1.5 IJsselmeergebied en Zuidwestelijke Delta

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.5 IJsselmeergebied en de zuidwestelijke delta

Domein Leefomgeving

Hoofdstuk 1

4 HAVO

Lesdoel

• uitleggen hoe afsluitbare waterkeringen en bergingsgebieden er bij hoog water voor kunnen zorgen dat overstromingsrisico’s beperkt worden.
• verklaren dat de grootste overstromingsrisico’s ontstaan bij een combinatie van springtij, noordwesterstorm en piekafvoeren van de rivieren.
• beredeneren waarom bij (noord)westerstorm het overstromingsrisico in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta toeneemt.
• verklaren dat door de zeespiegelstijging het spuien op zee steeds moeilijker wordt.

Zoek de verschillen

Zuiderzee

Inpolder plan Cornelis Lely:
Meer landbouwgrond i.v.m. voedsel te korten (WO1) en veiligheid

Plaats de gebeurtenissen op chronologische volgorde

1886

1914

1916

1920

1932

Plan Lely

WO 1

Waters
noodramp

Start
bouw
afsluitdijk

Afsluitdijk klaar

Zoetwater

- Belangrijk als zoetwatervoorraad.

- Grootste zoetwateropslag in Nederland.
- Met klimaatverandering gaat het IJsselmeer dus steeds een belangrijkere rol spelen.

Het IJsselmeergebied nu

Zuidwestelijke delta

De Zuidwestelijke Delta bestaat uit:

Zeeland

Zuid-Hollandse eilanden

het westelijk deel van Noord-Brabant

 in dit gebied door.

Vroeger was dit gebied een trechter-vormige riviermonding, 

een estuarium

nu door dammen zoete en brakke meren

In 1953 braken als gevolg van een extreem hoge waterstand de dijken

Als gevolg van deze waters-noodramp werd het Deltaplan uitgevoerd, waarbij bijna alle zeearmen werden afgesloten met

waterkeringen.

Alleen de Westerschelde is niet afgesloten van de zee, waarom niet?

Omdat daar het scheep-vaartverkeer van de haven van Antwerpen doorheen moet.

Stuw bij Driel

Sluizen afsluitdijk

Haringvliet sluizen

1953

- De afsluitingsplannen der Tussenwateren verscheen

29 januari 1953.

- Drie dagen later, op 1 februari 1953, de watersnood.

nos.nl

IJsselmeergebied en Zuidwestelijke Delta

Blijft kwetsbaar gebied door klimaatverandering en bodemdaling. 

Grootste gevaar bij combinatie springtij, noordwesterstorm en piekafvoer. 

Springtij is de periode van het getij waarin het verschil tussen hoog- en laagwater het grootst is. Niet alleen het hoogwater is dan hoger dan gemiddeld, het laagwater is dan ook lager dan gemiddeld.

Springtij treedt eens in de ongeveer 15 dagen op en volgt gemiddeld ruim twee etmalen op het moment dat de getijkrachten van de maan en die van de zon dezelfde richting hebben en elkaar maximaal versterken. Dat laatste is het geval wanneer zon, maan en aarde in een rechte lijn staan, dus tijdens nieuwe maan en volle maan. 

Een noordwesterstorm is extra gevaarlijk in Vlaanderen, Nederland en Noord-Duitsland omdat daardoor het water in de Noordzee wordt opgestuwd.

Klimaatverandering 

zorgt voor een absolute zeespiegelstijging, waardoor rivieren hun water minder goed kunnen lozen op zee. 

Dit wordt versterkt door de effecten van het getij en het weer:

bij springtij staat het zeewater extra hoog;

bij noordwesterstorm wordt zeewater verder opgestuwd in de riviermonden;

bij zware neerslag in het stroomgebied (en eventueel smeltwater) ontstaat er een piekafvoer.

Wat zorgt voor een verhoogd overstromingsrisico volgens bron 24?

1. Toename van de zeewatertemperatuur
2. Versteviging van de dijken
3. Relatieve zeespiegelstijging door bodemdaling
4. Vermindering van de neerslaghoeveelheid

Wat is de reden dat de Westerschelde niet is afgesloten van de zee?

1. Vermindering van de zoutwaterindringing
2. Scheepvaartverkeer van de haven van Antwerpen
3. Bevordering van de natuurlijke vismigratie
4. Bescherming van de kustlijn

Hoe wordt het water uit het IJsselmeer geloosd op de Waddenzee?

1. Met behulp van een gigantische waterpomp
2. Via de spuisluizen bij Den Oever
3. Met een speciaal ontworpen aquaduct
4. Door middel van een onderzeese pijpleiding

Welke rivier voedt voornamelijk het IJsselmeer?

1. De Schelde
2. De Rijn
3. De Maas
4. De IJssel

Wat was de reden voor de aanleg van de Afsluitdijk en de Deltawerken?

1. Creëren van nieuwe recreatiegebieden
2. Bevordering van de natuurlijke vismigratie
3. Verbetering van de scheepvaartroutes
4. Bescherming tegen overstromingen en extra landbouwgrond

Heb je nog vragen over §5?

Aan de slag

Maak  paragraaf 1.5