Hoofdstuk 8 Mictie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Helpende plus

Hoofdstuk 8 Mictie

Planning

Vorige les?

Voorkennis mictie?

Lesdoelen

Handelingen

Theorie uitleg

Terugkoppeling leerdoelen

Evaluatie en afronding

Huiswerk en vooruitblik volgende les

Terugblik vorige les

Wie kan uitleggen welke verschillende wonden er zijn?

Wat is het belang van een wondbehandelingsplan?

Voorkennis

Wie kan mij vertellen wat mictie betekend?

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

kun je uitleggen hoe het urinewegstelsel werkt.

kun je de volgende begrippen uitleggen: incontinentie, aandoeningen van het urinewegstelsel, katheters en urineopvangzak.

Handelingen bij mictie:

• Verwisselen van externe katheter (condoomkatheter/uritip)
• Katheterzak/urineopvangzak legen
  
• Katheterzak/urineopvangzak verwisselen
  
• Doorkoppelen urineopvangzak
  
• Gezonde huid hygiënisch verzorgen rond urethrale verblijfskatheter of suprapubisch katheter
  

welke organen zijn betrokken bij het maken en lozen van urine?

Urinewegstelsel

• Bestaat uit 2 nieren, 2 urineleiders, blaas en een plasbuis.
• Een nier heeft de vorm van een boon, 4x7 cm groot
• Bovenop de nieren zitten de bijnieren (maken hormonen)
• In de nier bevinden het nierbekken.
• Het bloed wordt in de nier gefilterd en komt via de  nierbekken>urinebuis (ureter)>  blaas> plasbuis (urethra) naar buiten.

Urinewegstelsel

functies van de nieren

• Zuiveren van bloed
• Vocht- en zoutbalans regelen
• Bloeddruk regelen
• Aanmaak van hormonen

Blaas

• Rekt uit als er urine in komt
• Er past ongeveer 1,5 liter urine in 
• Bij 0,2 liter voel je aandrang
• Via de plasbuis gaat de urine naar buiten
• Plasbuis mannen 20-25 cm
• Plasbuis vrouwen 3-5 cm

Waarom heeft een vrouw meer kans op een blaasontsteking dan een man?

Incontinentie 

Moeite met/geen controle over:

-urine

-ontlasting

-beide

Kan op alle leeftijden voorkomen

Het kan o.a komen door:

-ziekte of zwangerschap komen

-aangeboren zijn

verschillende soorten:

1) Urge-incontinentie: je voelt aandrang en moet meteen 

plassen. De blaasspier is te actief.

  

2) Stressincontinentie: lichamelijke druk in de buikholte. Tijdens lachen, niezen en hoesten verlies je druppeltjes urine. Het bekkenbodemspier is verslapt.

3) Overloopincontinentie: de blaas zit zo vol dat je druppeltjes verliest.

4) Reflexincontinentie: als gevolg van afwijkingen in het zenuwstelsel. De reflexen worden verkeerd aangestuurd, bv. bij CVA, dwarslaesie of Parkinson.

5) Volledige incontinentie: geen controle over blaas- en darmfunctie. Oorzaken: stoornissen in de hersenen/ dementie. 

(a) Urgency-incontinentie (blaaswandprobleem); (b) overloopincontinentie (obstructieprobleem); (c) stressincontinentie (afsluitprobleem)

Opdracht in tweetallen

Bespreek en werk uit op papier: 

Wat herken je op je stage?

Wat voor materiaal gebruik je op je stage?

Wat is je rol als helpende bij incontinentie?

aandoeningen urinewegstelsel

1. Blaasontsteking.
2.  Onvoldoende bloedaanvoer naar de nier (bv door kalkafzetting in de aderen).
3.  Onvoldoende afvoer van urine: door bijvoorbeeld verstoppingen, door afvoerbelemmeringen, blaasstenen en nierstenen of door een vergrote prostaat bij de man.

Aandoeningen urinewegstelsel

1. Ziekten aan het nierweefsel
2.  Kanker aan de nier of blaas
3. Anatomische afwijkingen

hoefijzernier

Katheter

Is een dun slangetje dat via de plasbuis in de blaas zit.

Er zijn 2 hoofdgroepen:

• Externe katheter
• Interne katheter

Externe katheter

• Ook wel condoomkatheter genoemd.
• Voor mannen met matige tot zware incontinentie.

Interne katheter

• Ook wel blaaskatheter genoemd.
• Een slang gaat in de blaas en de urine wordt in een opvangzak opgevangen.
• Gebruik kan bij mannen als bij vrouwen.

Wanneer wordt deze gebruikt?

Interne katheter

Er zijn hiervan twee soorten:

• Eenmalige katheter: eenmalig ingebracht en dan verwijderd. Wordt gebruikt om de blaas snel te legen.
• Verblijfskatheter: blijft in de blaas en wordt ook wel ballonkatheter genoemd.

Er zijn twee manieren om een verblijfskatheter in te brengen:

•  De katheter wordt via de urinebuis in de blaas in gebracht.

• De katheter wordt via een incisie in de buikwand boven het schaambeen in de blaas ingebracht. Dit wordt een suprapubische katheter genoemd.

SP-katheter

Katheter

Katheteriseren is een voorbehouden handeling. 

 Dit mag  alleen uitgevoerd worden door een bevoegd en bekwaam persoon zoals genoemd in de wet BIG (niveau 3 of 4), en uitsluitend in opdracht van een arts. 

Het verwisselen van een condoomkatheter bij de man mag door jou als helpende plus uitgevoerd worden. Maar ook dan alleen als je bekwaam bent in deze handeling.

Complicaties bij een katheter

• Urineweginfectie
• Blaaskrampen
• Lekkage van urine langs de katheter
• Verstopping in de katheter
• Bloed in de urine
• Lekke ballon

          Advies: veel drinken: 1,5 liter

Je verzorgt een client met een verblijfskatheter. Temperatuur= 39 graden, en de client heeft pijn. Wat doe jij?

Urineopvangzak

Beenzak en bedopvangzak

urineopvangzak

Met kraan: open systeem

Katheterventiel (flip flo)

• Er wordt geen zak aangesloten, de blaas wordt geleegd door het ventiel open te zetten. 

• De cliënt kan zelf regelmatig zijn blaas legen door het ventiel open te zetten. Dit zorgt voor meer bewegingsvrijheid voor de cliënt. 
• Door het gebruik van het ventiel wordt blaasfunctie, -capaciteit en –tonus (spierspanning) behouden.

Urineopvangzak legen en verwisselen

• Werk zo schoon/hygiënisch mogelijk!  Reden?
• Wat zijn de regels op de afdeling?
• Leeg de opvangzak op tijd (niet helemaal vol).
• Vervang de zak 1x per week, raak het bevestigingsstukje niet aan.
• Volle zak legen in toilet, zak in de afvalbak
• Open systeem nooit hergebruiken!

Urineopvangzak legen en verwisselen

Gebruik handschoenen!!

Zorg dat de aftapkraan dicht is

Controleer de urine altijd op:

kleur (lichtgeel), helderheid, geur, samenstelling, schuimen.

Bijzonderheden? Doorgeven aan collega.

Wat rapporteer je?

PUBS

Opvangzak bevestigen

De zak hangt lager dan de blaas, waarom???

Bedlegerige cliënt: opvangzak hoog genoeg boven de vloer (ook bij bed op de laagste stand), gebruik een bedbeugel, katheter mag niet verschuiven, slang mag niet knikken, fixeer de slang in een S-bocht en koppelstuk niet tegen de huid bevestigen.

Wat is geen functie van de nieren?

1. Temperatuur regelen
2. Zuiveren van bloed
3. Vocht- en zoutbalans regelen
4. Aanmaak van hormonen

Wat is nummer 1?

1. Urinebuis
2. Nier
3. Blaas
4. Urineleider

Wat is nummer 3?

Noem een soort incontinentie

Welke aandoeningen aan het urinewegstelsel ken je?

Een condoomkatheter is een externe katheter

juist

onjuist

waarom moet een katheteropvangzak lager dan de blaas hangen?

Wat is een suprapubisch katheter?

Evaluatie

Wie kan mij kort uitleggen hoe het urinewegstelsel werkt. 

Nu kunnen jullie de volgende begrippen uitleggen: incontinentie?

welke aandoeningen van het urinewegstelsel?

soorten katheters? 

urineopvangzak?

Afronding

Huiswerk: 

Lees en maak de opdrachten van hoofdstuk 8 mictie

Volgende les hoofdstuk 9 rouw en ziekte kanker.

Lees ter voorbereiding hoofdstuk 9 door.

Hoe vond je de les?

😒🙁😐🙂😃