20.1 Veredelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoe slim is je sanseveria?

newscientist okt 2024 blz. 106

H20 Planten

our living world afl 1 min 27:50

Bestuiving door insecten

Bestuiving door de wind

20.1 Veredelen

Wat is veredelen?

selecteren

kruisen

Genen beïnvloeden

Klassieke veredeling:

Planten/ dieren die een gunstige combinatie van allelen hebben selecteren en met elkaar kruisen (bij dieren heet dat fokken)

Genetische modificatie:

Een stukje DNA van een ander organisme inbrengen in het DNA van een organisme: transgene organismen.

Als er genen worden ingebouwd van hetzelfde soort: cisgene organismen.

Genetische modificatie

binas 71 M

Waarvoor gebruik je eenzelfde enzym bij het open knippen van de plasmide en het knippen van een gen uit DNA van een donororganisme?

Polyploïdie

• vergroot opbrengst gewassen

Gebruik colchicine: spoelfiguur wordt afgebroken, chromatiden splitsen wel

hierdoor polyploïdie: veelvoud van het aantal chromosomen

Maïs is een belangrijk voedselgewas. Door jarenlange veredeling via kruising en selectie zijn de maiskolven steeds groter en voedzamer geworden. Een nadeel van deze veredelingsmethode is dat deze zeer veel tijd kost. Een ander nadeel is dat niet elk gewenst resultaat kan worden bereikt. Het verhogen van de weerstand tegen insectenvraat bleek bij maïsplanten via kruising en selectie niet te lukken. Hiervoor worden de volgende verklaringen bedacht:
1 Doordat maïsplanten door de wind worden bestoven, vindt overdracht van genen willekeurig plaats.
2 Een gen dat weerstand geeft tegen insectenvraat komt bij maïs van nature niet voor.

Welke verklaringen is/zijn juist?

1. geen van beide verklaringen
2. alleen verklaring 1
3. alleen verklaring 2
4. beide verklaringen

Veel rassen kiwiplanten zijn tweehuizig; een plant heeft bloemen met alleen stampers (♀) of bloemen met alleen meeldraden (♂). Leg uit dat dit genetische variatie tussen de nakomelingen bevordert.

Leg uit dat de genenpool in een populatie verkleint wanneer planten van hetzelfde ras zich onderling geslachtelijk voortplanten.

Leg uit dat genetische variatie bij wilde rozen belangrijk is, maar bij gekweekte rozen vaak ongewenst.

Sporen van schimmels zijn altijd haploïd. Ze ontstaan uit haploïde, maar soms ook uit diploïde schimmeldelen. Licht van beide typen sporen toe welk type deling hiervoor nodig is.

Flavr Savr-tomaten rotten minder snel doordat ze het enzym polygalacturonase niet maken. Het enzym breekt pectine af, dat celwanden aan elkaar hecht.
Het Flavr Savr-gen codeert voor een streng RNA die complementair is aan het RNA (RNAi, H18) dat codeert voor polygalacturonase. Met behulp van een plasmide uit de bacterie E. coli kan dit Flavr Savr-allel in tomatencellen komen. Door rijping verdwijnt pectine in vruchten. Leg uit dat dit proces vruchten zachter maakt.

Leg uit hoe een complementaire streng RNA de productie van het enzym polygalacturonase verhindert.

Video's

Basis bestuiving en bevruchting (voorkennis) (8min)

Veredelen (7 min)

Polyploïdie, GMO (recombinant DNA techniek), klonen (15 min)