1.5 Overstromingsrisico's in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§1.5 Overstromingsrisico’s in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta

1.5 Overstromingsrisico's in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta

Lesdoelen

• overstromingsrisico’s en het rivierbeleid van de overheid vanuit verschillende dimensies (veiligheid, economie en natuur) analyseren;
  
• uitleggen dat door de zeespiegelstijging het spuien op zee steeds moeilijker wordt;
  
• uitleggen hoe afsluitbare waterkeringen en bergingsgebieden er bij hoog water voor kunnen zorgen dat overstromingsrisico’s beperkt worden;
  
• verklaren dat de overstromingsrisico’s in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta toenemen bij een combinatie van springtij, noordwesterstorm en piekafvoeren van de rivieren.
  

Waterveiligheid

De economische waarde en het aantal inwoners achter de dijken en duinen is sterk toegenomen: de gevolgen van een eventuele overstroming worden steeds groter.

Veiligheidsniveau bepalen -> maar veiligheid is nooit 100%!

 

Waterveiligheid

Dijkringen

Overstromingsgevoelig NL

Overstromingsgevoelig NL is opgedeeld in dijkringen

Ben jij overstromingsbewust?

Dat zijn gebieden die worden beschermd tegen water uit de grote rivieren, de grote meren en de zee.

Dijkring 14 

Wat te doen?

 Overstromingsrisico’s in het IJsselmeergebied 

IJsselmeergebied

Spuien

Bij eb worden de spuisluizen in de Afsluitdijk opgezet -> Waddenzee

Dit wordt steeds moeilijker, waarom?

Bij eb worden de spuisluizen in de Afsluitdijk opengezet, waardoor het water de Waddenzee in kan stromen.Waardoor wordt dit steeds moeilijker en zijn extra pompen op de Afsluitdijk nodig?

De klimaatverandering zorgt voor een zeespiegelstijging.

 Overstromingsrisico’s in de Zuidwestelijke Delta

De zuidwestelijke delta

Vroeger een estuarium

1953 

De Zuidwestelijke Delta bestaat uit:

Zeeland

Zuid-Hollandse eilanden

het westelijk deel van Noord-Brabant

Vroeger was dit gebied een trechter-vormige riviermonding, een

estuarium

In 1953 braken als gevolg van een extreem hoge waterstand de dijken in dit gebied door.

Omdat daar het scheep-vaartverkeer van de haven van Antwerpen doorheen moet.

Aan de slag

Alle opdrachten 1.5

Klaar met 1 t/m 4? -> Controleer het!

Oorzaken?

Smelten landijs/gletsjes

Zeewater wordt warmer en zet daardoor uit.

Oorzaken?

Nederland zakt geologisch

Nauwelijks overstroming door dijken (geen sedimentatie in polders)

Inklinken (in elkaar zakken) van klei door verlaging grondwaterspiegel

Oxidatie (en daardoor inklinken) van veen door verlagen grondwaterspiegel.

Gevaar 1: zee

Gevaar 2: de rivier

Gevaar 3: neerslag

Kijkvragen

1. Welke grondsoort daalt in Nederland?
   
   
2. Waardoor daalt de bodem in West-NL?
   
   
3. Waardoor daalt de bodem in Noord-NL?

Inklinken!

Wat kan zorgen voor een sterke storm?

Drie mogelijkheden:

1.Noordwesterwind

2. Springtij

3. Veel neerslag

Verhoogd overstromingsgevaar 2/2

De effecten van het getij en het weer:

• Bij springtij staat het zeewater extra hoog;
  
• Bij noordwesterstorm wordt zeewater verder opgestuwd in de riviermonden;
  
• Bij zware neerslag in het stroomgebied (en eventueel smeltwater) ontstaat er een piekafvoer.
  

Aan de slag

Alle opdrachten (7 minuten)

Lesdoelencheck-> quiz

SE vragen

1 (2 punten) 

Door klimaatverandering stijgt de zeespiegel. Mede daarom heeft men besloten om het waterpeil in het IJsselmeer te verhogen.

Leg uit waarom peilverhoging noodzakelijk is.

2 (2 punten)

Gebruik bron 5 en de atlas.

Leg uit op welke manier een hoge piekafvoer in de Rijn en een noordwesterstorm op het IJsselmeer zorgen voor overstromingsrisico’s in het IJsselmeergebied. Je antwoord moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

De monding van de rivier de IJssel

Antwoorden

1 (2 punten)

Peilverhoging is noodzakelijk omdat anders het water uit het IJsselmeer niet meer op natuurlijke wijze op de Waddenzee gespuid kan worden.

2 (2 punten)

Een juist antwoord bestaat uit de volgende onderdelen:

- Door de noordwestenwind wordt het water op het IJsselmeer en het Ketelmeer opgestuwd (oorzaak, 1 punt).

- Hierdoor kan de IJssel niet goed afwateren op het IJsselmeer en stijgt het waterpeil op de IJssel (gevolg, 1 punt).

3 (2 punten) 

Gebruik nogmaals bron 5. Bij Kampen is de zogenoemde bypass het Reevediep aangelegd.

Leg uit hoe deze bypass werkt. 

Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

4 (2 punten)

 Gebruik bron 5. Bij Kampen is gekozen voor verdieping van het zomerbed.

Waarom is juist bij Kampen voor deze maatregel gekozen en niet voor één van de andere maatregelen uit bron 5?

3(2 punten)

Een juist antwoord bestaat uit de volgende onderdelen:

- Bij een te hoge waterstand in de IJssel stroomt het water via de bypass naar het Ketelmeer (oorzaak, 1 punt).

- Hierdoor daalt het rivierwater in de IJssel (gevolg, 1 punt).

4 (2 punten)

Bij Kampen ligt de rivier ingeklemd tussen de bebouwing en is er nauwelijks ruimte voor andere maatregelen, zoals dijkverlegging of het verlagen van de uiterwaarden.

Een dijkring is

1. een aantal dijken die samen een cirkel vormen
2. een beheerder van dijken in dienst van het waterschap
3. een gebied dat beschermd wordt door primaire waterkeringen of door hoge gronden
4. een gebied dat langs de duinen ligt en Nederland beschermt

Een primaire waterkering is een

1. duin, dijk of dam die zich bij een dijkring bevindt
2. duin, dijk of dam die mensen beschermt tegen buitenwater
3. een bescherming van hard materiaal
4. een bescherming aangelegd als onderdeel v/h Deltaplan

Wat is het voordeel van dijkringen?

1. Je hoeft daardoor niet meer te letten op de waterveiligheid
2. Als de ene dijkring zou overstromen, gaat niet gelijk de andere dijkring overstromen
3. Je kan water van dijkring naar dijkring sturen
4. Je hoeft minder dijken aan te leggen

De veiligheidsnorm van een dijkring wordt gebaseerd op drie dingen. Welke hoort er niet bij?

1. Aantal mensen dat er woont
2. Hoeveel dijken er zijn
3. Economische waarde van een gebied
4. Hoogte van het water bij een overstroming

Welke dijkring is het belangrijkste voor Nederland, maar ook het meest kwetsbaar?

1. Dijkring 14 Randstad
2. Dijkring 6 Friesland
3. Dijkring 14 in Utrecht
4. Dijkring 15 bij Rotterdam

Hoe heette het IJsselmeer voordat deze het IJsselmeer werd?

1. De Noordelijke Binnenzee
2. Het Zuidermeer
3. De Zuiderzee
4. De Zuidelijke Waddenzee

Waarom zijn met name het IJsselmeer en de Zuidwestelijke Delta kwetsbaarder?

1. Omdat hier veel bodemdaling is
2. Omdat hier de rivieren uitmonden
3. Omdat hier veel verzilting plaatsvindt
4. Omdat hier heel veel mensen wonen

Waarom is het IJsselmeer essentieel voor de Nederlandse bevolking?

1. Er wordt op grote schaal vis uit dit meer gehaald
2. Het IJsselmeer zorgt voor recreatie mogelijkheden en toerisme
3. Het IJsselmeer is een grote zoetwater buffer voor tijden van droogte
4. Door het IJsselmeer kon Flevoland worden aangelegd

Welk modern wereldwonder werd aangelegd na aan watersnoodramp in de Zuidwestelijke Delta?

1. De Maeslandtkering
2. De afsluitdam van Zeeland
3. De deltawerken
4. De Nederlandse Rijn stuw

Aan de slag

1.5 af