Contextuele factoren en begrippen binnen de triagewijzer

• Triage
• MBO
• Studiejaar 1

Leerdoelen

• Aan het einde van de les weet de student wat contextuele factoren, risicofactoren en de alarmsignalen zijn.
• De student heeft kennis gemaakt met bepaalde begrippen uit de triage wijzer.

Context en alarmsignalen

Dit zijn factoren de de urgentie hoger of lager kunnen laten uitvallen.

Alarmsignalen

Risicogroepen

Contextuele factoren

Alarmsignalen

Alarmbellen waarmee je de urgentie verhoogd!

• tweede keer contact met de praktijk of huisartsenpost
• hevige pijn, angst of onrust
• snelle verslechtering van de conditie
• niet-pluisgevoel van de doktersassistent/triagist

Risicogroepen

Indien je te maken hebt met deze doelgroepen is dit ook een reden om de urgentie te verhogen.

• Jonger dan drie maanden
• Verminderde weerstand, zoals transplantatiepatiënten, en/of gebruik immuunsuppressie, chemotherapie
• Bepaalde chronische ziekten, zoals ziekte van Addison, diabetes, hartfalen en nierfalen

Contextuele factoren.

Hierbij kan de urgentie zowel opgeschaald als afgeschaald worden.

• duur van de klachten en het verloop

andere ziekten, medicijngebruik

• communicatieproblemen of onduidelijke hulpvraag
• geen mantelzorg
• ernstige ongerustheid
• inconsistent verhaal/verhaal klopt niet
• recente operatie of opname

Huiselijke geweld /kindermishandeling

Als het verhaal onduidelijk of onsamenhangend is, kan het nodig zijn de urgentie zodanig aan te passen dat de patiënt in ieder geval wordt gezien door een arts. Soms is het te moeilijk om een klacht via de telefoon te beoordelen en moet de patiënt (en de verzorgers) worden gezien; dat is de veiligste optie. Het kan zijn dat alleen zo huiselijk geweld of kindermishandeling in beeld komt.

Opdracht

Zoek de begrippen op in je triagewijzer en werk dit uit met de betekenis.

15 minuten

Begrippen

Hoogenergetisch trauma (HET)

Aanhoudend braken

Abnormale pols

ALTE

Anafylaxie

AVPU

Bloed ophoesten

Bloedbraken

Corpus Alienum

Dehydratie

Duizeligheid

Insult

Ischemie

Koortsstuip

Kortademigheid

Koude rilling

Kwijlen

Melaena

Menigeale prikkeling

Open fractuur

parameter afwijkend

petechiën

Rectaal bloedverlies

risicogroep

Quinckeoedeem

Stolling afwijkend

Stridor

Urineretentie

Vaginaal bloedverlies

Vegetatieve verschijnselen

Wegraking

Hoogenergetisch trauma (HET)

Hiermee word bedoeld dat er sprake is van letsel waarbij groot geweld (veel energie) op het lichaam is ingewerkt. De context bepaald of de HET acuut is of niet.

• Val van grote hoogte (2-3 maal lichaamslengte) 
• Ongeval met snelheid 45>km/u met autogordel
• Auto  contra voetganger 10>km/u.
• Ongeval fietser / motorrijder 30>km/u

Aanhoudend braken

het braken gaat door, meerdere keren per uur, ook met lege maag

Abnormale pols (vermoed)

Recent ontstaan afwijkend ritme of frequentie. Normale hartfrequentie bij volwassenen is 60-100 slagen per minuut

ALTE

Apparant

Life

Treatening

Event

plotseling en onverwacht optreden ogenschijnlijke levensbedreigende situatie situatie

(Bleek, slap en/of blauw)

Anafylaxie

een acute ernstige reactie waarbij er een belemmering van de ademhaling kan ontstaan of een te kort schietende bloedcirculatie met benauwdheid of slap worden tot gevolg. De oorzaak is meestal een allergie, maar soms is de oorzaak anders of onbekend.

AVPU

Alerte reactie

Verbale reactie op aanspreken

Prikkel (reactie op aanschudden)

Unresponsive (geen reactie)

Bloed ophoesten

dit onderscheid je in 3 categorieën

• Hevig (ophoesten puur bloed)
• Matig (ophoesten van slijm met bloed)
• Gering (enkele druppels bloed)

Bloedbraken

dit onderscheid je in 3 categorieën

Hevig (braken puur bloed)

Matig (brakenvan slijm met bloed)

Gering (enkele druppels bloed)

Corpus Alienum 

de Latijnse benaming voor een “vreemd lichaam”. Wanneer gesproken wordt over de ingestie van een corpus alienum, wordt daarmee het inslikken van een lichaamsvreemd voorwerp bedoeld.

Dehyd      Dehydratie

 Uitdroging is een tekort aan water in het lichaam. Kleine kinderen en oudere mensen hebben meer kans om uit te drogen. Te weinig drinken, koorts, overgeven, diarree en warm weer kunnen zorgen voor uitdroging.

• Droge slijmvliezen mond
•  Huilen zonder tranen
• Halve dag geen mictie

Bij kinderen

• Drinkt minder dan de helft van  normaal
• heeft al een halve dag geen natte luier of niet geplast.

Duizeligheid

Licht in het hoofd, draaierig, neiging om flauw te vallen of een stoornis van het evenwicht. Bij hevige duizeligheid kan iemand niet meer op zijn of haar benen staan.

Insult

Plotselinge bewusteloosheid gepaard gaan met trekkingen. vaak met tongbeet, schuim op de mond en urineverlies. Duurt enkele minuten. 

Fotofobie

Intolerantie voor licht waarbij iemand geen of weinig licht in zijn oog of ogen kan verdragen en dit zelfs als pijnlijk ervaart. Het gaat hierbij om acute fotofobie.

Heftige lokale allergische reactie

Een heftige lokale zwelling is groter dan 10 centimeter in doorsnede. Dit kan zijn bij een insectensteek, een beet en bij ernstige reacties op bijvoorbeeld haarverf.

Ischemie

onvoldoende bloedtoevoer, bijvoorbeeld door arteriële bloeding of vaatvernauwing. ledemaat kan opvallend bleek en of koud zijn. bij een acuut ontstaan kan dit veel pijn doen.

Koortsstuip

treed op tussen 6 maanden en 5 jaar. tijdens het oplopen van de  lichaamstemperatuur. Kindje schud oncontroleerbaar,  duurt meestal enkele minuten vervolgt door extreme sufheid

Kortademig

Een (te snelle) ademhaling die veel inspanning kost of het gevoel geeft te weinig lucht binnen te krijgen. Moeite met ademhalen. 

'Hevig': kan geen vijf woorden achtereen zeggen. Zit rechtop. Is doorgaans instabiele B en U1.

'Matig': milde tachypneu of gebruik van hulpademhalingsspieren. 'Gering':(gevoel van) lichte benauwdheid, geen gebruik van hulpademhalingsspieren. Bij kind: steunende, kreunende of piepende ademhaling betekent hevig kortademig.

Koude Rilling

Het onbedwingbaar rillen tijdens het stijgen van de lichaamstempratuur.

Kwijlen

Hiermee wordt bedoeld: kwijlen doordat de doorgang van de luchtweg te klein is, vaak in combinatie met (ernstige) dyspneu. Het gaat niet om kwijlen als gevolg van pijn.

Melaena

Plakkerige, teerachtige ontlasting. Vaak ziet de kleur van de ontlasting er dan uit als dat van teer of drop.

Meningeale prikkeling

Vanwege toenemend heftige pijn kan de patiënt de kin niet naar de borst bewegen. Bij baby leidt buigen van de beentjes vanuit de heupen (luier verschonen) tot huilen(luierpijn).

Oogontsteking

Let op: bij lensdragers groter risico op ernstig beloop! Zie contactadvies lenze

Open fractuur

Fractuurdelen staan in verbinding met de buitenlucht. hierbij kan je het bot naar buiten zien steken. 

Petechiën

zijn speldenkopgrote (0,5-1 mm), rode of paarse puntvormige huidbloedingen (puntbloedingen). Deze huidbloedingen worden veroorzaakt door een minieme, oppervlakkige bloeduitstorting.

Purpura

de onderhuidse bloedingen worden groter. Dit kan voorkomen in een later stadium van ernstig beloop. De petechiën kunnen dan samenvloeien tot grote onderhuidse bloedingen

Petechiën - en later purpura 

kunnen wijzen op een ernstige aandoening, zoals meningitis.

Er zijn ook onschuldige oorzaken van petechiën, bijvoorbeeld in het gezicht, zoals na ondersteboven hangen op een rekstok, flink braken, persen of hoesten.

Quinckeoedeem

Zwelling van huid en slijmvliezen ten gevolge van een allergische reactie.

Rectaal bloedverlies

Verlies van helderrood bloed via het rectum, al dan niet met buikklachten. 

'Hevig' is puur bloed (meer dan een kopje), ook zonder ontlasting. 'Gering' is enkele druppels bloed bij de ontlasting

Risicogroep

• Jonger dan drie maanden
• Verminderde weerstand, zoals transplantatiepatiënten, en/of gebruik immuunsuppressie, chemotherapie
• Bepaalde chronische ziekten, zoals ziekte van Addison, diabetes, hartfalen en nierfalen
• Zwangere vrouwen

Stolling afwijkend

Stollingsstoornis door ziekte of door gebruik van bloedverdunners met uitzondering van carbasalaat calcium (Ascal®), acetylsalicylzuur, clopidogrel (Plavix®, Grepid®) en ticagrelor (Brilique®).

Parameter afwijkend

Urgent, ook zonder klachten, bijvoorbeeld

•  RR > 220/120,
• kalium, 
• magnesium, 
• D-dimeer,
• natrium 
• calcium
• anemie.

Stridor

Acuut ontstane stridor (abnormaal hoorbare inspiratoire ademhaling) is een bedreigde A. Niet bedreigend is passend bij pseudokroep of langer bestaand/ niet acuut verergerd zoals bij astma of COPD.

Urineretentie

Volle blaas, aandrang maar niet in staat te plassen; is vaak zeer pijnlijk, leidt bij ouderen tot onrust.

Houd in dat je wel gevoel hebt van plassen, maar dat je niet kunt plassen.

Vaginaal bloedverlies

'Hevig': meer dan of gelijk aan een kopje bloedverlies (meer dan normale menstruatie) in een zeer korte tijd (5 minuten). Eventueel met grote stolsels (enkele cm groot) of een constante stroom van helderrood bloed. Bijv. één vol kraam- of maandverband in vijf minuten is hevig vaginaal bloedverlies. 

 'Matig' is minder dan een kopje bloedverlies (net zoveel als normale menstruatie) in korte tijd (20 minuten). Groter dan een 2-euro-muntstuk, bijvoorbeeld één vol kraam- of maandverband in 20 minuten, is matig vaginaal bloedverlies. 

Gering is af en toe druppelsgewijs of slijmerig bloedverlies. Kleiner dan een 2-euro-muntstuk.

Vegetatieve verschijnselen

• Misselijkheid
• transpireren
• klam 
• en/of het gevoel flauw te vallen.

Visusklachten / visusdaling

Gezichtsveldverlies, snel ontstane visusdaling of dubbelzien. Verdacht voor neurologisch probleem. Geldt niet voor herkenbare migraineklachten.

Wegraking

Een kortdurende bewusteloosheid die voorbij is en korter duurde dan 15 minuten, doorgaans hooguit 30 seconden.

zieke indruk kind

Naar het oordeel van de triagist! Hoe ziek is het kind? De duur van het ziek zijn zegt niets over de ernst.

Hoe doen we dat?

Ernstig ziek:

blauwe lippen, versnelde ademfrequentie, verminderd bewustzijn, niet reageren op omgeving, niet meer mobiel, verminderde/geen spierspanning, kreunende ademhaling, jengelend huilen en/of ontroostbaar huilen.

Ziek:

onvoldoende drinken, bleek, hangerig en/of gedraagt zich anders.

Zieke indruk volwassene

Naar het oordeel van de triagist! Hoe ziek is de patiënt? De duur van het ziek zijn zegt niets over de ernst.

Ernstig ziek:

versnelde ademfrequentie, verminderd bewustzijn en/of niet adequaat reageren

Ziek:

ADL-activiteiten (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen) niet zelfstandig kunnen uitvoeren

• Bestuderen/leren begrippenlijst
• Lezen: NHG triage wijzer Diabetes incl. achtergrondinformatie
• LE 9 doornemen, vragen opschrijven voor de volgende les