10.1 De Koude Oorlog: 1945 - 1963

Kenmerkende aspecten tijdvak Televisie en computer:

  • De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van de wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
  • De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
  • De eenwording van Europa.
  • De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
  • De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

  • 10.1: Koude Oorlog >>>>>>>>


 
1 / 44
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 5,6

This lesson contains 44 slides, with interactive quizzes, text slides and 9 videos.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Kenmerkende aspecten tijdvak Televisie en computer:

  • De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van de wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
  • De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
  • De eenwording van Europa.
  • De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
  • De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

  • 10.1: Koude Oorlog >>>>>>>>


 

Slide 1 - Slide

Kapitalisme                          en communisme 
  • 1945: Oprichting Verenigde Naties (plan Roosevelt)
  • verbeterde versie van Volkenbond o.a:
  • 'blauwhelmen'
  • Veiligheidsraad, 
  • 15 leden, permanent:
  • VS, SU, Eng, Fr, China >
  • vetorecht

Slide 2 - Slide

Slide 3 - Slide

Leg het begrip Koude Oorlog uit aan de hand van de cartoon.

Slide 4 - Mind map

Belangrijk I:
  • 1. WO II bracht 'De Grote Drie' bij elkaar:     er was een gemeenschappelijke vijand.
  • 2. WO II ging over in de Koude Oorlog:
  • De periode van 1945 - 1991 waarin twee ideologieën, het communisme olv de SU en het kapitalisme olv de VS, geen directe oorlog met elkaar voeren, maar mekaar wel beschouwen als een geweldige bedreiging, met als gevolg een wapenwedloop.
  • kapitalisme                                <>                     communisme 
  • verschillen:
  •  - pol: parlementaire dem.       <>                     'volksdemocratie'
  •   - ec: vrije markteconomie     <>                      geleide staatseconomie
  •   - cultuur: godsdienstvrijheid <>                     'opium voor het volk' (Marx)

Slide 5 - Slide

Belangrijk II:
  • K.O. leidde tot bewapeningswedloop
  • K.O. indirect gevoerd door grootmachten:
  • Berlijnse Blokkade (1948/49)
  • Korea Oorlog (1950-1953)
  • Vietnam Oorlog (1945-1975) 
  • Bouw Berlijnse Muur (1961) 
  • Cuba-crisis (1962) 

Slide 6 - Slide

Kenmerkende aspecten tijdvak Televisie en computer:
  • De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van de wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
  • De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
  • De eenwording van Europa.
  • De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
  • De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Slide 7 - Slide

Nog tijdens WO II al spanningen tussen Westen en Oosten:
  • Conferentie van Jalta (feb. 1945)
  • Churchill, Roosevelt, Stalin
  • Afspraken:
  • Na de oorlog: democratische verkiezingen in Oost-Europese landen
  • kwam niets van terecht:
  • Oost-Europese landen werden satellietstaten van de SU > IJzeren Gordijn
  • Conferentie van Potsdam (juli/aug 1945)
  • Churchill/Attlee, Truman en Stalin
  • Verdeling Duitsland verder uitgewerkt:
  • 4 bezettingszones.

Slide 8 - Slide

'De Grote Drie' in Potsdam, 
juli/augustus 1945
        'De Grote Drie' in Potsdam,
                juli/augustus 1945

Slide 9 - Slide

Verdeling Duitsland in 1945:
4 bezettingszones
Verdeling Berlijn in 1945 +
Berlijnse Muur  in 1961 

Slide 10 - Slide

Beleid VS na WO II:
Containmentpolitiek

  • Onderdelen containmentpolitiek:
  • 1.  Trumandoctrine (1947)
  • ieder land dat zich bedreigd voelt door het communisme kan rekenen op steun van de VS.
  • 2. Marshallplan (1947)
  • - financiële hulp voor door WO II getroffen landen




Slide 11 - Slide

Opdracht:
- Maak een analyse van de prent
- beschrijf wat de cartoonist met deze prent wilde zeggen.

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Beleid VS na WO II:
Containmentpolitiek

  • Onderdelen containmenetpolitiek:
  • 1.  Trumandoctrine (1947)
  • 2. Marshallplan (1947)
  • - financiële hulp:
  • - voor door WO II getroffen landen
  • Redenen VS:
  • - containmentpolitiek
  • - economische belangen voor VS
  • - propaganda voor VS
  • - vergroting machtspositie



Slide 14 - Slide

Waarom mochten de Oost-Europese landen de Marshallhulp niet accepteren?

Slide 15 - Mind map

Beleid Sovjet Unie in Oost-Europa: 
  • Sovjetisering, maatregelen:
  •  Fabrieken werde staatseigendom
  • Collectivisatie landbouw
  • Eén partijstaat, censuur, geheime politie maw:
  • totalitair systeem ingevoerd door Stalin

Slide 16 - Slide

Ander onderdeel van  de containmentpolitiek:
  • Militaire samenwerking westen nav:
  • Berlijnse Crisis (1948/1949) >
  • nav. invoeren één munt in west. zones >
  • Stalin blokkeert toegangswegen W-Berlijn >
  • grote tekorten in West-Berlijn >
  • Luchtbrug >
  • na 11 maanden blokkade opgeheven.
  • Gevolgen crisis:
  • - Duitsland opgedeeld in BRD en DDR (1949)
  • - Navo opgericht (1949, onderdeel containment) >
  • - Warschau-pact (1955)

Slide 17 - Slide

Chinese Revolutie en Koreaoorlog: 
uitbreiding communisme in Azië
  • 1949: Mao (comm) verslaat Chiang Kai-shek (westers) in burgeroorlog>
  • Chinese Volkrepubliek uitgeroepen
  • China naar communistisch model opgebouwd:
  • - collectivisatie landbouw en vijfjarenplannen
  • - haatcampagnes tegen het westerse kapitalisme
  • Ideologisch verschil met SU: 'Landbouwsector kan dragen revolutie zijn'
  • 1958: 'Grote Sprong Voorwaarts':
  • - collective boerderijen > volkscommunes (autarkisch)
  • - decentralisatie industrie
  • Resultaat was ramzalig (produktie stortte in, 45 miljoen doden)




Slide 18 - Slide

Uitbreiding van het communisme in Azië:
Korea.
  • Situatie in Korea in WO II: bezet door Japan (sinds 1907)
  • 1945: na nederlaag Japan:
  • - Noorden in invloedssfeer van de de Sovjet-Unie > Kim il-Sung (communist)
  • - Zuiden gesteund door VS
  • 1950: Kim valt zuidelijk deel Korea aan >
  • Truman grijpt in met indienen resolutie in Veiligheidsraad >
  • VN troepen (vooral Amerikanen) drijven communisten terug >
  • Mao steunt Kim il-Sung met troepen > 
  • 1953: Wapenstilstand (grens: 38e breedtegraad)

Slide 19 - Slide

documentaire Korea oorlog
(4 minuten)

Slide 20 - Slide

0

Slide 21 - Video

opdracht nav korea oorlog
schets een beeld van de ins and outs van de Korea oorlog aan de hand van de volgende namen en begrippen, die in willekeurtige volgorde staan.
Truman - Noord-Korea - Zuid-Korea - Japan - VS - VN -
Veiligheidsraad - veto recht - USSR - VN troepen - China - Mao - Stalin - wapenstilstand - 

Slide 22 - Slide

documentaire Korea oorlog
Voor de liefhebber
1.25 uur en daarna:
originele beelden uit het Polygoonjournaal

Slide 23 - Slide

0

Slide 24 - Video

0

Slide 25 - Video

Cubacrisis (1962)
                                                                            
                                                                                                  Cuba

Slide 26 - Slide

Cuba-crisis (1962)
  • 1959: Castro aan de macht (revolutie)
  • communist
  • Varkensbaai-invasie (1961) >
  • Castro vraagt bescherming aan SU >
  • plaatsing raketinstallaties (1962) >
  • Kennedy stelt zeeblokkade in >
  • Chroesjtsjov en Kennedy sluiten akkoord:
  • Russen halen kernwapens weg,
  • VS verwijderd kernwapens uit Turkije (navo)
  • belang: bijna-kernoorlog > hot line en
  • SALT-akkoorden > détente

Slide 27 - Slide

Documentaire Cuba-crisis
(Engels gesproken, 5 min)

Slide 28 - Slide

0

Slide 29 - Video

Slide 30 - Slide

De Berlijnse Muur: 

Van de bouw in 1961 
tot 

de val in 1989
Conrad Schumann
Gorbatsjov
Honecker

Slide 31 - Slide




Berlijn en de Koude oorlog (15 minuten)

Slide 32 - Slide

0

Slide 33 - Video

Berlijnse Muur (1961-1989)
  • Laatste 'gat in het 'IJzeren Gordijn'
  • Doel: tegengaan vlucht naar West-Berlijn
  • 'anti-fascistische beschermingsmuur'
  • gezinnen van elkaar gescheiden >
  • vluchtpogingen
  • filmimpressie

Slide 34 - Slide




Berlijn en de Koude oorlog (6 minuten)

Slide 35 - Slide

0

Slide 36 - Video

reactie Amerikanen:
  • aanvankelijk een licht protest:
  • Muur stond op Oost-Duitse grond
  • 1963: J.F. Kennedy
  • 'Ich bin ein Berliner' speech
  • impressie van de speech >

Slide 37 - Slide

0

Slide 38 - Video

10.3: Naar een nieuwe wereldorde:
de ondergang van het communisme door problemen in SU:
  • 1.  Geen economische groei
  • 2. Militaire uitgaven werden te hoog. SDI-project VS nieuwe fase in wapenwedloop (Reagan)
  • 3. Geen inspraak van de bevolking >
  • 1985: Gorbatsjov wijzigt de koers: 
  • - Peresjtrojka > vernieuwing productieproces en invoering marktwerking
  • - Glasnost: 'Openheid', verruiming vrijheid van meningsuiting > kritiek

Slide 39 - Slide

Probleem voor de SU was ook de onvrede in Oostbloklanden:
  • Verzet tegen de communistische dictatuur >
  • - roep om democratische vrijheden en
  • - recht om in vrijheid te reizen
  • Tot Gorbatsjov: hard militair optreden tegen hervormingsbewegingen (DDR in '53, Polen en Hongarije in '56,  Tsjechoslowakije, '68)
  • Gorbatsjov: weigert militair in te grijpen in de DDR >
  • Val van de Muur (1989) >
  • Hereniging Duitsland (1990) >
  • Val andere communistische regimes in Oostblok >
  • Einde eenpartijstaat in SU > Sovjet-Unie opgeheven (1991)

Slide 40 - Slide

2 documentaires 
Val van de Muur
1e: 7 minuten (NOS)
2e: 10 minuten (NOS)

Slide 41 - Slide

0

Slide 42 - Video

0

Slide 43 - Video

Gevolgen van de Koude Oorlog: samenvattend
  • Containmentpolitiek > Truman doctrine, Marshallplan, Navo
  • Berlijnse Blokkade 1948/1949

  • 'IJzeren Gordijn' > Berlijnse Muur (1961 -1989)
  • Cuba-crisis (1962)
  • Conflicten in Azië, belangrijk:
  • Vietnamoorlog (1945-1975)
  • China communistisch (Mao, 1949)
  • Aanval Noord-Korea (communistisch) op Zuid-Korea (kapitalistisch) >
  • Verenigde Naties grijpt militair in (!!!) > Korea-oorlog (1950-1953) >
  • wapenstilstand (tot nu toe)

Slide 44 - Slide