligt en bij sprinkhanen nooit.

Waarom veroorzaken sprinkhanen geen rode vlekken?

1. insectenbloed bevat geen hemoglobine
2. insecten hebben geen bloed
3. insecten zijn planteneters

Wilde frambozen hebben scherpe doornen. Dit maakt het plukken lastig. In tuinen hebben mensen vaak frambozenstruiken zonder doornen.

Waarom kunnen frambozen in het wild zonder doornen minder goed overleven?

Geef van jachtluipaarden en giraffen aan of het verteringsstelsel lang, middellang of kort is. Leg je antwoord uit. 

Een leeuw is het grootste deel van de dag inactief. Soms ligt hij tot twintig uur per dag te rusten in de schaduw. Een zebra slaapt minder en besteedt meer tijd aan eten.

Waarom hoeft een leeuw niet zo veel tijd aan eten te besteden als een zebra? Denk hierbij aan de energiebalans.

Hoe heet deze manier die voorkomt dat je gezien wordt? 

Aan de slag

1. Maak deze LessonUp van 13.1 in de klas LessonUp.

2. Maak de werkboekvragen 

opdr. 1 t/m 23

Kijk het na! Zie studiewijzer voor het nakijkmodel. Dan word je echt beter!