1.4 organellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 1.4 organellen  

Lesdoelen

• Ik kan een cel beschrijven als zelfstandig functionerende biologische eenheid
• Ik kan beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt
•  Ik kan de bouw en functie van het cytoskelet en het celmembraan beschrijven
• Ik kan de verschillende celorganellen en hun functies beschrijven

Celorganellen

Deel van een cel dat naar bouw en functie is te onderscheiden

1. Celkern

2. Endoplasmatisch reticulum

3. Ribosomen

4. Golgisysteem

5. Mitochondriën

6. Chloroplasten

Celkern

In het kernplasma ligt het DNA, zorgt voor de zelfregulatie binnen de cel

DNA ligt opgerold in de vorm van chromosomen

Kernlichaampje: 

Vormt ribosomen

Kernporiën:

Maakt transport naar cytoplasma mogelijk

Endoplasmatisch reticulum

Ligt om de celkern heen

Bestaat uit lagen membranen

Ruw ER: 

Bevat ribosomen (maken eiwitten)

Glad ER: 

Bevat geen ribosomen

Endoplasmatisch reticulum

Functie: Plek voor het maken van eiwitten en transport naar het golgi systeem

De membranen vormen blaasjes. Kleine stukjes kunnen zich afsnoeren, exocytose,  en zich verplaatsen door het cytoplasma

Golgisysteem

Afmaken eiwitten, tot de definitieve vorm.

Afsnoeren van de eiwitblaasjes is exocytose.

Doorsturen voor secretie. 

Maken van lysosomen.

Lysosomen

Lysosomen zijn bepaalde blaasjes van het golgi-systeem

Lysosomen bevatten enzymen die grote moleculen zoals vetten en koolhydraten kunnen afbreken (en ook bacteriën en virussen)

Lysosomen

Soms lekken lysosomen, hierdoor sterft een groot gedeelte van de cel inhoud

Als een cel moet worden vernietigd, dan knappen de lysosomen open. Dit proces heet apoptose                             (= geprogrammeerde zelfdoding)

Maken voor nu

Opgaven 33, 35, 36 en 37

Mitochondriën

Dubbel membraan

Verbranden van voedingsstoffen naar ATP, mbv enzymen.

ATP kan naar het cytoplasma
ATP = molecuul met erin opgeslagen energie

Celmembraan

Celmembraan

Celmembraan

Transporteiwit

Fosfolipiden

Receptoren

Celmembraan

Het celmembraan is semipermeabel: 

sommige stoffen kunnen er wel doorheen en andere niet.

 

Een wortel is oranje. De delen die boven de grond uitkomen zijn groen. Hierbij gaat de ene soort korrel (A) over in een andere soort korrel (B). Welke korrel is A en welke is B?

1. A: Chromoplast B: Leukoplast
2. A: Leukoplast B: Chloroplast
3. A: Chloroplast B: Chromoplast
4. A: Chromoplast B: Chloroplast

Met welk instrument bekijk je cellen (op school)?

1. Elektronenmicroscoop
2. Lichtmicroscoop
3. Telescoop
4. Stethoscoop

In welke celorganellen vind verbranding plaats?

1. celkern
2. mitochondriën
3. celwand
4. bladgroenkorrels

Deze celorganellen slaan energie uit zonlicht op in glucose:

1. mitochondrien
2. celbatterijen
3. bladgroenkorrels
4. celkernen

Welke celorganellen helpen bij het maken van eiwitten?

1. Celkern
2. Bladgroenkorrels
3. Vacuole
4. Ribosomen

Leg in eigen woorden het verschil tussen endocytose en exocytose uit.

Leerdoel: je weet dat een cel (dier/plant) celorganellen heeft, je weet welke en wat hun functies zijn

1. doel behaald
2. doel niet behaald, meer oefening nodig
3. doel nog niet behaald, nog uitleg nodig

Aan de slag

34, 35, 36, 37, 38, 40 en 41

Bewijzen voor de endosymbiosetheorie

1. Mitochondriën en chloroplasten hebben eigen DNA.
   
2. Mitochondriën en chloroplasten hebben twee membranen, een binnen- en een buitenmembraan.
   
3. Mitochondriën en chloroplasten kunnen zichzelf vermenigvuldigen in de cel.