H1 Spelling H4 ww-spelling (les 1)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Lesdoel

Ik kan:

• voltooide en onvoltooide deelwoorden correct spellen.

Klaar of niet?

Wie zijn er klaar met de "actie" en wie niet?

a. Dyon en Jordi gaan fietsend naar de training.

b. Marleen en Noortje zijn naar de training gefietst.

Klaar of niet?

Wie zijn er klaar met de "actie" en wie niet?

a. Wytse en Lars hebben tot 's avonds laat gekletst.

b. Else en Senne lopen kletsend door de winkelstraat.

Waaraan zie je dat?

Klaar met de actie: 

Marleen en Noortje + Wytse en Lars

Er staat een voltooid deelwoord in de zin.

Wanneer gebruik je een voltooid deelwoord (vd)?

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord. Voltooid betekent dat iets is afgerond.

Voorbeeld:
Het regent → Het is nu aan het regenen.

Het heeft geregend →  De regen is voorbij, het is nu droog.

Hoe ziet een voltooid deelwoord eruit?

• Het heeft altijd een ander werkwoord erbij (hebben, zijn of worden).
• Begint bijna altijd met ge-.
  
  

Voorbeelden:
Ik ben gebleven, ik heb gehuild, ik word gezocht

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Wat is het voltooid deelwoord (vd) in de zin?

Mijn moeder moest naar het ziekenhuis rijden, omdat mijn vader in zijn vinger had gezaagd. 

gezaagd

Wat is het voltooid deelwoord (vd) in de zin?

Ik heb sperziebonen gekocht, want ik wist niet zeker of je spruitjes lust. 

gekocht

Let op

Soms begint een werkwoord al met be-, ver-, ont-, of her-. Deze krijgt dan géén ge- aan het begin van het voltooid deelwoord.

Voorbeelden: betaald, verteld, ontvoerd, hersteld.

De uitgang bepalen

- gezaagd

- bezocht
- ontvangen

Hoe weet je op welke letters een voltooid deelwoord eindigt?

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Weet je nog?

Zwakke werkwoorden

blijven in een andere tijd hetzelfde klinken.

Sterke werkwoorden 

hebben de kracht om in de verleden tijd van klank te veranderen.

De uitgang bepalen

• Een voltooid deelwoord eindigt meestal op -en bij de sterke werkwoorden.

• Een voltooid deelwoord eindigt altijd op een -t of -d bij de zwakke werkwoorden.
  

Klinkercombinaties met -r (eer/oor/eur

Voorbeelden 

Sterk ww
lopen - liep - gelopen
slapen - sliep - geslapen

Zwak ww
koken - kookte - gekookt
tekenen - tekende - getekend

-t of -d?

Gebruik de verlengproef:
Maakt het voltooid deelwoord langer met -e. Je hoort dan of je een -t of een -d moet schrijven.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Twijfel je?
Als de laatste letter van de stam voorkomt in
't kofschip X, schrijf je een -t. Zo niet, dan schrijf je een -d.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Deze regel is bij de verleden tijd al aan bod geweest.

Voorbeeld

Hij heeft zijn geld eerlijk ... verdient of verdiend?

Langer maken met -e: verdiende

Je hoort een -d, dus je schrijft VERDIEND

Onvoltooid deelwoord

(od)

Onvoltooid deelwoord (od)

Het od geeft aan dat de handeling nog aan de gang is.

Hij bereikte al zwemmend de kust 

van Engeland.

De kinderen kwamen fluisterend het lokaal binnen.

Onvoltooid deelwoord (od): schrijfwijze

🡪 Een od schrijf je als infinitief +d

Juichend, slapend, gapend, fietsend, 

whatsappend, bellend

Opdracht

We maken opdracht 1 (blz. 126). 

Als je daarmee klaar bent, ga je verder met opdr. 2 en 3 op blz. 127.

Huiswerk

Les 1: lezen theorie blz. 126

Les 2: lezen theorie blz. 156

Les 3: maken 

blz. 127 opdr. 3

blz. 157 opdr. 2 + 3

Let op: in de 3e les van week 38 (20-09 t/m 24-09) heb je tijdens de laatste NL les van de week een SO spelling H1 t/m H5. 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

De kaartjes voor het theater waren te duur, dus toen hebben we maar een museum bezocht. 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

De buurman heeft zijn salaris niet op tijd ontvangen en nu kan hij de huur niet betalen.

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang van het werkwoord 'klemmen'.

Verleng het voltooid deelwoord:

leren

1. Geleerte
2. Geleerde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: leren.

Verleng het voltooid deelwoord:

staken

1. Gestaakte
2. Gestaakde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: staken

Verleng het voltooid deelwoord:

strooien

1. Gestrooite
2. Gestrooide

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: strooien

Vul de juiste vorm in: kies vd of od.
___ (surfen) op de golven komen de dolfijnen dichterbij.

1. Gesurft
2. Surfent
3. Gesurfd
4. Surfend

Vul de juiste vorm in: kies vd of od.
Heeft Jos eigenlijk wel zijn tanden ___ (poetsen)?

1. gepoetst
2. poetsent
3. gepoetsd
4. poetsend

Vul de juiste vorm in: kies vd of od.
De minister heeft ___ (stotteren) veel ___ (beloven).

1. gestottert, belooft
2. stotterent, belovent
3. stotterend, beloofd
4. stotterend, belooft