2.1 De Griekse democratie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

2.1 Griekse democratie & 

2.2 Het Hellenisme             

2.1 Griekse democratie & 

2.2 Het Hellenisme             

600 - 300 v.C Hoogtepunt Griekse cultuur

330 - 30 v.C. Hellinisme

Leerdoelen (p. 71)

• De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadsstaat
• Aangeven naar welk verschijnsel in de geschiedenis het begrip 'hellenisme' verwijst 

Stadstaten

• ca. 700 verschillende stadstaten (poleis)
• Athene en Sparta waren het grootst
  
  
• Iedere stadstaat had een eigen bestuur en maakte  eigen wetten 
• Overeenkomsten:
  - In iedere polis spraken ze Grieks, vereerden ze dezelfde goden en bouwden ze op dezelfde manier tempels. 

Historicus A zegt: Griekenland was in de Oudheid geen eenheid.
Historicus B zegt: Griekenland was wel degelijk een eenheid.

Geef voor beide historici een argument om hun gelijk te bewijzen.

Politiek

Ons woord politiek is afgeleid van het begrip ‘polis’.

Politiek = De manier waarop een land of een stad besluiten neemt.

Monarchie

Aan het begin waren de meeste poleis een monarchie

Dit betekent dat een koning de macht heeft

Zijn macht wordt geërfd door zijn kinderen

Aristocratie

Na een tijd willen de rijke burgers ook wat te zeggen hebben

Zij hebben de wapens en zetten de koning aan de kant

Deze aristoi nemen dan met elkaar de beslissingen.

Aristocratie

Aristos (ἄριστος) = beste

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Aristocratie= de beste heersen

Tirannie

Soms lukt het een aristocraat om alle macht te krijgen

Vaak lukt dit met geweld

Hij wordt dan een tiran met alle macht voor zichzelf

Democratie

De gewone burgers willen meebeslissen over de polis

Iedere mannelijke burger van 18+ krijgt daarom stemrecht

Athene wordt zo een democratie

Democratie

Demos (δῆμος) = volk

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Democratie = het volk heerst

Aan de slag

Lees de tekst van paragraaf 2.1

Maak opdracht 5, 6, 7, 8

Extra: 9

Hoe verschilt de Atheense democratie met de Nederlandse?

Atheense democratie

Nederlandse democratie

Politici hebben de politiek als beroep

De burgers mogen zelf over wetten stemmen

Vrouwen mogen niet meedoen in de politiek

Politici hebben naast politiek nog een ander beroep

Vrouwen mogen wel meedoen in de politiek

Iedere 4 jaar komt een nieuwe regering

Iedere maand komt een nieuwe regering

De burgers kiezen wie over de wetten stemmen

Filosofen

Onderzoekers van allerlei aspecten van het bestaan:

- Natuurfilosofie: Hoe zit de wereld om ons heen in elkaar?

- Ethiek: Wat is goed en wat is kwaad?

- Politiek: Hoe kan een polis het beste bestuurd worden?

Griekse filosofen

Socrates , Plato, Aristoteles. 

• Wat is geluk? 
• Wat is de beste vorm van bestuur? (kritiek op de democratie)
• Wat is goed en wat is slecht? 

Ook nadenken over bestuur

Socrates en Plato waren tegen de democratie.

'Gewone mensen denken niet goed over hun beslissingen, laat politiek over aan wijze mannen.'

2.2 Het Hellenisme

Philippus II

• Koning van Macedonie verovert de Griekse stadstaten
• Mogelijk door verzwakking na Peloponnesische oorlogen tussen Athene en Sparte
• --> einde autonomie 

Alexander de Grote
r. 336 v. Chr. - 323 v. Chr.

• Doel: Perzische Rijk veroveren 
• Hij versloeg zijn tegenstander Darius III in  de veldslagen bij Issos (333 v. Chr.) en Gaugamela (331 v. Chr.)
• Sticht nieuwe steden in veroverde gebieden
  --> Alexandrië

Succes

Drie verklaringen voor succes van Alexander:

1. Karakter: doorzettingsvermogen, militair inzicht, zelfvertrouwen
2. Inspelen op lokale gewoontes
3. Streeft doelbewust naar een gemengde elite

Hellenisme

• Griekenland = Hellas
• Verspreiding van de Griekse cultuur
• Gebeurt zowel bedoeld als onbedoeld
• --> massa huwelijk in Susa

Gevolgen Hellenisme

• Politieke veranderingen:

Grieks werd de officiële taal, 

bestuursorganen geïntroduceerd (niet democratisch maar oligargisch!)

• Culturele veranderingen:
  Theater, kunst, religie, tempels
• Voorbeelden:
  
• Sarapis: Egyptische god met Griekse kenmerken
  
• Gandhara cultuur: Greco boeddhisme

Maak 2.2 vraag 10 en 11

Leerdoelen (p. 71)

• De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadsstaat
• Aangeven naar welk verschijnsel in de geschiedenis het begrip 'hellenisme' verwijst