H4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

Tijdvak van Burgers en Stoommachines

Weet je het nog?

Wat weet je over Nederland na 1813?(toen Napoleon was verdreven)

1. Het land was een koninkrijk; de zoon van stadhouder Willem V was koning geworden
2. Het land was een koninkrijk; de broer van Napoleon was koning geworden
3. Het land was een Republiek; het bestuur uit de Gouden Eeuw was teruggekeerd
4. Het land was een republiek, het bestuur uit de Bataafse Republiek was teruggekeerd

Sleep de gebeurtenissen naar het juiste jaartal

1810

1813

1815

1830

Nederland wordt deel van het Franse Rijk

België maakt zich los van Nederland

Willem I wordt koning

Napoleon wordt verslagen

Koning Willem I regeerde democratisch

1. Juist
2. Onjuist

In het Koninkrijk der Nederlanden stonden de meeste fabrieken in

1. Het Nederlandse deel
2. Het Belgische deel

Noem een verbetering die Koning Willem I doorvoerde

Tekst

Tekst

Sleep alles wat bij het Liberalisme hoort naar het plaatje

Liberalen

Vrijheid

Vooral arbeiders

Vooral rijke mensen

Nieuwe grondwet

Willen weinig verandering

'Overheid zou zich meer moeten bemoeien met de economie'

'Overheid zou zich niet moeten bemoeien met de economie'

Thorbecke

Koning Willem I

Waarom vroeg Koning Willem II Thorbecke uiteindelijk toch om een nieuwe grondwet te schrijven? - Zoek je antwoord zo nodig op in je boek

Wat hoort bij een parlementaire democratie?

1. De koning ontslaat een minister die tegen het parlement heeft gelogen
2. De koning voert een wet in om de werktijden van arbeiders te verkorten
3. Het parlement besluit de lonen van onderwijzers te verlagen
4. Parlementsleden die zijn benoemd door de koning keuren een wet af

Opdracht

Lees nu paragraaf 4  en markeer de leerdoelen in de tekst

• Je kunt uitleggen hoe en wanneer Nederland een industriële samenleving werd.
  
• Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt en waarom er twee groepen socialisten waren.
  
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is.

Leerdoelen

Industriële Revolutie in Nederland (1)

• Industrialisatie begint vanaf 1850
  
• Eerst lichte industrie (textiel, voedsel) daarna zware (machines, schepen)
  
• Grondstoffen komen binnen in haven Rotterdam
  
• Nieuwe kanalen/wegen/rails
  
• Steenkool uit steenkoolmijnen in Limburg

klik

Industriële Revolutie in Nederland (2)

• Kinderarbeid in fabrieken
• Lonen en arbeidsomstandigheden slecht
• Armen/zieken/werklozen leven van liefdadigheid
• Nederland is een klassenmaatschappij

Socialisme (1)

• In Nederland hebben alleen rijke mensen kiesrecht, zij stemmen op de liberalen
• De liberale overheid deed niets om het leven van arbeiders te verbeteren

Socialisme (2)

• Rond 1850 ontstaat het socialisme:  vóór de arbeiders
  
• Karl Marx was de bedenker: hij voorspelde een  revolutie van de arbeiders tegen de fabriekseigenaren 
• Privébezit zou volgens Marx worden afgeschaft          einde klassenmaatschappij

klik voor Marx

Socialisme (3)

• Sommige socialisten geloven niet in Marx' revolutie
• Zij zijn sociaaldemocraten
• Willen het leven van arbeiders vreedzaam verbeteren
• Bijvoorbeeld: d.m.v. vakbonden en sociale wetten

Sociale wetten (1)

• Sociale kwestie  (=  de armoede van de arbeidersklasse) wordt steeds groter
• Zowel socialisten als liberalen zijn bezorgd
•          er komen sociale wetten

Sociale wetten (2)

• 1874: eerste sociale wet. 'Het Kinderwetje van Van Houten' 
• Kinderen <12 mogen niet meer in fabrieken werken
• ± 1900: woningwetten en leerplicht
• Betere medicijnen en riolering  zorgen voor minder ziektes

klik voor prent

Sociale wetten (3)

• 1894: Sociaaldemocraten richten een politieke partij op: de SDAP (Sociaaldemocratische Arbeiders Partij)
• Belangrijkste doel: kiesrecht voor alle mannen
• 1917: Algemeen mannenkiesrecht
• 1919: Algemeen kiesrecht

klik voor poster SDAP

Begrippen uit deze les

• Liefdadigheid
• Socialisme
• Sociaaldemocratie
• Vakbond
• Sociale Kwestie
• Sociale Wet
• Politieke Partij
• Algemeen Kiesrecht

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Hoe goed begreep je deze les?

😒🙁😐🙂😃