20.1 Veredelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Leerdoelen:

Je beschrijft:

1. De (on) geslachtelijke voortplanting bij zaadplanten en legt het effect uit op de de genetische variatie

2. De functie van sporen bij de vermeerdering van schimmels.

3. Genetische modificatie en de toepassing daarvan bij plantenveredeling. 

 

H20 Planten

Nu maken voorkennisvragen.

Huiswerk: Maak paragraaf 20.1 af.

Volgende les par 20.2

Bestuiving door insecten

Bestuiving door de wind

Voortplantingsorganen plant

Zelfbestuiving en kruisbestuiving

Bij welke getallen is zelfbestuiving zichtbaar?

1. 1, 4 en 7
2. 2, 3 en 8
3. 2, 3, 5 en 8
4. 2, 3, 5, 6 en 8

20.1 Veredelen

selecteren

kruisen

Genen beïnvloeden

Klassieke veredeling:

Planten/ dieren die een gunstige combinatie van allelen hebben selecteren en met elkaar kruisen (bij dieren heet dat fokken)

Genetische modificatie:

Een stukje DNA van een ander organisme inbrengen in het DNA van een organisme: transgene organismen.

Als er genen worden ingebouwd van hetzelfde soort: cisgene organismen.

Restrictie-enzymen

Knippen DNA op bepaalde plaatsen met een bijzondere nucleïne volgorde. ‘Sticky ends’ aan beide stukken DNA zorgen ervoor dat het in te bouwen gen in het plasmide DNA wordt gebouwd.

Genetische modificatie

binas 71 M

Aangepaste plasmide

Met behulp van restrictie-enzymen wordt er een stuk uit het plasmide geknipt en een nieuw stuk er in geplaatst. Gewenst gen (groen) plus markergen (rood) om te bepalen of de infectie gelukt is.

Recombinant DNA techniek

Cisgenese (zelfde soort)

Transgenese

GGO/GMO (Genetisch

gemodificeerd

organisme)

Recombinant-DNA-technieken 

Waarvoor gebruik je eenzelfde enzym bij het open knippen van de plasmide en het knippen van een gen uit DNA van een donororganisme?

Restrictie-enzymen

Gebruik je hetzelfde restrictie-

enzym bij de plasmide als bij het 

in te bouwen DNA dan passen de 

'sticky ends' aan elkaar.

Polyploïdie

• vergroot opbrengst gewassen

Gebruik colchicine: spoelfiguur wordt afgebroken, chromatiden splitsen wel

hierdoor polyploïdie: veelvoud van het aantal chromosomen

Maïs is een belangrijk voedselgewas. Door jarenlange veredeling via kruising en selectie zijn de maiskolven steeds groter en voedzamer geworden. Een nadeel van deze veredelingsmethode is dat deze zeer veel tijd kost. Een ander nadeel is dat niet elk gewenst resultaat kan worden bereikt. Het verhogen van de weerstand tegen insectenvraat bleek bij maïsplanten via kruising en selectie niet te lukken. Hiervoor worden de volgende verklaringen bedacht:
1 Doordat maïsplanten door de wind worden bestoven, vindt overdracht van genen willekeurig plaats.
2 Een gen dat weerstand geeft tegen insectenvraat komt bij maïs van nature niet voor.

Welke verklaringen is/zijn juist?

1. geen van beide verklaringen
2. alleen verklaring 1
3. alleen verklaring 2
4. beide verklaringen

Welk voorbeeld van
biotechnologie zie je
hiernaast?

1. Weefselkweek
2. Klonen
3. Polyploïdie
4. Recombinant-DNA-techniek

Hoe heet het wanneer een veredelaar stuifmeel van de ene plant op de stempels van andere planten aanbrengt met een penseeltje?

1. Geen bestuiving
2. Zelfbestuiving
3. Kruisbestuiving
4. Kruisen

Video's

Basis bestuiving en bevruchting (voorkennis) (8min)

Veredelen (7 min)

Polyploïdie, GMO (recombinant DNA techniek), klonen (15 min)

Nu maken voorkennisvragen.

Huiswerk: Maak paragraaf 20.1 af.

Volgende les par 20.2