e6-Lezen H. 5 Kritisch lezen- havo 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Na deze les weet je hoe je kritisch leest om te beoordelen of een tekst objectief en betrouwbaar is.

H. 5 blz. 140

Proefwerk in de proefwerkweek = 

Lezen H. 1 t/m 3 + H 5 en H.6

Voordat we met hoofdstuk 5 gaan beginnen, herhalen we eerst de  hoofdstukken 1 t/m 3+ hfdst. 4 van leerjaar 1

Maar eerst ga je naar de online versie

Klik op de rechterkant op E-books

Kies Flex-leerboek 1 havo/vwo

lees de theorie van H. 4 blz. 108

Lees (en beluister) de tekst

Wat is het onderwerp
van de tekst?

Noteer het signaalwoord voor tegenstelling uit
alinea 2

Noteer de tegenstelling uit alinea 2 in eigen woorden

meer / groter / beter enz. dan

vergelijkend verband

zijn signaalwoorden voor een?

door middel van, met behulp van

doel-middel verband

zijn signaalwoorden voor een ?

met andere woorden, al met al

samenvattend verband

zijn signaalwoorden voor een?

Waarom mocht de bestuurder zich niet bewegen in de cabine?

Staan de gebeurtenissen in alinea 2 en 3 in een goede tijdsvolgorde beschreven?

Wat het onderwerp is kun je met

1. een hele zin zeggen
2. één woord of met een paar woorden zeggen
3. een hele alinea zeggen
4. een paar alinea's zeggen

Om het onderwerp te vinden hoef je een tekst niet helemaal te lezen

1. goed
2. fout

– Kijk naar de titel.
– Kijk naar de illustraties (plaatjes, foto’s, lijstjes, rijtjes of schema’s).
Bekijk de tekst
– Kijk naar eventuele tussenkopjes (de ‘titels’ van tekstgedeeltes).
– Let op anders gedrukte woorden (vet, cursief, GROOT of gekleurd).
Wat staat in deze volgorde fout?

1. Bekijk de tekst
2. Let op anders gedrukte woorden
3. Kijk naar eventuele tussenkopjes
4. Kijk naar de illustraties

Elke tekst gaat ergens over. Dat noem je het ........... van een tekst.

1. alinea
2. tussenkopje
3. onderwerp
4. illustratie

De belangrijkste informatie in een tekst noemen we?

1. het onderwerp
2. hoofdzaken
3. bijzaken
4. hoofdzorgen

De hoofdzaken van een tekst vind je vaak in de inleiding of in het middenstuk

1. goed
2. fout

De hoofdzaken van een tekst vind je vaak op voorkeursplaatsen zoals het slot of inleiding

1. fout
2. goed

De hoofdzaak van een alinea staat vaak in ?

1. een schema
2. de eerste alinea
3. in een verband
4. de kernzin

De kernzin kan weleens de tweede zin zijn

1. Nee, het is altijd de eerste zin
2. Ja, de eerste zin kan dan het verband met vorige alinea's aangeven

Om een goede samenvatting te maken ( meerdere antwoorden goed)

1. onderstreep je de hoofdzaken en
2. gebruik je signaalwoorden om verbanden aan te geven
3. kijk je naar de bijzaken
4. neem je kernzinnen en andere hoofdzaken over

dus, daarom, dat houdt in, kortom, concluderend, al met al

Concluderend verband

Welk verband geven deze signaalwoorden aan?

Welk verband geven deze signaalwoorden aan?

omdat, daarom, dus, want, de reden hiervoor is, dankzij

redengevend verband

Welk verband geven deze signaalwoorden aan?

doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij

oorzakelijk verband

 In een goede tekst hangen woorden, zinnen en alinea’s met elkaar samen. 

Die samenhang heet het

tekstverband

Ingewikkeld

of niet?

Verbanden in teksten

TEKSTVERBANDEN

Zorgen ervoor dat

woorden, zinnen en alinea's

met elkaar samenhangen.

SIGNAALWOORDEN

Aan een

signaalwoord

zie je met

welk tekstverband

je te maken hebt.

In jaar 1 leerde je de tekstverbanden:

- chronologisch verband

- opsommend verband 

- tegenstellend verband

- toelichtend verband

Hoofdstuk 2 blz.44

Welk tekstverband herken je?
Eerst zet je saldo op je ov-chipkaart, daarna activeer je de kaart en vervolgens kun je inchecken en naar je werk reizen.

1. tijdsvolgorde (chronologie)
2. oorzaak-gevolg

Welke drie signaalwoorden voor tijdsvolgorde zie je in de zin:

Eerst zet je saldo op je ov-chipkaart, daarna activeer je de kaart en vervolgens kun je inchecken en naar je werk reizen.

Welk tekstverband herken je?

Doordat de brug open was, kwam Peter te laat op zijn werk.

1. tijdsvolgorde (chronologie)
2. oorzaak-gevolg

Via televisie, radio, kranten, tijdschriften en vooral internet kun je snel en makkelijk informatie vinden. Maar die is niet altijd betrouwbaar.

Soms klopt de informatie niet, doordat de auteur niet deskundig genoeg is. 

Ook kan de informatie in een tekst verouderd zijn. Zo is een artikel van vijf jaar geleden over elektrische auto’s inmiddels al lang ingehaald door nieuwe ontwikkelingen.

Verder kan het voorkomen dat een tekst niet objectief is of dat er informatie wordt weggelaten, omdat de auteur daar belang bij heeft. Denk aan artikelen in roddelbladen of reclamefolders. 

In een advertentie voor ijsjes staat bijvoorbeeld ‘als beste getest’, maar er wordt niet vermeld dat aan de test maar een paar mensen meededen en dat het verschil met andere ijsjes minimaal was

.

Je moet een tekst dus kritisch lezen.

Stel bij het kritisch lezen van een tekst het volgende vast:

Is de auteur deskundig en onpartijdig?
 

Geeft de tekst informatie over bijvoorbeeld zijn opleiding of zijn beroep?
 

Wat is de bron van de tekst? Met andere woorden: waar(in) is de tekst gepubliceerd?

Zijn de mensen die geïnterviewd worden, betrouwbaar en deskundig? Komen er voor- én tegenstanders aan het woord?
 

Is de informatie in de tekst niet verouderd / nog actueel?

Klopt het wat de auteur zegt? Laat hij geen belangrijke dingen weg?

Gebruikt de auteur sterke argumenten of kun je er makkelijk iets tegen inbrengen?

Aan de slag

Maken:

Hoofdstuk 5 Lezen

blz. 140

startopdracht+

opdr. 1-2-3

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

H2A-2021

                                          H2B-2021