Talent 1.7 - Zinsdelen, persoonsvorm, zinsdeelproef en onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Zinsontleding

Zinsdelen, persoonsvorm en onderwerp

Lesdoelen 

• Je leert hoe je een zin verdeelt in zinsdelen;
• Je leert de persoonsvorm en het onderwerp in een zin te  herkennen en te benoemen. 

Zinsdelen

• De delen waaruit een zin bestaat
• Eén woord of meerdere woorden
• Zoek eerst de persoonsvorm
• Alle zinsdelen kan je voor de pv zetten, de zin moet wel kloppen!
• Alles voor de pv is één zinsdeel

• In de supermarkt kost een flesje cola 3 euro.
• In de supermarkt | kost| een flesje cola | 3 euro

Alles wat voor de persoonsvorm kan, is één zinsdeel. Dit noem je de zinsdeelproef/ husselproef.

1. Waar
2. Niet waar

Doe de zinsdeelproef. Staan de zinsdeelstrepen correct?

De mentor / herkent / de leerlingen van de brugklas / meteen.

1. Ja
2. Nee

Doe de zinsdeelproef. Staan de zinsdeelstrepen correct?

Tijdens het concert / werd / de gitaar / van Nick / gestolen.

1. Ja
2. Nee

Persoonsvorm (=pv)

• Altijd een werkwoord
• Tijdproef: tegenwoordige tijd en verleden tijd
• Hij loopt naar school - Hij liep naar school

• Aantal veranderen: enkelvoud en meervoud
• Hij loopt naar school - Wij lopen naar school

Als het onderwerp meervoud is, moet de persoonsvorm ook meervoud zijn.

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Ik kan de persoonsvorm nu goed vinden.

1. Ik
2. kan
3. persoonsvorm
4. vinden

Wat is de persoonsvorm?
Het heeft niet zo kunnen zijn.

1. Het
2. zijn
3. kunnen
4. heeft

Onderwerp (=ow)

• De persoonsvorm en het onderwerp horen bij elkaar. Allebei enkelvoud of meervoud.
• Wie/wat + pv = onderwerp
• Hij loopt naar school. Wie/wat loopt ? Hij = ow

• Verander de pv, zodat het onderwerp mee verandert
• Hij loopt naar school. - Wij lopen naar school.

Grammatica

Om een taal te begrijpen, is het belangrijk om inzicht in de regels van de taal te hebben. Deze regels noemen we de grammatica. 

Inzicht in deze regels helpen bij het leren van andere talen. Maar ook bij het leren van de taalregels van onze eigen taal.

Zo heeft de zin: 'Jan kijkt naar Kees.'  een andere betekenis dan:

'Kees kijkt naar Jan.' Dit weten we met behulp van de regels van grammatica.

Grammatica paragraaf 

In deze les leer je over de persoonsvorm en zinsdelen:

• Je weet hoe je een zin in zinsdelen kunt verdelen.
• Je weet wat de persoonsvorm is.
• Je weet de persoonsvorm op drie verschillende manieren te vinden in een zin.

Tijd- & getalproef

Persoonsvorm (pv) - het enige werkwoord dat van tijd en getal kan veranderen. Door enkelvoud en meervoud en tegenwoordig tijd in verleden tijd te veranderen, verandert de persoonsvorm (pv) mee. 

Heb jij je huiswerk af?                 Had jij je huiswerk af?

Ik geef hem een cadeau.                Joris en ik gaven hem een cadeau.

de persoonsvorm (pv) vind je door:

• De zin vragend te maken. Het eerste woord is de persoonsvorm.                                                                                Hij mag geen kauwgom eten in de klas.   PV=   

• De zin in een andere tijd te zetten.  = tijdproef!  Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.                De jongen valt van zijn fiets.  PV= 

• De zin van het enkelvoud naar meervoud veranderen of andersom. = getalsproef!                                             Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.                                                                                                     Hij leert voor zijn toets.  PV =                                                             

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

Verdeel de zin in zinsdelen.

Doe dat zo:

zinsdeel / zinsdeel / zinsdeel /

Tussen ieder zinsdeel komt dus een schuine streep met een spatie ertussen.

Een zinsdeel is vaak te vervangen door (één woord) soms twee. Kijk mee naar het volgende voorbeeld.

Voorbeeld zindelen maken

Sanne en Maartje hebben dat cadeau op maandag aan Greetje gegeven.

1. Stap 1: pv = hebben
2. Stap 2: zinsdeel voor de pv = Sanne en Maartje 
3. Stap 3: maak zinsdelen
4. Stap 4: zet strepen tussen de zinsdelen (woorden die bij elkaar horen).

• Sanne en Maartje / hebben / dat cadeau / op maandag / aan Greetje / gegeven.
• Zij / hebben / dat /  toen / aan haar / gegeven.

Voorbeeld zindelen maken

Vorig jaar heb ik voor mijn vrienden een damtoernooi georganiseerd.

1. Stap 1: pv = heb
2. Stap 2: zinsdeel voor de pv = vorig jaar 
3. Stap 3: maak zinsdelen
4. Stap 4: zet strepen tussen de zinsdelen (woorden die bij elkaar horen).
5. Vorig jaar / heb / ik /voor mijn vrienden /een damtoernooi / georganiseerd.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Iedereen weet wat de persoonsvorm is.

1. Iedereen
2. Weet
3. Persoonsvorm
4. Is

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

'Hoe vind je ook alweer de persoonsvorm?'

1. Hoe
2. vind
3. je
4. ook

ik / wil / naar huis
Alles wat voor de pv kan staan, is een zinsdeel. Wat is zeker een zinsdeel?

1. ik
2. naar huis
3. wil
4. niets

De persoonsvorm is altijd....

1. een persoon
2. een werkwoord

Noteer de persoonsvorm.

Gisteren heeft zijn opa een vakantie geboekt.

Wat is een zinsdeel?

1. een stukje informatie
2. één woord
3. meerdere woorden
4. één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen

Wat is het onderwerp van een zin? Het onderwerp van een zin...

1. ... vertelt wat er in de zin gebeurt.
2. ... vertelt wanneer iets in een zin gebeurt.
3. ... vertelt wie/wat iets doet in de zin.
4. ... vertelt waar de zin over gaat.

Ik leer het onderwerp te vinden.

Wat is het onderwerp?

1. Ik
2. leer
3. het onderwerp
4. vinden

Wat is het onderwerp?
Als onderwerp kozen ze pooldieren.

1. Onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

Verdeel de zin in zinsdelen

Deze les heb ik met grammatica geoefend.

Benoem pv en ow

Deze les heb ik met grammatica geoefend.

uitleg, nakijken, maken:

Huiswerk: