V6 Rousseau

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Les écrivains 

- Montesquieu, Lettres Persanes

- Voltaire, Candide 

 - Rousseau, Emile ou De l'Education

- Diderot, L'Encyclopédie 

L  E  S      L  U  M  I  E  R  E  S 

LES ECRIVAINS: 

Montesquieu 

1. Lettres Persanes (no 99)

2. La séparation des trois pouvoirs (la liberté politique)

3. De l'esclavage

Voltaire

1. Candide, chapître  XIX

Rousseau

1. Emile ou l'éducation

2. Le contrat social

3. L'amour de soi et amour propre texte dans le Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité. 

Jean-Jacques Rousseau - 1712-1778

• Biographie
• L'état de nature
• Le contrat social
• Emile ou de l'éducation
• L'amour de soi, l'amour propre. 

Voltaire

Montesquieu

Rousseau

Les Lumières

Rousseau (1712 - 1778)

• Beschaving heeft gezorgd voor ongelijkheid
• Het volk heeft de hoogste macht (dan heb je wel goede burgers nodig) --> 
• boek over opvoeding: "Emile"
  

Jean-Jacques Rousseau - biografie

Jonge jaren en beschermvrouwe Mme de Warrens

• Geboren 1712 in Genève. Vader was horlogemaker, gerespecteerd beroep. Moeder stierf aan kraamvrouwenkoorts Opgevoed door een tante. Las met zijn vader tot diep in de nacht romans. Was een kwajongen. Vader (opvliegend van aard) kreeg ruzie met een landeigenaar en moest vluchten. Hij liet zijn kinderen achter bij de tante. Jean-Jacques werd later ondergebracht bij een bevriende dominee. 

• Hij leerde verschillende ambachten, werd nooit lang ergens in dienst gehouden en kwam tenslotte onder de bescherming van Mme de Warrens wier minnaar hij later - in 1732 - werd. Zij wijdde hem in in de liefde, cultuur en muziek. Hij ontwikkelde zich breed, studeerde voor priester, leerde muziek spelen en componeren, maar werd uiteindelijk huisleraar. Hij had belangstelling voor hoe kinderen leren. 

* Thérèse Levasseur

• In 1742 trok hij naar Parijs. Hij had een nieuwe muzieknotatie ontwikkeld die hij aan de man wilde brengen. Hij ontmoette er Diderot en andere intellectuelen en maakte kennis met de ideeën van de nieuwe verlichtingsfilosofen. 
  
• Hij kreeg er een relatie met Thérèse Levasseur, wasvrouw en naaister. Ze kregen in totaal 5 kinderen die Rousseau allemaal afstond aan het kindertehuis. Daar kreeg hij later veel spijt van volgens zijn eigen teksten. George Sand, Franse schrijfster uit die tijd, beweerde echter dat hij helemaal geen kinderen kon krijgen en dat dit verhaal niet waar is. 
  
• Thérèse was voor de rest van zijn leven zijn levenspartner, ondanks andere avonturen. Zij was ongeletterd, kon niet klokkijken en de dagen van de week niet onthouden, maar ze had een goed en zuiver karakter en werd nooit boos. . 
  
• In 1768 trouwden zij. Het huwelijk tussen de protestante Thérèse en de op dat moment katholieke Rousseau was eigenlijk ongeldig. Ze gingen wonen op een boerderij in Maubec in de buurt van Grenoble, overeenkomstig Rousseau's ideeën dat de mens in de natuur het  meest zichzelf is. 
  

L'Oeuvre van Rousseau

• Rousseau liet een gevarieerd werk na. Hij brak in 1750. door met Discours sur les sciences et les arts over de 'natuurstaat' en de verdorvenheid van de culturele ontwikkeling van de mens. Een tekst eruit is: L'amour de soi et l'amour propre. 
• Hij schreef ook opera's waarvan er een in première ging in bijzijn van koning Lodewijk de 15e. 
• Hij schreef theater, romans, belangrijk filosofisch werk waarop de aanjagers van de Franse Revolutie zich gebaseerde, maar dat ook nu nog actueel is,  waarin hij zijn op dat moment zeer revolutionaire politieke ideeën opschrijft (Le contrat social - macht aan het volk). 
• Rousseau schrijft ook een dik werk over opvoeding (Emile ou de l'Education). Hieruit lezen we enkele fragmenten.
• Aan het eind van zijn leven schreef hij de 'Confessions', een intiem, autobiografisch werk waarin hij zijn leven overpeinst en uitlegt. Dit was een totaal nieuw concept. Niemand schreef in die tijd over zichzelf als onderwerp van studie en introspectie.

• Voor zijn werken Le contrat social en Emile ou de l'éducation is hij in 1762 veroordeeld, waardoor hij moest vluchten. Eerst naar Zwitserland. Daarna kreeg hij een uitnodiging van de filosoof Hume om naar Engeland te komen. Hij was daar zeer gevierd, maar voelde zich gekleineerd door een vriend van Hume. Hij kreeg last van complot wanen die tegen hem gericht waren.

• De laatste jaren van zijn leven sleet Rousseau als een kluizenaar in Ermenonville in de buurt van Parijs, op het buiten van markies de Girondin. 

L'état de nature

Basis begrip 

Létat de nature

Basis idee in de werken die we nader bestuderen nl. Le contrat social en Emile ou de l'éducation  is dat  van de 

ETAT DE NATURE 

dat hij stelt tegenover de état civil. We bekijken het hierna volgend filmpje om dit begrip beter te begrijpen. 

Het filmpje staat op een langzamer spreektempo (0.75). Veel van wat gezegd wordt, staat ook als tekst in beeld. 

Emile ou de  l'éducation

 Om de invloed van Emile ou de l'éducation te begrijpen, volgt hier een video (in het Engels) die dit uitlegt. 

Le contrat social

Le contrat social

Om de politieke invloed van Rousseau beter te begrijpen, kijk je nu het volgende filmpje met een interview met Roger Pol Droit over de denkbeelden van Rousseau. Een transcriptie van de video vind je in Google Classroom. 

Emile ou de l'éducation

Emile. ou de l'éducation 1762

Rousseau zet in dit werk zijn visie op de menselijke natuur uiteen en stelt de volgens hem ideale opvoedingsmethode voor. Kinderen werden tot dan toe niet als aparte wezens beschouwd. De reflecties over opvoeding zijn in die zin volstrekt nieuw voor die tijd en hebben ook in onze tijd nog steeds invloed op onze opvoedmethoden.

In dit boek concludeert Rousseau ook dat ieder mens een uniek karakter heeft en vrijheid nodig heeft om zich te kunnen ontplooien, zonder dwang of straf, ver van het stadsleven en in verbondenheid met de natuur.

bron 5

De filosoof Jean Jacques Rousseau schrijft in 1762 in zijn boek Emile, ou l'éducation (Emile, of de opvoeding):

Tot nu toe heb ik geen onderscheid gemaakt tussen standen, rang en fortuin. En ik zal dit in het vervolg ook niet doen, omdat alle mensen gelijk zijn, tot welke stand zij ook behoren: de rijke heeft geen grotere maag dan de arme en hij verteert zijn voedsel niet beter; de meester heeft geen langere of sterkere armen dan zijn slaaf; een aanzienlijke is niet aanzienlijker dan een man uit het volk; kortom: omdat de natuurlijke behoeften overal hetzelfde zijn, moeten de middelen om erin te voorzien ook overal dezelfde zijn. Alleen de natuur geeft de mens onuitwisbare eigenschappen en de natuur maakt noch prinsen, noch rijken, noch grote heren.

Deze opvattingen van Rousseau spelen een rol in de democratische revoluties van het einde van de achttiende eeuw.

Emile ou de l'éducation

Hij schrijft: 

"Tot nu toe heb ik geen onderscheid gemaakt tussen standen, rang en fortuin. En ik zal dit in het vervolg ook niet doen, omdat alle mensen gelijk zijn, tot welke stand zij ook behoren: de rijke heeft geen grotere maag dan de arme en hij verteert zijn voedsel niet beter; de meester heeft geen langere of sterkere armen dan zijn slaaf; een aanzienlijke is niet aanzienlijker dan een man uit het volk; kortom: omdat de natuurlijke behoeften overal hetzelfde zijn, moeten de middelen om erin te voorzien ook overal dezelfde zijn. Alleen de natuur geeft de mens onuitwisbare eigenschappen en de natuur maakt noch prinsen, noch rijken, noch grote heren."

Deze opvattingen van Rousseau spelen een rol in de democratische revoluties van het einde van de achttiende eeuw in heel Europa.

Rousseau 

Emile ou de l'éducation

Emile wordt door zijn opvoeder, die toevallig ook Jean-Jacques heet , vanaf zijn vroegste jeugd mee het bos in genomen, om daar tot aan zijn 18e jaar te blijven.

Contact met anderen, met scholen brengt het kind alleen maar slechs, meent de schrijver.

Rousseau is van mening dat een kind geen vaardigheden overerft. Vaardigheden verwerft de mens door het doorlopen van een ontwikkelingsproces, geboren uit nieuwsgierigheid. Kinderen kunnen zo hun omgeving leren kennen en opgroeien tot deugdzame volwassenen. Dat ze dat niet altijd worden, komt door de kwalijke invloed van de verdorven samenleving. Om dat laatste te voorkomen wilde Rousseau het kind uit de samenleving verwijderen en het op een afgezonderde plek anders conditioneren door het puzzels en andere uitdagingen aan te bieden die het kind vervolgens zelf leert overwinnen. Rousseau wilde dat het kind de gevolgen van zijn eigen gedrag zou ondervinden en leren van zijn eigen ervaring.

De term ‘eenzaam’ duikt ook nog in de titel van een ander werk van Rousseau op: Emile

en Sophie of de eenzamen, een vervolg op Emile of over de opvoeding.1 Ook hier

lijkt de term een verwijzing in te houden naar de natuur. Immers, zowel Emile

als Sophie gelden als modelpersonages in de opvoeding volgens Rousseau’s

pedagogische principes die grosso modo terug te leiden zijn tot een rigoureuze

afscherming van vermeend schadelijke invloeden door een terugkeer naar de

natuur. In dat educatieve model valt de klemtoon bovendien op de directe

waarneming, eerder dan op boekengeleerdheid, op deugdzaamheid, eerder dan

op hoogwetenschappelijke kennis.

Welke opvoedingsstijl zie je terug in Rousseau's opvatting?

1. Autoritieve
2. Laisser-faire
3. Autoritaire
4. Permissief

Rousseaus opvatting over opvoeden is genuanceerd. Er valt over het goede antwoord twisten...