4.3 De paus en de kruistochten

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

KA #15

Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

Tweezwaardenleer

• Wereldlijke en geestelijke macht werkten samen en versterkten elkaar (vroege ME)
• Waar ligt het primaat? Keizer/koning of de paus...?

Investituur

• Investituur: een plechtige benoeming
• Om de macht te vergroten, benoemden keizers  en koningen in Europa vanaf de 10e eeuw bisschoppen als vazal
• Trouwer aan de keizer dan de paus en geen gevaar van erfzonen (vanwege het celibaat)

Machtsmiddelen

• Paus heeft excommunicatie ('in de ban doen')
• Keizers/koningen hebben (eventueel) vazallen

HOOFDROLSPELERS: 1. PAUS GREGORIUS VII

                                       2. KEIZER/KONING HENDRIKIV

Gregorius wilde een hervormings-beweging starten.

De paus als de eerste macht!

Gang naar Canossa

Keizer van het Heilige Roomse Rijk Hendrik IV

• Wankele machtsbasis: lokale/regionale adel sterk
• Bij excommunicatie wenden ze zich meteen af van keizer
• machtsstrijd was nog niet voorbij!

voorlopig einde investituurstrijd:

CONCORDAAT VAN WORMS (1122)

- paus kiest de bisschop (ring en mijter)

- daarna mag de keizer/koning de bisschop als leenman aanstellen (scepter)

Gezien als winst voor de paus

KA 16

De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten

OOSTERS SCHISMA (1054)

Ruzie tussen de patriarch van Constantinopel en de paus van Rome

- wie is de baas

- geloofskwesties 

Paus wil (weer) de hoogste baas in de kerk zijn

Contact tussen christenen en moslims

• Het contact is meestal vreedzaam: handel

• Dit verandert als de Seldjoeken, een Turks volk, Jeruzalem veroveren en de Heilige Grafkerk verwoesten 

Problemen in het Byzantijnse Rijk

• De keizer van het Byzantijnse Rijk voelt zich bedreigd.
• Seldjoeken hebben Jeruzalem in hun macht en zijn dichtbij zijn Rijk.
• De keizer vraagt de paus om hulp.

Een Heilige Oorlog

• In 1095 roept paus Urbanus II op tot een heilige oorlog, een kruistocht.
• Doel 1: Bevrijden van het Heilig Land Palestina van de moslims
• Doel 2: Terugdringen van de Turkse invallen in het Byzantijnse rijk

Waarom zou je meevechten?

• de Heilige stad bevrijden.
• Hun zonden konden vergeven worden door de kruistocht, dus als straf.
• Een avontuur waar je rijk van kon worden en grond innemen.
• Ridders kunnen eigen koninkrijken stichting

Jeruzalem heroverd

1099

• Jeruzalem wordt door de kruisridders heroverd op de moslims.
• In Jeruzalem slachtten de kruisvaarders de moslims af, bijzonder aangezien christenen, joden en moslims daar juist vreedzaam naast elkaar leven.

Saladin vecht terug

• De Arabieren, die Jeruzalem ook als een Heilige stad zien, vechten terug.
• De bekendste strijd is die tussen Richard Leeuwenhart & Saladin.
• Maar ook bij andere steden en langs de route vindt veel geweld plaats.
• De eerste Kruistocht was nog enigszins succesvol, de latere (2e t/m de 9e) niet meer.

Gevolgen

• Ontstaan van Kruisvaardersstaten (zoals het Koninkrijk Jeruzalem)
  
• Toename handel in Europa (Italië) en het Midden-Oosten.
• Kennis over de Arabische cultuur en wetenschap (cijfers) in Europa neemt toe

Video

Fragment: Kingdom of Heaven (2005)

Aanval op Jeruzalem (1187)