les 6. Herhalen 4.2 en 4.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag

2 min - feitje van de dag

5 min - herhalen huiswerk 4.2 

15 min - nieuwe stof 4.3 

10 min - verder werken aan oefentoets 

20 min - samenwerkingsopdracht 

Herhalen

1. Leg uit dat centralisatie en uniformering het gevolg zijn van het falende feodale stelsel en de Honderdjarige Oorlog. 

2. Leg uit dat particularisme het andere uiterste van bovenstaande begrippen is en dat bij staatsvorming wrijving ontstaat tussen particularisme aan de ene kant en centralisatie en uniformering aan de andere kant. 

Leerdoelen

1. Na vandaag kan je uitleggen wat de investituurstrijd is

2. Na vandaag kan je uitleggen wat de tweezwaardenleer is 

KA #15

Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

Tweezwaardenleer

• Wereldlijke en geestelijke macht werkten samen en versterkten elkaar (vroege ME)
• Waar ligt het primaat? Keizer/koning of de paus...?

Investituur

• Investituur: een plechtige benoeming
• Om de macht te vergroten, benoemden keizers  en koningen in Europa vanaf de 10e eeuw bisschoppen als vazal
• Trouwer aan de keizer dan de paus en geen gevaar van erfzonen (vanwege het celibaat)

Machtsmiddelen

• Paus heeft excommunicatie ('in de ban doen')
• Keizers/koningen hebben (eventueel) vazallen

HOOFDROLSPELERS: 1. PAUS GREGORIUS VII

                                       2. KEIZER/KONING HENDRIKIV

Gregorius wilde een hervormings-beweging starten.

De paus als de eerste macht!

Gang naar Canossa

Keizer van het Heilige Roomse Rijk Hendrik IV

• Wankele machtsbasis: lokale/regionale adel sterk
• Bij excommunicatie wenden ze zich meteen af van keizer
• machtsstrijd was nog niet voorbij!

voorlopig einde investituurstrijd:

CONCORDAAT VAN WORMS (1122)

- paus kiest de bisschop (ring en mijter)

- daarna mag de keizer/koning de bisschop als leenman aanstellen (scepter)

Gezien als winst voor de paus

KA 16

De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten

OOSTERS SCHISMA (1054)

Ruzie tussen de patriarch van Constantinopel en de paus van Rome

- wie is de baas

- geloofskwesties 

Paus wil (weer) de hoogste baas in de kerk zijn

Contact tussen christenen en moslims

• Het contact is meestal vreedzaam: handel

• Dit verandert als de Seldjoeken, een Turks volk, Jeruzalem veroveren en de Heilige Grafkerk verwoesten 

Problemen in het Byzantijnse Rijk

• De keizer van het Byzantijnse Rijk voelt zich bedreigd.
• Seldjoeken hebben Jeruzalem in hun macht en zijn dichtbij zijn Rijk.
• De keizer vraagt de paus om hulp.

Een Heilige Oorlog

• In 1095 roept paus Urbanus II op tot een heilige oorlog, een kruistocht.
• Doel 1: Bevrijden van het Heilig Land Palestina van de moslims
• Doel 2: Terugdringen van de Turkse invallen in het Byzantijnse rijk
• (Doel 3: christendom verspreiden én het Byzantijnse rijk weer in zijn macht krijgen) 

Waarom zou je meevechten?

• de Heilige stad bevrijden.
• Hun zonden konden vergeven worden door de kruistocht (met een aflaat)
• Een avontuur waar je rijk van kon worden en grond innemen.
• Ridders kunnen eigen koninkrijken stichting

Jeruzalem heroverd

1099

• Jeruzalem wordt door de kruisridders heroverd op de moslims.
• In Jeruzalem slachtten de kruisvaarders de moslims af, bijzonder aangezien christenen, joden en moslims daar juist vreedzaam naast elkaar leven.

Gevolgen

• Ontstaan van Kruisvaardersstaten (zoals het Koninkrijk Jeruzalem)
  
• Toename handel in Europa (Italië) en het Midden-Oosten.
• Kennis over de Arabische cultuur en wetenschap (cijfers) in Europa neemt toe

Huiswerk

4.3: 1, 6, 7