3.3 Politiek: De Romeinse eenheid wordt Frankische verdeeldheid

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

3.3.1.1

De splitsing van het Romeinse Rijk

Start vrijdag 17/11 - maandag 20/11 - vrijdag 24/11

Lesdoelen

1 - de opdeling van het Romeinse Rijk herkennen, benoemen en de scheidingslijn tekenen.

2- de opdeling van het Romeinse Rijk in de tijd plaatsen.

3- de splitsing van het Romeinse Rijk toelichten.

4- uitleggen hoe het verder gaat in de geschiedenis met het West-Romeinse en Oost-Romeinse Rijk. 

Onderzoeksvraag

Waarom viel het Romeinse Rijk uiteen 

in een westelijk en oostelijk deel?

Dit deel verwerken jullie in zelfstudie.

Zie DM: 3.3.1.1

- Opbouw

- Theorie

- Oefeningen

3.3.2 Het rijk van Karel de Grote (van Clovis tot 843)

• 3.3.2.1 Het Merovingische rijk
• 3.3.2.2 De Karolingers

3.3.2.1

Het Merovingische rijk

Lesdoelen

1- uitleggen hoe Clovis het Frankische rijk uitbouwde en bestuurde.

2- beschrijven hoe Clovis eenheid bracht in het Frankenrijk.

3- aantonen waarom het verbond tussen Clovis en christendom in het voordeel van beiden was.

4- de wisselwerking tussen domeinen kunnen benoemen en illustreren.

5- aan de hand van de maatschappelijke context de betrouwbaarheid en bruikbaarheid van een bron evalueren.  

6- de te onthouden begrippen kunnen omschrijven, herkennen en gebruiken.

Onderzoeksvraag

Hoe slaagde de Frankische koning erin om het verdeeld rijk één te maken en te besturen? (ca. 500)

Situering in tijd en ruimte

1- Van Germaanse stammen tot het Merovingisch rijk

Duid het kerngebied van de Franken aan.

1. Groen
2. Roze
3. Blauw
4. Geel

De kaart geeft Gallië in 481 weer, net na het officiële einde van het West-Romeinse Rijk. Was er sprake van eenheid of verdeeldheid in het voormalige West-Romeinse Rijk?

1. Eenheid
2. Verdeeldheid

Gallië bestond omstreeks 481 uit meerdere Germaanse koninkrijken. Duid de hedendaagse staten aan wiens grondgebied deels of volledig in het Visigotische rijk vallen.

1. Duitsland en Italië
2. België en Nederland
3. Frankrijk en Spanje
4. Zwitserland en Duitsland

Gallië bestond omstreeks 481 uit meerdere Germaanse koninkrijken. Van welke hedendaagse staten viel het grondgebied niet (deels) binnen het Frankische Rijk.

1. Italië
2. België
3. Duitsland
4. Nederland

• Vanaf de 4de eeuw: Frankische stammen in het gebied tussen de Schelde en de Rijn. 
• = bondgenoten in het Romeinse leger 
• ==> in sommige gebieden grijpen ze de macht
• 4de en de 5de eeuw : Franken geen eenheid --> koninkrijkjes bestuurd  door een  legeraanvoerder. 
• Eén van die Frankische koninkrijken geleid door de Merovingers. 
• < stamvader Merovech. 
• De Merovingische koningen Childerik (ca. 450 - ca. 481) en diens zoon Clovis (ca. 481-511) : slaagden erin de macht en invloed van de Merovingers uit te breiden.

Taal:

Voortekenen: Tekenen of gebeurtenissen die worden beschouwd als een aanwijzing van toekomstige gebeurtenissen.

Verifieerbaar: Iets dat kan worden gecontroleerd of bevestigd met feitelijke bewijzen.

Buit: Goederen of bezittingen die zijn verkregen als resultaat van een overwinning of plundering.

Lees de bron + context en probeer volgende vragen te beantwoorden:

Naam auteur: 

Leefperiode: 

Geslacht: 

Beroep: 

Sociale groep: (kies uit: clerus - adel - boer)

De auteur was tijdgenoot. (kies uit: een of geen)

Deze bron is een bron. (kies uit: oorspronkelijke of bewerkte)

Taal:

Voortekenen: Tekenen of gebeurtenissen die worden beschouwd als een aanwijzing van toekomstige gebeurtenissen.

Verifieerbaar: Iets dat kan worden gecontroleerd of bevestigd met feitelijke bewijzen.

Buit: Goederen of bezittingen die zijn verkregen als resultaat van een overwinning of plundering.

• Naam auteur:
•  Gregorius van Tours
• Leefperiode: 
• 6de eeuw
• Geslacht: 
• Man
• Beroep: 
• Bisschop

• Sociale groep:
• clerus
  
• De auteur was geen tijdgenoot.
• Deze bron is een bewerkte bron.
  

Wat is de link tussen de auteur en de gebeurtenis waarover hij schrijft?

De auteur, bisschop Gregorius van Tours, hield de heidense periode uit het leven van Clovis zo kort mogelijk, om uitgebreid te kunnen stilstaan bij de periode na zijn doop. Clovis werd vanaf dan voorgesteld als een christelijke koning die een heilige oorlog voerde tegen heidenen en ketters.
Het verhaal over de vaas van Soissons dateert van voor het doopsel van Clovis en heeft vermoedelijk niet plaats gevonden, maar is verzonnen door Gregorius van Tours.
In dit verhaal voorspelt Gregorius van Tours als het ware de bekering van Clovis tot het christendom. Hoe merk je dat?

Kan je volgende historische vraag beantwoorden met behulp van de bron?

"Wat deden de soldaten van Clovis na een gewonnen veldslag?"

1. Ja
2. Neen

Kan je volgende historische vraag beantwoorden met behulp van de bron?

"Hoe verliep de militaire campagne van Clovis?"

1. Ja
2. Neen

De afbeelding geeft het verhaal van de vaas van Soissons correct weer.

1. Juist
2. Fout

Waar volgt de miniatuur het verhaal van de Vaas van Soissons niet?

Clovis wordt hier afgebeeld gekleed in een azuurblauw kledingstuk met daarop in het goud de Fleurs de lis of 'Franse lelies'. De Fleur de lis werd echter pas in de 13de eeuw als symbool voor het Franse koningschap gebruikt.

Welke bewering is de juiste?

1. De kunstenaar tracht een historisch correct beeld van Clovis weer te geven.
2. De kunstenaar projecteert zijn eigentijdse context op het verleden.
3. Clovis was bekend om zijn liefde voor goud.
4. Clovis was een fervent aanhanger van de Franse adel.

• Voor het koningschap (481) van Clovis was er eenheid/verdeeldheid in het Frankische rijk.
• verdeeldheid
• Clovis voerde heel wat oorlogen en bracht zo meer eenheid/verdeeldheid in West-Europa.
• eenheid
• Na de dood van Clovis (511) zorgde de Frankische erfopvolging voor eenheid/verdeeldheid in het Frankische Rijk.
• verdeeldheid 

Verwerken lestekst:

• Cornell-methode
• Nut? Doel?
• Opbouw
• Dit keer klassikaal 

Rond 496 bekeerde Clovis zich tot het christendom. In zijn spoor volgde de Frankische elite. Dit maakte de toenadering tussen de Franken en Gallo-Romeinen mogelijk. Hierdoor kwam er nog meer eenheid in het Frankische rijk. Clovis verkreeg bovendien de steun van de Byzantijnse keizer. Andere Germaanse volkeren werden geen christenen. Dat gaf Clovis de kans zijn oorlogen tegen hen voor te stellen als heilige oorlogen voor het christendom. 

Voor de bestuurlijke organisatie van het Merovingische rijk sloten Clovis en zijn opvolgers een verbond met de kerk. De koningen lieten zich bijstaan door bisschoppen die ze zelf benoemden. De taal van de kerk, het Latijn, werd de bestuurstaal. De koningen hielpen met propaganda het christendom verspreiden en de bisschoppen en de kloosters kregen grote stukken land. 

Om zijn rijk beter te besturen deed Clovis beroep op Romeinse bestuurstechnieken. Zo probeerden de Frankische koningen controle te krijgen over de rechtspraak en lieten ze een deel van de wetten en gewoonten optekenen. Zo liet Clovis de Lex Salica of Salische wet in het Latijn opschrijven. Dit wetboek bestond voornamelijk uit een opsomming van misdaden en bijhorende geldboetes.

De Frankische erfopvolging was niet bevorderlijk voor de eenheid van het rijk. Het koningschap ging immers over naar alle zonen van de koning waardoor het rijk in stukken werd opgedeeld. Hierdoor verbrokkelde het Merovingische rijk na de dood van Clovis opnieuw. Er was weer verdeeldheid.

HIER LVB VERDER AFWERKEN 14/11

3.3.2.2 De Karolingers

Onderzoeksvraag

Hoe slaagden de Karolingers erin om de macht

naar zich toe te trekken en die macht te vergroten?

Taal:

Geestelijke:  lid van de clerus. Een priester of een bisschop.

Vergeldingsmaatregelen : reageren op de (mis)daden van iemand anders om wraak te nemen. Vaak ook met geweld.

Veldtocht: een oorlog 

Lees de bron + context en probeer volgende vragen te beantwoorden:

Naam auteur: 

Leefperiode: 

Beroep: 

Sociale groep: (kies uit: clerus - adel - boer)

De auteur was tijdgenoot. (kies uit: een of geen)

Deze bron is een bron. (kies uit: primaire of secundaire)

De auteur schreef deze bron (kies uit: tijdens of na) de veldtochten tegen de Saksen.

Taal:

Geestelijke:  lid van de clerus. Een priester of een bisschop.

Vergeldingsmaatregelen : reageren op de (mis)daden van iemand anders om wraak te nemen. Vaak ook met geweld.

Veldtocht: een oorlog 

• Naam auteur:
• Einhard
• Leefperiode:
• middeleeuwen (9de eeuw) 
• Beroep:
• geschiedschrijver en raadgever
• Sociale groep: (kies uit: clerus - adel - boer)
• clerus

• De auteur was tijdgenoot. (kies uit: wel of geen)
• wel
• Deze bron is een bron. (kies uit: primaire of secundaire)
• primaire
• De auteur schreef deze bron (kies uit: tijdens of na) de veldtochten tegen de Saksen.
• Na

Waarom gaf Einhard geen neutraal verslag van de feiten?

Karel de Grote liet duizenden Saksen doden. Toon aan dat Einhard in deze bron het optreden van de koning probeerde te rechtvaardigen. (Ik verwacht drie stappen in jouw antwoord)

Karel de Grote werd in 814 opgevolgd door Lodewijk de Vrome, de enige zoon die hem overleefde. 

Als gevolg van de Frankische erfopvolging waarbij het rijk verdeeld werd onder alle zonen van de koning ontstond er een machtsstrijd tussen de drie zonen van Lodewijk de Vrome. In 843 sloten zij het Verdrag van Verdun waarin het rijk verdeeld werd onder de drie zonen.

Verwerken lestekst:

• Cornell-methode
• Nut? Doel?
• Opbouw
• Dit keer zelf

Pairwork: bronnenconfrontatie Karel de Grote