Hoofdgedachte en onderwerp Talent 1.2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Leesvaardigheid

Dat we tijdens internetgebruik steeds minder informatie opnemen, komt allemaal doordat we bij het internetten continu beslissingen moeten nemen over de vraag of we een link wel of niet zullen aanklikken. De hersenen schakelen daardoor om de zoveel seconden tussen de opties 'beslissen' en 'lezen'. Het gevolg is een brein dat overbelast raakt. Dat leidt ertoe dat we minder informatie opslaan en we ook minder goed snappen wat we lezen.

(- het begin van een artikel over woordspelingen)

Een Nederlands echtpaar verbleef in de zomer van 1998 in een hotel in het Zeeuwse Cadzand. Ze fietsten enkele keren naar de Belgische badplaats Knokke. Dat verleidde de vrouw van de hotelreceptie op een dag tot de opmerking: "U houdt nogal van Knokke, he?", waarop de man van het echtpaar zei: "Dat is logisch in ons geval, want wij komen zoals u weet uit de Gooi- en Vechtstreek."

Voor de vijfentwintigste keer zijn vannacht de lg Nobelprijzen uitgereikt, de alternatieve Nobelprijzen voor onderzoek dat je eerst aan het lachen maakt en daarna aan het denken zet. De lg Nobelprijzen zijn een ludieke variant op de eerbiedwaardige Nobelprijzen, die jaarlijks worden toegekend voor belangrijk wetenschappelijk onderzoek.

Verklaring

Aanleiding

Anekdote

Vraagstelling

Constatering

Voorbeeld

Hoofdgedachte

• Wat wil de schrijver bereiken of duidelijk maken met de tekst?
  
• De hoofdgedachte van de tekst is in één zin samengevat waar de tekst over gaat. 
• Meestal staat de hoofdgedachte in de inleiding of in het slot van de tekst. 
• De hoofdgedachte is nooit een vraag.

Onderwerp

• Het onderwerp van een tekst vind je door te letten op: 
  

• de kop 
  
• de eerste zin of de eerste alinea 
  
• een illustratie bij de tekst 
  
• het onderwerp schrijven we altijd op in één of enkele woorden.

Wat is de juiste vorm van het onderwerp?

1. Een volledige zin
2. Eén of een paar woorden
3. Een werkwoord
4. Slechts één woord

Je hebt net een tekstje gelezen. Wat is daarin de hoofdgedachte?

1. Een aantal derdejaars vmbo-leerlingen van het Carmel College Salland is van start gegaan met het project Xperience.
2. Bij het project gaat het om 'grenzen verleggen'.
3. Twee groepen vertrokken naar het buitenland.
4. Eén groep gaat in de eigen omgeving aan de slag.

Dus het onderwerp van een tekst is waar de tekst over gaat en de hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver van die tekst de lezer duidelijk probeert te maken.

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de eerste alinea of in het slot van een tekst. 
  

• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 
  

• Let op! Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben.

Van onderwerp naar hoofdgedachte

Iedere tekst heeft een onderwerp. Het onderwerp beschrijft in een woord of in enkele woorden waar een tekst over gaat.

Van onderwerp naar hoofdgedachte

Iedere tekst heeft een onderwerp. Het onderwerp beschrijft in een woord of in enkele woorden waar een tekst over gaat.

De hoofdgedachte van een tekst is de belangrijkste uitspraak van de schrijver over het onderwerp.

Van onderwerp naar hoofdgedachte

De informatie die je nodig hebt, vind je in de titel, de inleiding, het slot en de kernzinnen.

Moet je de hoofdgedachte formuleren? Schrijf dan zelf een zin waarin je het onderwerp noemt + wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Tekstdoelen en hoofdgedachte

Het tekstdoel bepaalt hoe de hoofdgedachte geformuleerd wordt.

Informatieve teksten

• Nieuwsberichten willen zo objectief mogelijk informatie overbrengen. 
• Hoofdgedachte staat in de titel verwerkt. 

Activerende teksten

• Willen dat de lezer iets doet.
• Hoofdgedachte is het centrale statement van de tekst en hetgene dat de lezer moet gaan doen. 

Overtuigende teksten

• Je overtuigt iemand van je standpunt.
• Standpunt is hoofdgedachte

Amuserende teksten

• Hoofdgedachte vaak moeilijk te achterhalen!
• Méér dan één?
• Vergelijkbaar met moraal.

Alineaopbouw

Een goede alinea bestaat uit een een kernzin en uit een uitwerking van de kernzin in de overige zinnen. De kernzin bevat de belangrijkste informatie.

De kernzin vind je meestal aan het begin van een Alinea.

Welke zin is de kernzin van deze alinea?

1. De eerste zin
2. De laatste zin
3. De tweede zin
4. De alinea heeft geen kernzin

Welke bewering klopt niet?

1. Een hoofdgedachte is de hele tekst in één zin.
2. Een hoofdgedachte is nooit een vraag.
3. Een hoofdgedachte is de centrale vraag van de tekst.
4. Een hoofdgedachte verwijst ook naar het onderwerp.

Welk punt denk jij dat Arjen met deze video probeert te maken?