Verpleegproces Coping stijlen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Verpleegkundig proces 

Les 6 

Copingstijlen en de fasen van Elizabeth Kubler-Ross

Het lesdoel: ​

De student is in staat de copingstijlen en de fasen van Elizabeth Kubler-Ross te beschrijven.

De rol van de verpleegkundige bij aanpassing van de levensstijl 

Om een oudere zorgvrager te kunnen ondersteunen bij een verandering in zijn levensstijl is het belangrijk dat je signaleert:

• hoe de zorgvrager de verandering beoordeelt;​
• hoe hij omgaat met de problemen die hij daarbij ervaart en wat zijn copingstijl is.

Coping stijl

Coping is een begrip uit de psychologie, waarmee de manier waarop iemand met problemen en stress omgaat wordt bedoeld. Het betreft de omgang met alle soorten voortdurende stressoren.

Wat kunnen de stressoren zijn?

Wat zijn de 7 Coping stijlen:

Een veelgebruikte indeling is:​

Actief aanpakken en oplossen. ​

Verdoving zoeken. ​

Vermijding. ​

Sociale steun zoeken. ​

Machteloze passiviteit of depressief reactiepatroon. ​

Het uiten van je emoties. ​

Geruststellende gedachten.​

Ondersteunen

Als je een oudere zorgvrager ondersteunt bij het vinden van een nieuwe levensstijl, is respect het uitgangspunt.

Je respecteert de stress en de copingstijl van een oudere zorgvrager. Het is niet belangrijk wat je er zelf van vindt. ​

Het gaat erom dat je: 

• op een actieve manier naar de oudere zorgvrager luistert;​
  
• respect toont voor de keuzes die de zorgvrager gemaakt heeft in zijn leven;​
  
• met de zorgvrager meedenkt hoe hij met zijn beperkingen toch een leven kan leiden dat bij hem past; 
• de zorgvrager helpt bij de acceptatie van zijn situatie door met hem over zijn problemen of zorgen te praten en dat je een probleemoplossend gesprek voert;

• voorwaarden creëert waardoor de zorgvrager kan leven op een manier die het best bij hem past;​
• ervoor zorgdraagt dat de zorgvrager voldoende sociale steun krijgt van de omgeving; 
• zorgt dat de zorgvrager voldoende afleiding krijgt, passend bij zijn leefstijl.

De vijf fasen van Elisabeth Kübler-Ross

Alle zorgvragers doorlopen op hun eigen manier meestal dezelfde fasen om het naderend overlijden te kunnen accepteren. Deze fasen zijn voor het eerst beschreven door de psychiater Elisabeth Kübler-Ross. Zij onderscheidt vijf verschillende fasen.

Fasen van Elizabeth Kubler-Ross​

Fase 1​

Ontkenning en shock

Ontkenning: ‘Dit gebeurt niet bij mij’

• Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien.
• Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. 
• Het helpt om zelf te bepalen in welk tempo het verdriet wordt toegelaten. 
• We laten niet meer binnen dan we aankunnen. Sommige mensen blijven echter ‘opgesloten zitten’ in deze fase.

Fase 2​

Boosheid en woede

Boosheid ‘Waarom met mij’

• Langzaam dringt het tot de zorgvrager door dat hij degene is die binnen afzienbare tijd zal overlijden. Dit maakt de zorgvrager woedend. 
• De zorgvrager is boos op de hele wereld en iedereen om hem heen. 
• Zorgvragers kunnen tijdens deze fase met verbale en lichamelijke agressie reageren. 
• Soms is de woede ook op zichzelf gericht en merkt de omgeving er weinig van.
  

Fase 3​

Onderhandelen

Onderhandelen ‘ik beloof'

• Dit is de onderhandelingsfase. Men denkt bijvoorbeeld; als ik vanaf nu heel aardig ben voor iedereen dan kan ik mijn kinderen nog wel zien opgroeien. 
• Vaak is de hoop (op herstel) een grote drijfveer.

Fase 4​

Verdriet, somberheid of depressie

 Verdriet en depressie: ‘Ik geef het op’

• Wanneer de realiteit geaccepteerd wordt komen gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid naar boven.
• Vaak dienen verliezen uit het verleden zich weer aan. 
• De rouwende is bijna niet meer te bereiken. Men kan behoefte hebben aan het steeds weer uiten van het verdriet.
• Op de bodem van het verdriet lift vaak woede. Onderdrukte woede is vaak de oorzaak van een depressie.

Fase 5​

Acceptatie en aanvaarding

Aanvaarding: ‘Ik ga verder met mijn leven’

• Als iemand voldoende tijd en vaak ook enige hulp heeft gehad om door de genoemde fasen te gaan, begint men de realiteit te accepteren. 
• Er komt berusting en men kan loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als vergeten. 
• Het is het verlies in het rouwproces een plaats geven en verder gaan.

fasen van Elizabeth Kubler-Ross​

De vijf fasen hoeven niet in een bepaalde volgorde doorlopen te worden. 

Bij iedere zorgvrager die levensbedreigend ziek is, zijn over het algemeen de vijf fasen te onderscheiden in de hele palliatieve fase. 

Een zorgvrager blijft tussen alle vijf fasen heen en weer switchen.

Iedere zorgvrager doorloopt op zijn eigen unieke wijze deze fasen en kan altijd weer terugkeren naar een fase die op het oog al afgesloten

Is het les doel behaald?
De student is in staat de copingstijlen en de fasen van Elizabeth Kubler-Ross te beschrijven.

1. Ja
2. Nee